Czas pokoleń Pokolenia literackie i tożsamość ponowoczesna
Abstrakt
The work attempts at defining the category of “literary generation” from the standpoint of literary criticism and sociology of literature. The author summarizes the theses of Kazimierz Wyka’s Pokolenia literackie [Literary Generations] and shows how the notion itself lost its interpretative potential. Later on, he focuses on such notions as “generational experience” and “humanist rightness.” By analysing the notion of “identity” in post-modern discourse, in turn, he shows that in fact it impossible today to think about generations in a way proposed by Wyka. Finally, a conclusion is presented regarding “generation” as still viable analytical category, but only when treated as a conscious self-proclamation of writing projecting themselves as such.
Słowa kluczowe
literary generation; identity; engaged poetry; Kazimierz Wyka
Bibliografia
Artwińska Anna et al., 2016: Pożytki z „pokolenia”. Dyskusja o „pokoleniu” jako kategorii analitycznej. „Teksty Drugie”, nr 1.
Artwińska Anna, Mrozik Anna, 2016: O pokoleniach z perspektywy niemieckiej. „Teksty Drugie”, nr 1.
Bauman Zygmunt, 2007: Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim. Przeł. Jacek Łaszcz. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bhabha Homi K., 2010: Miejsca kultury. Przeł. Tomasz Dobrogoszcz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bielik-Robson Agata, 2008: „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności. Kraków: Universitas.
Bourdieu Pierre, 2001: Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego. Przeł. Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
Burska Lidia, 2005: „Pokolenie” – co to jest i jak używać? „Teksty Drugie”, nr 6.
Burska Lidia, 2013: Awangarda i inne złudzenia. O pokoleniu ’68 w Polsce. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Buryła Sławomir, 2013: Tematy (nie)opisane. Kraków: Universitas.
Butler Judith, 2008: Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Przeł. Karolina Krasuska. Wstęp Olga Tokarczuk. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Chałasiński Józef, 1938: Młode pokolenie chłopów. T. 1–4. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Czapliński Przemysław, 2009: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa: W.A.B.
Czapliński Przemysław, 2016: Poruszona mapa. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Derrida Jacques, 2015: O duchu: Heidegger i pytanie. Przeł. Barbara Brze zicka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Domagalski Michał, [b.r.]: Przenikanie. [Online:] http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/przenikanie/ [6.01.2019].
Foucault Michel, 1977: Archeologia wiedzy. Przeł. Andrzej Siemek. Wstęp Jerzy Topolski. Warszawa: PIW.
Foucault Michel, 1988: Gry władzy. Przeł. Tadeusz Komendant. „Literatura na Świecie”, nr 6.
Foucault Michel, 2000: Nietzsche, genealogia, historia. W: Idem: Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. i wstęp Damian Leszczyński i Lotar Rasiński. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Foucault Michel, 2002: Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970. Przeł. Michał Kozłowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Foucault Michel, 2009: Nadzorować i karać. Przeł. Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia.
Garewicz Jan, 1983: Pokolenie jako kategoria socjofilozoficzna. „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Giddens Anthony, 2010a: Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Przeł. Alina Szulżycka. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens Anthony, 2010b: Socjologia. Przeł. Alina Szulżycka. Wyd. 2. uzup., 5. dodr. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens Anthony, Sutton Philip W., 2014: Socjologia. Kluczowe pojęcia. Przeł. Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hall Stuart, 2000: Introduction: Who Needs ‘Identity’? In: Questions of Cultural Identity. Eds. Stuart Hall, Paul du Gay. London: Sage Publications.
Hegel Georg Wilhelm Friedrich, 1999: Pozytywność religii chrześcijańskiej. W: Idem: Pisma wczesne z filozofii religii. Przeł. Grzegorz Sowiński. Posłowie Tomasz Węcławski. Kraków: Znak.
Heidegger Martin, 1994: Bycie i czas. Przeł. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jędrzejewski Marek, 2015: Młodzi poeci w PRL. Młoda poezja jako wyraz świadomości pokolenia lat 1976–1980. Toruń: Adam Marszałek.
Kaczmarski Paweł, Koronkiewicz Marta, red., 2016: Zebrało się śliny. Stronie Śląskie: Biuro Literackie.
Khayati Mustapha, 2015: Słowa na uwięzi (przedmowa do sytuacjonistycznego słownika). Tłum. Mateusz Kwaterko. „Przerzutnia”, nr 1.
Kubera Jacek, 2013: Po postmodernizmie, czyli silne identyfikacje i słabe tożsamości. „Nauka”, nr 1.
Lasota Irena, red., 1991: Czy koniec historii? Warszawa: Pomost.
Lovell Stephen, ed., 2007: Generations in Twentieth-Century Europe. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Lyotard Jean-François, 1997: Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Przeł. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński. Warszawa: Aletheia.
Lyotard Jean-François, 1998: Postmodernizm dla dzieci. Korespondencja 1982–1985. Przeł. Jacek Migasiński. Warszawa: Aletheia.
Markowski Michał Paweł, 2003: Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura. Wyd. 2. rozszerz. Kraków: Homini.
Miłosz Czesław, 2013: Poezje wybrane. Wybór i oprac. Zdzisław Łapiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nasiłowska Anna, 2016: O pokoleniach literackich – głos sceptyczny. „Teksty Drugie”, nr 1.
Nowak Stefan, red., 1991: Studenci Warszawy. Studium długofalowych przemian postaw i wartości. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Orłowski Hubert, wybór, wstęp i oprac., 2015: Pokolenie albo porządkowanie historii. Poznań: Poznańska Biblioteka Niemiecka.
Pokolenie. W: Słownik języka polskiego PWN.[Online:] https://sjp.pwn.pl/sjp/pokolenie;2503544.html [23.08.2017].
Rodak Piotr, 2000: Wizje kultury pokolenia wojennego. Wrocław: Funna.
Różewicz Rafał, [b.r.]: Nasza (?) pełzająca rewolucja. [Online:] www.poecipolscy.pl/aktualnosci/ [30.09.2015].
Skarga Barbara, 1998: Zbiorowa tożsamość i zagrożenia z nią związane.„Kultura i Społeczeństwo”, T. 17, nr 3.
Sławiński Janusz, 1963: Funkcje krytyki literackiej. W: Z teorii i historii literatury. Prace poświęcone V Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w Sofii. Red. Kazimierz Budzyk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Strzyczkowski Konstanty, 2010: Tożsamość czy identyfikacja i kategoryzacja? W: Stałość i zmienność tożsamości. Red. Leon Dyczewski, Justyna Szulich-Kałuża, Robert Szwed. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Szydłowska Agata, 2018: Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989. Wrocław: Ossolineum.
Świda-Ziemba Hanna, 2010: Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Vattimo Gianni, 1997: Postnowoczesność i kres historii. Przeł. Barbara Stelmaszczyk. W: Postmodernizm. Antologia przekładów. Wybrał, oprac. i przedmową opatrzył Ryszard Nycz. Kraków: Baran i Suszyński.
Vattimo Gianni, 2006: Koniec nowoczesności. Przeł. Monika Surma-Gawłowska. Wstęp Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
Wierling Dorothee, 2010: Generations as Narrative Communities. So me Private Sources of Public Memory in Postwar Germany. In: Histories of the Aftermath. The Legacies of the Second World War in Europe. Eds. Frank Biess, Robert G. Moeller. Oxford–New York: Berghahn Books.
Wyka Kazimierz, 1968: Modernizm polski. Wyd. 2. zm. i poszerz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wyka Kazimierz, 1977: Pokolenia literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zmiana warty. Wprowadzenie do debaty. [Online:] http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/zmiana-warty/ [6.01.2019].
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-3230-7723
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
