Chwasty i ptaki – fotografia między ekokrytyką, studiami ekokulturowymi i wizualną kulturą ekologiczną

Marianna Michałowska

doi:10.31261/SSP.2023.22.02

Published: 2023-11-17

Vol. 22 No. 2 (2023)

Weeds and Birds: Photography Between Ecocriticism, Ecocultural Studies and Visual Ecological Culture

Marianna Michałowska

Section: Essays and Articles

https://doi.org/10.31261/SSP.2023.22.02

Abstract

The article analyzes works created by two Polish artists, Diana Lelonek’s “Endling” (2022) and Anna Kędziora’s “Plantae malum” (2021). Both artists move smoothly between photography and spatial installations. By displaying objects and images as though they were scientific exhibits, they address the relationship between humans and the natural environment and reveal mechanisms of exclusion and extermination. The word “endling” stands for the last representative of a species, while “plantae malum” for “weeds,” plants perceived from an anthropocentric perspective as “bad plants” and therefore intended for extermination. Lelonek’s and Kędziora’s works are not only visual and spatial, but also “intertextual” in that they weave narratives about the environment and are rich in cultural references and scientific associations. Marianna Michałowska has placed the selected case studies in the context of ecocultural studies (Ewa Rewers), ecocriticism (Timothy Clark) and the visual culture of ecology (T.J. Demos’s concept). Each of these concepts emphasizes the cultural-natural entanglements of artistic works, and – as in the case of the visual culture of ecology – the need to abandon the traditional aesthetics in favor of studies on legal, political and economic relations that influence the circulation of images.

Keywords:

photography , visual culture of ecology , ecocriticism , herbology , extinction of species , Anna Kędziora , Diana Lelonek , Anthropocene

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Michałowska, M. (2023). Weeds and Birds: Photography Between Ecocriticism, Ecocultural Studies and Visual Ecological Culture. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 22(2), 1–20. https://doi.org/10.31261/SSP.2023.22.02

Cited by / Share

References

Abriszewski Krzysztof, 2012: Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Universitas, Kraków.
Google Scholar

Adamczewski Kazimierz, 2014: Odporność chwastów na herbicydy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Aloi Giovanni, 2018: Speculative Taxidermy: Natural History, Animal Surfaces, and Art in the Anthropocene. Columbia University Press, New York.
Google Scholar

Avgerinou Maria D., Petterson Rune, 2011: Toward a Cohesive Theory of Visual Literacy. „Journal of Visual Literacy”, vol. 30, no. 2, s. 1–19.
Google Scholar

Barad Karen, 2007: Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Duke University Press, Durham–London.
Google Scholar

Barthes Roland, 1995: Światło obrazu. Przeł. Jacek Trznadel. KR, Warszawa.
Google Scholar

Barthes Roland, 2006: Retoryka obrazu. Przeł. Zbigniew Kruszyński. W: Ut pictura poesis. Red. Marek Skwara, Seweryna Wysłouch. słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 137–158.
Google Scholar

Bazin André, 1963: Film i rzeczywistość. Przeł. Bolesław Michałek. WAiF, Warszawa.
Google Scholar

Berger John, 1999: O patrzeniu. Przeł. Sławomir Sikora. Fundacja Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Berger John, Mohr Jean, 1995: Another Way of Telling. Vintage International, New York.
Google Scholar

Brylska Aleksandra, 2020: Społeczne uchwastowienie. W poszukiwaniu sposobów bycia z odrzuconymi. „Prace Kulturoznawcze”, T. 24, nr 3, s. 77–91. https://doi.org/10.19195/0860-6668.24.3.5.
Google Scholar

Burgin Victor, 1986: Seeing Sense. W: Idem: The End of Art Theory: Criticism and Postmodernity. Humanities Press, New York, s. 51–70.
Google Scholar

Callon Michel, 2014: Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy znad zatoki Saint-Brieuc. Przeł. Marta Agata Chojnacka. W: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów. Red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 289–334.
Google Scholar

Cembrzyńska Patrycja, 2014: Martwy przedmiot fotografii. Woskowane ciała. „Kultura Współczesna”, nr 2 (82), s. 69–81.
Google Scholar

Clark Timothy, 2011: The Cambridge Introduction to Literature and Environment. Cambridge University Press, Cambridge.
Google Scholar

DeLanda Manuel, 2016: Assemblage Theory. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Google Scholar

Demos T.J., 2016: Decolonizing Nature: Contemporary Art and the Politics of Ecology. Sternberg Press, Berlin.
Google Scholar

Demos T.J., 2019: Ecology-as-Intrasectionality. „Panorama. Journal of the Association of Historians of American Art”, vol. 5, no. 1, s. 1–2. https://doi.org/10.24926/24716839.1699.
Google Scholar

Derrida Jacques, 1993: Farmakon. Przeł. Krzysztof Matuszewski. W: Jacques Derrida: Pismo filozofii. Wybrał i przedm. opatrzył Bogdan Banasiak. [Wyd. 2]. Inter Esse, Kraków, s. 39–62.
Google Scholar

Flusser Vilém, 1994: Ku uniwersum obrazów technicznych. Przeł. Andrzej Gwóźdź. W: Po kinie?… Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych. Red. Andrzej Gwóźdź. Universitas, Kraków, s. 53–67.
Google Scholar

Harman Graham, 2013: Traktat o przedmiotach. Przeł. Marcin Rychter. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Haynes Deborah J., 2015: New Materialism? Or, The Uses of Theory. W: The Art of the Real: Visual Studies and New Materialisms. Eds. Roger Rothman, Ian Verstegen. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne, s. 8–26.
Google Scholar

Henning Michelle, 2006: Skins of the Real: Taxidermy and Photography. W: Bryndís Snæbjörnsdóttir, Mark Wilson: Nanoq: Flat Out and Bluesome. A Cultural Life of Polar Bears. Black Dog Publishing, London, s. 137–147.
Google Scholar

Ingold Tim, 2007: Materials Against Materiality. „Archeological Dialogues”, no. 14, s. 1–16.
Google Scholar

Juelskjær Malou, Schwennesen Nete, 2012: Intra-active Entanglements: An Interview with Karen Barad. „Kvinder, Køn & Forskning”, no. 1–2, s. 10–23. https://doi.org/10.7146/kkf.v0i1-2.28068.
Google Scholar

Kędziora Anna, 2021–2022: Plantae malum [wystawa]. Kuratorzy: Dominika Karalus, Wojciech Luchowski. Galeria Fotografii pf, CK Zamek w Poznaniu, 6.11.2021–9.01.2022.
Google Scholar

Kluszczyński Ryszard W., red., 2011: W Stronę Trzeciej Kultury / Towards The Third Culture. The Co-Existence of Art, Science and Technology. Goethe Instytut w Warszawie–Nadbałtyckie Centrum Kultury, Warszawa–Gdańsk.
Google Scholar

Krześlak-Kandziora Maria, 2022: Wołanie w pustkę. O ptakach, które zniknęły. Wielkopolska. Kultura u Podstaw, 5.04.2022. https://kulturaupodstaw.pl/wolanie-w-pustke-o-ptakach-ktore-zniknely/ [dostęp: 21.09.2023].
Google Scholar

Latour Bruno, 2010: Splatając na nowo to, co społeczne. Przeł. Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski. Universitas, Kraków.
Google Scholar

Lelonek Diana, 2022a: Atlas śmiecioroślin. Galeria Miejska Arsenał, Poznań.
Google Scholar

Lelonek Diana, 2022b: Endling [wystawa]. Kuratorzy: Dominika Karalus, Wojciech Luchowski. Galeria Fotografii pf, CK Zamek w Poznaniu, 10.02–6.04.2022.
Google Scholar

Łubieński Stanisław, 2022: Ostatnia pieśń [ulotka wystawy]. Galeria Fotografii pf, CK Zamek w Poznaniu.
Google Scholar

Marder Michael, 2012: Resist Like a Plant! On the Vegetal Life of Political Movements. „Peace Studies Journal” vol. 5, no. 1, s. 24–32. Pobrano z: http://peacestudiesjournal.org/wp-content/uploads/2015/01/PSJVol-5-Issue-1-2012.pdf [21.09.2023].
Google Scholar

Michałowska Marianna, 2012: Foto-teksty. Związki fotografii z narracją. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar

Michelson Alan, 2017: A Short History of Visual Literacy: The First Five Decades. „Art Libraries Journal”, vol. 42 (2), s. 95–98. https://doi.org/10.1017/alj.2017.10.
Google Scholar

Mitchell William J.T., 1994: Picture Theory. The University of Chicago Press, Chicago–London.
Google Scholar

Mitchell William J.T., 2005: What Do Pictures Want? The Lives and Loves of Images. University of Chicago Press, Chicago–London.
Google Scholar

Mitchell William J.T., 2008: Visual Literacy or Literary Visualcy? W: Visual Literacy. Ed. James Elkins. Routledge, New York–London, s. 11–21.
Google Scholar

Nycz Ryszard, 1993: Tekstowy świat: poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Google Scholar

Olsen Bjørnar, 2013: W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów. Przeł. Bożena Mądra-Shallcross. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Google Scholar

Ptaszyńska Aneta A., 2019: Antropocen, wielkie przyspieszenie i insektagedon. „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych”, nr 325, s. 553–560. https://doi.org/10.36921/kos.2019_2570.
Google Scholar

Rewers Ewa, 2017: Humanistyka wobec koncepcji „kulturynatury”. „Teksty Drugie”, nr 1, s. 163–175.
Google Scholar

Rybicka Elżbieta, 2021: Nieużytki: redefinicje. W: Refugia. (Prze)trwanie transgatunkowych wspólnot miejskich. Red. Monika Bakke. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu–Galeria Miejska Arsenał, Poznań, s. 56–67.
Google Scholar

Seddon Philip J., Moehrenschlager Axel, Ewen John, 2014: Reintroducing Resurrected Species: Selecting DeExtinction Candidates. „Trends in Ecology & Evolution”, vol. 3 (29), s. 140–147.
Google Scholar

Simons Jon, 2008: From Visual Literacy to Image Competention. W: Visual Literacy. Ed. James Elkins. Routledge, New York–London, s. 77–90.
Google Scholar

Snæbjörnsdóttir Bryndís, Wilson Mark, 2018: Beyond Plant Blindness. https://snaebjornsdottirwilson.com/category/projects/beyond-plant-blindness/ [dostęp: 8.05.2023].
Google Scholar

Szczypiorska-Mutor Małgorzata, 2016: Praktyki fotograficzne i teksty kultury. Inwersja, metamorfoza, montaż. Wydawnictwo Akademickie Sedno, Warszawa.
Google Scholar

Tabaszewska Justyna, 2011: Zagrożenia czy możliwości? Ekokrytyka – rekonesans. „Teksty Drugie”, nr 3, s. 205–220.
Google Scholar

Tabaszewska Justyna, 2018: Ekokrytyczna (samo)świadomość. „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7–16. https://doi.org/10.18318/td.2018.2.1.
Google Scholar

Wandzel Anna, 2018: Sztuka roślin „Teksty Drugie”, nr 2, s. 272–283. https://doi.org/10.18318/td.2018.2.17.
Google Scholar

Webster Robert M., Erickson Bruce, 1996: The Last Word?. „Nature”, vol. 380, no. 386. https://doi.org/10.1038/380386c0.
Google Scholar

Wieczorkiewicz Anna, 2000: Muzeum ludzkich ciał. Anatomia spojrzenia. słowo / obraz terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Witek Michał, 2020: Rzecz o historii naturalnej, zwierzęcych skórach i sztuce – recenzja „Spekulatywnej taksydermii” („Speculative Taxidermy”) Giovanniego Aloiego. „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 3 (45), s. 301–311. https://doi.org/10.4467/20843860PK.20.029.12589.
Google Scholar

Zamorska Magdalena, 2021: Bylica pospolita, „synfitonizm” i ekspozycje roślinno-ludzkich historii. „Kultura Współczesna”, nr 1 (113), s. 60–73. https://doi.org/10.26112/kw.2021.113.05.
Google Scholar

Vol. 22 No. 2 (2023)
Published: 2024-07-09

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit