Przez ucho do serca. O muzyczności Piosenek nie śpiewanych Żonie Stanisława Barańczaka

Maria Szczepańska

doi:10.31261/SSP.2024.23.04

Opublikowane: 2024-06-05

Tom 23 Nr 1 (2024)

Przez ucho do serca. O muzyczności Piosenek nie śpiewanych Żonie Stanisława Barańczaka

Maria Szczepańska

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.23.04

Abstrakt

Artykuł stanowi interdyscyplinarną analizę części Piosenki nie śpiewane Żonie, wchodzącej w skład tomu Chirurgiczna precyzja: elegie i piosenki z lat 1995–1997 Stanisława Barańczaka. Autorka skupia się na aspekcie muzyczności wierszy, zwłaszcza w kontekście tzw. muzyczności utajonej, przejawiającej się w tych wierszach poprzez transpozycję gatunków i form muzycznych na grunt literatury. Opierając się na kategoryzacji muzyczności Andrzeja Hejmeja, dokonuje rozróżnienia zjawisk intermedialnych; wiersze bada osobno, a także w perspektywie wyodrębnionej przez Barańczaka części tomu, często marginalizowanej, będącej wyznaniem miłosnym kierowanym do żony. W toku formalnej analizy budowy gatunków muzycznych – zarówno klasycznych, jak i rozrywkowych (madrygału, arii, bluesa, alby, serenady) – do których odwoływał się w tytułach wierszy poeta, autorka odkrywa nowe wskazówki interpretacyjne utajone w konstrukcji
wierszy. Swoją analizą potwierdza zdanie krytyków o mistrzowskim warsztacie poetyckim i wirtuozerii operowania formą tekstu przez Stanisława Barańczaka.

Słowa kluczowe:

Stanisław Barańczak , polska poezja XX wieku , muzyczność w literaturze , intermedialność

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Szczepańska, M. (2024). Przez ucho do serca. O muzyczności Piosenek nie śpiewanych Żonie Stanisława Barańczaka. Śląskie Studia Polonistyczne, 23(1), 1–19. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.23.04

Cited by / Share

Bibliografia

Barańczak Anna, 1983: Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej. Ossolineum, Poznań.
Google Scholar

Barańczak Stanisław, 1972: Od tłumacza. „Student”, nr 19 (72), s. 7.
Google Scholar

Barańczak Stanisław, 2006: Wiersze zebrane. Wydawnictwo a5, Kraków.
Google Scholar

Barańczak Stanisław, 2021: Chirurgiczna precyzja: elegie i piosenki z lat 1995–1997. Biblioteka Narodowa, Warszawa [e-book]. https://polona.pl/preview/a988799f-36a4-4be3-9c3d-51579e9e8044 [dostęp: 20.04.2024]..
Google Scholar

Bogalecki Piotr, 2020: Wiersze-partytury w poezji polskiej neoawangardy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Cavanagh Claire et al., 1999: O „Chirurgicznej precyzji” Stanisława Barańczaka. „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 153–166.
Google Scholar

Chodkowski Andrzej, red., 1995: Encyklopedia muzyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Czwordon-Lis Paulina, 2014: Buffo i blues, terapia i bezsilność. Źródła komizmu i źródła powagi w „Piosenkach, nieśpiewanych Żonie”. W: Poeta i duch wolności. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka. Red. Piotr Śliwiński. Wielkopolska Biblioteka Poezji, Poznań, s. 158–160.
Google Scholar

Dembińska-Pawelec Joanna, 2006: Vilanella. Od Anonima do Barańczaka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Drucker Johanna, 1998: Visual Performance of the Poetic Text. W: Close Listening. Poetry and the Performed Word. Ed. Charles Bernstein. Oxford University Press, New York, s. 138.
Google Scholar

Drzewucki Janusz, 1998: Mozart przeciw mocarstwom. „Rzeczpospolita”, nr 173, dodatek: „Plus Minus”, s. 14.
Google Scholar

Habela Jerzy, 2007: Słowniczek muzyczny. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków.
Google Scholar

Hejmej Andrzej, 2000: Muzyczność dzieła literackiego. Wydawnictwo Funna, Wrocław.
Google Scholar

Hejmej Andrzej, 2003: Peryferyjne znaczenia muzyki („Aria: Awaria” S. Barańczaka). W: Filozofia muzyki. Studia. Red. Krzysztof Guczalski. Musica Iagellonica, Kraków, s. 146–160.
Google Scholar

Jeż Tomasz, 2003: Madrygał w Europie północno-wschodniej. Dokumentacja – recepcja – przeobrażenia gatunku. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
Google Scholar

Nyczek Tadeusz, 1999: O „Chirurgicznej precyzji” Stanisława Barańczaka. „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 160.
Google Scholar

Reimann Aleksandra, 2013: Muzyczny styl odbioru tekstów literackich. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Scher Steven Paul, 1982: Literature and Music. W: Interrelations of Literature. Modern Language Association of America, New York, s. 237.
Google Scholar

Stala Marian, 2004: Przeszukiwanie czasu: przechadzki krytycznoliterackie. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Strózik Sabina, 2008: Rachunek prawdopodobieństwa sercem oszukany, czyli „Madrygał probabilistyczny” Stanisława Barańczaka. Granice.pl, 5.08.2008. https://www.granice.pl/publicystyka/rachunek-prawdopodobienstwa-sercem-oszukany-czyli-madrygal-probabilistyczny-stanislawa-baranczaka/309/1 [dostęp: 9.05.2023].
Google Scholar

Wiegandt Ewa, 1980: Problem tzw. muzyczności prozy powieściowej XX wieku. W: Pogranicza i korespondencje sztuk. [Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej. T. 56]. Red. Teresa Cieślikowska, Janusz Sławiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 103–114.
Google Scholar

Ziomek Jerzy, 1988: Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Tom 23 Nr 1 (2024)
Opublikowane: 2025-01-31

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst