Na pograniczu wiersza i czegoś jeszcze. O intermedialnej twórczości Marcina Mokrego
Abstrakt
Artykuł stanowi podsumowanie dotychczasowego stanu badań nad twórczością Marcina Mokrego i podejmuje wyzwanie przełamania klisz, etykiet krytycznoliterackich rozpoznań, które pojawiły się w recepcji tej poezji. Autor tekstu mierzy się z nazbyt pochopnym kojarzeniem koncepcji wierszy Mokrego z tradycją poezji konkretnej, a także obciążaniem tego artystycznego projektu rewolucyjnymi presjami, jakie zwykło się nakładać na literackie próby odnowienia awangardy w polu polskiej poezji najnowszej. Teksty Mokrego są czytane przez autora artykułu jako przykłady konsekwentnego podejmowania ważnej genealogii poetyckiej długiego wieku XX – tradycji poezji postlinearnej. Ten kontekst pozwala otwierać bliską lekturę kilku wierszy z trzech książek Marcina Mokrego (czytanie. Pisma, Świergot, żywe linie nowe usta) i jednocześnie zaakcentować projektowane przez poetę działanie tych utworów na stronie tomu poetyckiego. Mokry jest ostatecznie przedstawiany właśnie jako poeta „teatru strony”.
Słowa kluczowe
Marcin Mokry; poezja konkretna; poezja postlinearna; tradycja awangardowa; neoawangarda
Bibliografia
Bartczak Kacper, Cieślak-Sokołowski Tomasz, 2012: Posłowie. Szczególne konstelacje. Wprowadzenie do pisarstwa krytycznego Marjorie Perloff. W: Marjorie Perloff: Modernizm XXI wieku. „Nowe” poetyki. Przeł. Kacper Bartczak, Tomasz Cieślak-Sokołowski. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 269–292.
Blikowska Janina, 2015: Dziecko wypadło z okna. Rp.pl, 9.04.2015. https://www.rp.pl/spoleczenstwo/art11849961-dziecko-wypadlo-z-okna [dostęp: 20.12.2023].
Bogalecki Piotr, 2011: Konkret, czyli co widać i czego nie widać w poezji Miłobędzkiej. W: Idem: Niedorozmowy. Kategoria niezrozumiałości w poezji Krystyny Miłobędzkiej. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, s. 417–504.
Bujnowski Józef, 1976: Poezja konkretna. „Poezja”, nr 6, s. 3–50.
Dawidek Gryglicka Małgorzata, 2018: Dynamika tekstu. Mapa biografii twórczej Stanisława Dróżdża. W: Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy. Red. Wojciech Browarny, Paweł Mackiewicz, Joanna Orska. T. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 299–339.
Dawidek Gryglicka Małgorzata et al., 2009: Dróżdż Stanisław. Początekoniec, pojęciokształty. Poezja konkretna. Prace z lat 1967–2007. [Red. Elżbieta Łubowicz. Przekł. Dominika Kowalewska]. Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Wrocław.
De Revolutionibus Books, 2019: Marcin Mokry spotkanie autorskie. YouTube, De Revolutionibus Book, 13.12.20219. https://journals.us.edu.pl/index.php/FOLIA/workflow/access/15313 [dostęp: 20.12.2023].
Dróżdż Stanisław, zebrał i oprac., 1978: Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat 1967–1977. Akademicki Ośrodek Teatralny Kalambur. Biuro Wydawnictw, Wrocław.
Fajfer Zenon, 2010: W stronę liberatury. W: Liberatura. Teksty zebrane z lat 1999–2009. Red. Katarzyna Bazarnik. Wydawnictwo Korporacja Ha!art, Kraków, s. 93–109.
Foks Darek, 1998: Orcio. „Pomona”, Wrocław.
Górniak Karolina, 2015: Oryginalność pomyślana na nowo. Koncepcja ariergardy Marjorie Perloff. W: Literatura – kultura – lektura. Dzisiejsze spojrzenie na teorie i praktyki badań literackich i kulturowych. Red. Marta Błaszkowska, Maciej Kuster, Izabela Pisarek. Kraków, s. 15–29. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/7708/Literatura-kultura-lektura.-Dzisiejsze-spojrzenie-na-teorie-i-praktyki-badańliterackich-i-kulturowych.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 20.12.2023].
Higgins Dick, 2000: Strategia poezji wizualnej: trzy aspekty. W: Idem: Nowoczesność od czasu postmodernizmu oraz inne eseje. Wybór, oprac. i posłowie Piotr Rypson. Słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 161–180.
Jarniewicz Jerzy, 2008: Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich. Biuro Literackie, Wrocław. jmr, 2012: Brutalna zbrodnia. Wyrwał koledze serce i język. Onet.Wiadomości, 14.09.2012. https://wiadomosci.onet.pl/swiat/brutalna-zbrodnia-wyrwal-koledze-serce-i-jezyk/dlerd?utm_source=wiadomosci.onet.pl_viasg_wiadomosci&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=undefined&utm_v=2 [dostęp: 19.12.2023].
Klejnocki Jarosław, Sosnowski Jerzy, 1996: Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „bruLionu” (1986–1996). Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Klejnocki Jarosław, red., 1992: Po Wojaczku. 2: „Brulion” i niezależni. Dom Księgarski i Wydawniczy Fundacji Polonia, Warszawa.
Kmiecik Michalina, 2022: Nowe linie w żywych ustach. biBLioteka. Magazyn literacki. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/nowe-linie-w-zywych-ustach/ [dostęp: 12.12.2023].
magazyncegla, 2020: Marcin Mokry w Tajnych Kompletach Noc Księgarń 2020. YouTube, magazyncegla, 19.10.2020. https://youtu.be/_EYuZ21BQ8g?si=Grc2CWSoCAlhPZ1J [dostęp: 12.12.2023].
Mokry Marcin, 2017: czytanie. Pisma. Dom Literatury w Łodzi, Łódź.
Mokry Marcin, 2018: „Teraz już wiem, że takich książek się nie pisze”. Z Marcinem Mokrym rozmawiają Jakub Pszoniak i Aleksander Trojanowski. Inter. Literatura – krytyka – kultura. https://pismointer.wordpress.com/aktualny-numer/rozmowa/teraz-juz-wiem-ze-takich-ksiazek-sie-nie-pisze-z-marcinem-mokrym-rozmawiajajakub-pszoniak-i-aleksander-trojanowski/ [dostęp: 10.12.2023].
Mokry Marcin, 2019a: Świergot. Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.
Mokry Marcin, 2019b: Wiersz jest materią, którą ujmujemy. Rozm. Marta Koronkiewicz i Paweł Kaczmarski. „Odra”, nr 6, s. 142–144. https://okis.pl/miesiecznik-odra/8-arkusz/czerwiec-2019/ [dostęp:12.12.2023].
Mokry Marcin, 2020: Nieswojość nie jest stanem tymczasowym. Rozm. Krzysztof Sztafa. Mały Format, 03/2020. http://malyformat.com/2020/03/nieswojosc-stanem-tymczasowym/ [dostęp: 12.12.2023].
Mokry Marcin, 2022a: Coś dla ojca. Rozm. Rafał Wawrzyńczyk. biBLioteka. Magazyn literacki. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/cos-dla-ojca/ [dostęp: 5.12.2023].
Mokry Marcin, 2022b: żywe linie nowe usta. Biuro Literackie, Kołobrzeg.
Orska Joanna, 2019: Awangarda jest potrzebna jak powietrze. W: Awangarda jest rewolucyjna albo nie ma jej wcale. Red. Joanna Orska, Andrzej Sosnowski. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań, s. 627–648.
Perloff Marjorie, 1998: Poetry On & Off the Page. Essays for Emergent Occasions. Northwestern University Press, Evanston.
Skurtys Jakub, 2019: że nie porozdzielani. Szliśmy. Wizje, 17.11.2019. https://magazynwizje.pl/aktualnik/skurtys-mokry/ [dostęp: 10.12.2023].
Stala Marian, 1997a: Polkowski, Machej, Świetlicki, Tekieli… Kilka uwag o nowych poetach, zapisanych jesienią 1989 roku. W: Idem: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 145–163.
Stala Marian, 1997b: Wy raźnie wyraź nie. W: Idem: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 214–219.
Tekieli Robert, 1991: *** [Ojcze nasz...]. W: b.g. wstajmfśke: Przyszli barbarzyńcy. Antologia poetycka. Oficyna Literacka, Kraków, s. 27.
Tekieli Robert, 1993: Nibyt. 1985–86. Fundacja „Brulionu”, Kraków–Warszawa.
Trusewicz Michał, 2022: Dotykani i dotknięci. Wizje, 6.07.2022. https://magazynwizje.pl/aktualnik/trusewicz-mokry/ [dostęp: 6.12.2023].
Wawrzyńczyk Rafał, 2020: Jaskółka retroawangardy. „Dwutygodnik.com”, nr 3 (277). https://www.dwutygodnik.com/artykul/8798-jaskolka-retroawangardy.html [dostęp: 10.12.2023].
Zając Antoni, 2019: Z resztek wydobyty – „Świergot” Marcina Mokrego. Kontakt, 15.12.20219. https://magazynkontakt.pl/z-resztek-wydobyty-swiergot-marcina-mokrego/ [dostęp: 6.12.2023]
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-3234-2107
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
