W poszukiwaniu autorskiej sygnatury. O wczesnych rękopisach Konrada Bielskiego i Józefa Czechowicza
Abstrakt
W artykule zaprezentowano dokumenty znajdujące się w archiwach Konrada Bielskiego oraz Józefa Czechowicza, które zdeponowane są w Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Na dokumenty składają się listy i materiały, w których Bielski zebrał swoje młodzieńcze teksty – brudnopisy – a także odpisy jego utworów wykonane ręką Czechowicza. Analiza poszczególnych kart tych autografów umożliwiła uzupełnienie luk w dotychczasowej wiedzy biograficznej na temat relacji między członkami grupy Reflektor i jej dynamiki (od mentorskiej pozycji Bielskiego po uniezależnienie się Czechowicza od wpływu starszego z poetów). Pozwoliła także na zarysowanie agonu (H. Bloom) uobecniającego się między literatami w momencie kształtowania się ich osobowości twórczych. Jest to zauważalne zwłaszcza dzięki sygnaturom autorskim widocznym w rękopisach. W brudnopisach Bielskiego można bowiem dostrzec początkowe etapy wymyślania przez pisarza własnego podpisu, które naznaczone zostały wpływem – poeta sięgał w swoich próbach wielokrotnie po sygnaturę Czechowicza. Bielski początkowo wzorował się na charakterystycznej ligaturze
młodszego z pisarzy, ale każdorazowo porzucał ten pomysł, a naśladowane zapisy kreślił w niemal niewidoczny sposób lub zamazywał, co czynił być może ze względu na niechęć do korzystania z tak osobistego elementu, jakim jest podpis innego pisarza, zwłaszcza przyjaciela. Kwestia ta wydaje się tym istotniejsza, że Bielski odegrał ważną rolę na początku drogi twórczej Czechowicza.
Słowa kluczowe
sygnatura autorska; Konrad Bielski; Józef Czechowicz; archiwum; zwrot archiwalny; biografistyka; juwenilia
Bibliografia
Biasi Pierre-Marc de, 2015: Genetyka tekstów. Przeł. Filip Kwiatek, Maria Prussak. Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa.
Bielski Konrad, [b.r.]a: [Listy]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 172R.
Bielski Konrad, [b.r.]b: [Utwory młodzieńcze z lat 1918–1924]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 167R.
Bielski Konrad, [b.r.]c: [Wiersze Konrada Bielskiego i innych]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 168R.
Bielski Konrad, 1959: Z niepowrotnej przeszłości. „Kamena”, nr 19–20, s. 2, 9.
Bielski Konrad, 1960: Siedem dawnych wierszy. Lubelska Spółdzielnia Wydawnicza, Lublin. Egzemplarz dostępny w zbiorach Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Nr inwent. 3168.
Bielski Konrad, 1963: Most nad czasem. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Biskupski Łukasz, 2013: Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku. Kino w systemie rozrywkowym w Łodzi. Narodowe Centrum Kultury–Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa.
Bloom Harold, 2002: Lęk przed wpływem. Teoria poezji. Przeł. Agata Bielik-Robson, Marcin Szuster. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Czechowicz Józef, [b.r.]a: [Listy]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 62R.
Czechowicz, [b.r.]b: [Odpisy utworów Konrada Bielskiego wykonane ręką Józefa Czechowicza]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 42R.
Czechowicz Józef, 2011: Listy. Oprac. Tadeusz Kłak. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Dalasiński Tomasz, 2013: Syllepsis i sygnatura w poezji Adama Wiedemanna. „Tekstura”, T. 1 (4), s. 147–159. Pobrano z: https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/2052/Tek.2013.013,Dalasinski.pdf?sequence=1 [8.09.2023].
Gralewski Wacław, 1968: Stalowa tęcza. Wspomnienia o Józefie Czechowiczu. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Lejeune Philippe, 2001: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. Regina Lubas-Bartoszyńska. Przeł. Wincenty Grajewski et al. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Lipiński Łukasz., 2015: O zwrocie archiwalnym i praktyce badawczej w perspektywie Teorii Aktora-Sieci. Zwrot archiwalny wobec innych zwrotów. W: Tematy modne w humanistyce. Studia interdyscyplinarne. Red. Łukasz Grajewski et al. „ProLog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne” – Zakład Antropologii Literatury i Edukacji Polonistycznej. Instytut Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 178–189.
Madejski Jerzy, 2012: Archiwum badacza literatury jako problem teoretycznoliteracki. W: Strukturalizm w Europie Środkowej i Wschodniej. Wizje i rewizje. Red. Danuta Ulicka, Włodzimierz Bolecki. Fundacja Akademia Humanistyczna–Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa, s. 296–309.
Shallcross Bożena, 2011: Poeta i sygnatury. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 53–61.
Skwarczyńska Stefania, 1938: Teoria listu. W: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Wydział I Filologiczny. T. 9. Towarzystwo Naukowe Lwów, s. 1–373.
Ulicka Danuta, 2010: Zwrot archiwalny ( jak „ja” go widzę). „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 159–164.
Ulicka Danuta, 2017: „Archiwum” i archiwum. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 273–302. https://doi.org/10.18318/td.2017.4.17.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0001-8306-9449
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
