„Weź go gdzieś tam, gdzie wy łazicie z tymi linami” Kuczok – góry – literackość

Przemysław Kaliszuk

doi:10.31261/SSP.2024.24.02

Published: 2024-10-21

2024

“Take him somewhere where you guys are hanging out with those ropes” Kuczok – Mountains – Literariness

Przemysław Kaliszuk

Section: Essays and Articles

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.02

Abstract

The article touches upon climbing and speleological themes in Wojciech Kuczok’s prose. The author analyzes traces and potential influences of the poetics of mountaineering literature in Kuczok’s narratives and essays – in selected sketches of the collections Poza światłem, Moje projekcje, in the stories Spiski. Przygody tatrzańskie and the Rozmemuary journal. What is interesting is the relationship with model narrative genres – the bujdałka (a mountain record) and the expedition story, as well as the mode of evoking and activating a central quality of the literary-aesthetic mountaineering relationship, namely, the “corporeal sublime,” which is a response to the problem of expressing the specificity of the kinesthetic experience of the rock vertical space. Kuczok fits into the “kinesthetic culture” typical of mountaineering and speleology – he uses professional lexis, knowledge and discourse. He rewrites his own non-literary movement and space
practices – he fictionalizes and conceptualizes the experience of mountain space, combining it with the literary nature he has developed. A gradual increase in climbing and speleological themes in Kuczok’s work coincides with an increasing popularity of mountain literature and its position in relation to the mainstream
literature.

Keywords:

Wojciech Kuczok , climbing , mountaineering literature , speleology , Polish prose

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kaliszuk, P. (2024). “Take him somewhere where you guys are hanging out with those ropes” Kuczok – Mountains – Literariness. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 1–23. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.02

Cited by / Share

References

Anderson Ben, 2020: Cities, Mountains and Being Modern in Fin-de-Siècle England and Germany. Palgrave Macmillan, London. https://doi.org/10.1057/978-1-137-54000-3.
Google Scholar

Barratt Paul, 2011: Vertical Worlds: Technology, Hybridity and the Climbing Body. „Social & Cultural Geography”, vol. 12 (4), s. 397–412. https://doi.org/10.1080/14649365.2011.574797.
Google Scholar

Bieńczyk Marek, Siwicka Dorota, [s.a.]: Mont Blanc. Nowa Panorama Literatury Polskiej. Atlas Polskiego Romantyzmu. https://nplp.pl/artykul/mont-blanc/ [dostęp: 31.05.2024].
Google Scholar

Brown Douglas A., 2007: The Modern Romance of Mountaineering: Photography, Aesthetics and Embodiment. „The International Journal of the History of Sport”, vol. 24 (1), s. 1–34. https://doi.org/10.1080/09523360601005389.
Google Scholar

Burkot Stanisław, 2015: W poszukiwaniu tożsamości. Szkice o współczesnej literaturze, o dziełach i autorach. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Google Scholar

Czapliński Przemysław, 2002: Galernicy normalności. „Res Publica Nowa”, nr (10), s. 98.
Google Scholar

Dutka Elżbieta, 2017: Antologie jako przestrzeń dyskusji na temat literatury górskiej. W: Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza. Red. Magdalena Kokoszka, Bożena Szałasta-Rogowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 213–228.
Google Scholar

Dutka Elżbieta, 2024: Krajobraz i wyobraźnia. O historii fascynacji i anatomii pasji w esejach „Góry niewzruszone” Jacka Woźniakowskiego i „Góry. Stan umysłu” Roberta Macfarlane’a. „Forum Poetyki”, nr (35), s. 24–39. https://doi.org/10.14746/fp.2024.35.43252.
Google Scholar

Felsch Philipp, 2009: Mountains of Sublimity, Mountains of Fatigue: Towards a History of Speechlessness in the Alps. „Science in Context”, vol. 22 (3), s. 341–364. https://doi.org/10.1017/S0269889709990044.
Google Scholar

Goetel Ferdynand, 1976: Wycieczka – jak się o niej nie pisze. W: Czarny szczyt: proza taternicka lat 1904–1939. Red. Jacek Kolbuszewski. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 102–109.
Google Scholar

Grzęda Ewa, Kolbuszewski Jacek, 2019: Górski plecak z literaturą. „Góry. Górski Magazyn Sportowy”, nr 4, s. 82–85.
Google Scholar

Hansen Peter H., 1995: Albert Smith, the Alpine Club, and the Invention of Mountaineering in Mid-Victorian Britain. „Journal of BritishStudies”, vol. 34 (3), s. 300–324. https://doi.org/10.1086/386080.
Google Scholar

Hansen Peter H., 2013: The Summits of Modern Man: Mountaineering after the Enlightenment. Harvard University Press, Cambridge.
Google Scholar

Haupt Zygmunt, 2016: Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże. Red. Aleksander Madyda. Wyd. 2. zm. i popr. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Hołata Danuta, 1991: O pochodzeniu książki wyprawowej. „Bularz”, s. 73–83.
Google Scholar

Jujka Zuzanna, 2023: Egzystencjalny i religijny wymiar speleologii w twórczości Wojciecha Kuczoka. „Polonistyka. Innowacje”, nr 16, s. 83–92. https://doi.org/10.14746/pi.2022.16.7.
Google Scholar

Kaliszuk Przemysław, 2021: „Integralna część dawno zakończonej wspinaczki”. Krótkie prozy współczesnych polskich alpinistów. „Studia Filologiczne UJK”, nr 34, s. 221–241. https://doi.org/10.25951/4689.
Google Scholar

Kolbuszewska Ewa, 2018: Szczyt górski jako miejsce transgresji. Wersja romantyczna. „Góry, Literatura, Kultura”, T. 11, s. 57–67. https://doi.org/10.19195/2084-4107.11.5.
Google Scholar

Kolbuszewski Jacek, 1976: Przedmowa. W: Czarny szczyt. Proza taternicka lat 1904–1939. Red. Jacek Kolbuszewski. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 5–23.
Google Scholar

Kolbuszewski Jacek, 2016: Literatura i Tatry. Studia i szkice. Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane.
Google Scholar

Kuczok Wojciech, 2009: Moje projekcje. Lęki i pragnienia widza kinowego. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Kuczok Wojciech, 2011: Spiski. Przygody tatrzańskie. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Kuczok Wojciech, 2012: Poza światłem. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Kuczok Wojciech, 2019: Rozmemuary. Wielka Litera, Warszawa.
Google Scholar

Kulesza Dariusz, 2011: Z historią literatury w tle. Daty, osoby, miejsce. Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok.
Google Scholar

Lewis Neil, 2000: The Climbing Body, Nature and the Experience of Modernity. „Body and Science”, vol. 6, s. 58–80. https://doi.org/10.1177/1357034X00006003004.
Google Scholar

Lisak-Gębala Dobrawa, 2018: Podziemia, jaskinie, piwnice w twórczości Wojciecha Kuczoka. W: Przestrzeń w kulturze współczesnej. T. 3: Podziemia – literatura. Red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Daria Mazur. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 64–78.
Google Scholar

Mallory George, 1923: Climbing Mount Everest Is Work for Supermen. [Interview]. The New York Times, 18.03.1923. Pobrano z: https://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/arts/mallory1923.pdf [20.08.2024].
Google Scholar

Matuszyk Andrzej, 1993: Czy ideologia jest koniecznie do wspinania potrzebna? (Kilka słów o istocie i funkcjach ideologii wspinaczkowych). W: Materiały z teorii i dydaktyki sportów wspinaczkowych. Z. 2. Red. Andrzej Matuszyk. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Kraków, s. 105–122.
Google Scholar

McNee Alan, 2014: The Haptic Sublime and the ‘cold stony reality’ of Mountaineering. „19: Interdisciplinary Studies in the Long Nineteenth Century”, vol. 19. https://doi.org/10.16995/ntn.697.
Google Scholar

Mirek Andrzej, 2020: Chwilowa moda czy trwały fenomen? Literatura górska w Polsce. „Nowy Napis Co Tydzień”, nr 30 [2.01.2020]. https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-30/artykul/chwilowa-moda-czy-trwaly-fenomen-literatura-gorska-w-polsce [dostęp: 13.09.2021].
Google Scholar

Nęcka Agnieszka, 2014: Między Erosem i Tanatosem. O twórczości Wojciecha Kuczoka. W: Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 1. Red. Dariusz Nowacki, Agnieszka Nęcka, Jolanta Pasterska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 167–197. https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/2128 [dostęp: 30.05.2024].
Google Scholar

Niepytalska-Osiecka Anna, 2014: Socjolekt polskich alpinistów: analiza leksykalno-semantyczna słownictwa. Wydawnictwo Libron, Kraków.
Google Scholar

Nowacki Dariusz, 2011: Kto im dał skrzydła. Uwagi o prozie dramacie i krytyce (2001–2010). „Śląsk”–Uniwersytet Śląski, Katowice.
Google Scholar

Pacukiewicz Marek, 2010a: „Inaccessible Background”. Prolegomena to the Studies of Polish Mountaineering Literature. W: Metamorphoses of Travel Writing: Across Theories, Genres, Centuries and Literary Traditions. Eds. Grzegorz Moroz, Jolanta Sztachelska. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle, s. 218–231.
Google Scholar

Pacukiewicz Marek, 2010b: Literatura alpinistyczna jako „sobąpisanie”. „Napis”, nr 16, s. 495–511.
Google Scholar

Pacukiewicz Marek, 2012: Natura alpinizmu. Wspinaczka jako „bricolage”. „Prace Kulturoznawcze”, T. 14, nr 2, s. 179–192. https://wuwr.pl/pkult/article/view/5404?source=/pkult/article/view/5404 [dostęp: 15.08.2024].
Google Scholar

Paryski Witold H., 2017: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. T. 20: Baranie Rogi – Durny Szczyt. Wydawnictwo Sklepu Podróżnika, Warszawa.
Google Scholar

Piotrowski Tadeusz, 1977: W burzy i mrozie. Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Rejowska-Pasek Agata, 2016: Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu. Wydawnictwo Libron, Kraków.
Google Scholar

Roszkowska Ewa, 2007: Alpinizm europejski 1919–1939. Ludzie – tendencje – osiągnięcia. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Kraków.
Google Scholar

Simpson Thomas, 2019: Modern Mountains from the Enlightenment to the Anthropocene. „The Historical Journal”, vol. 62 (2), s. 553–581. https://doi.org/10.1017/S0018246X18000341.
Google Scholar

Sobolczyk Piotr, 2012: Homoseksualność i polityka liberalnej inkluzji: „Senność” Wojciecha Kuczoka. „Literaturoznawstwo. Historia, Teoria, Metodologia, Krytyka”, nr 6–7, s. 171–181.
Google Scholar

Stępień Tomasz, 2012: Przestrzeń w literaturze „górskiej”. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Elżbieta Konończuk, Elżbieta Sidoruk. [Poetyka i Horyzonty Tradycji. Nr 5]. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 87–102.
Google Scholar

Stępień Tomasz, 2019: „Jeszcze mi zostały do tej korony Tatr Wysokich dwa szczyty…” Góry w twórczości Wojciecha Kuczoka. „Świat i Słowo”, T. 33, nr 2, s. 127–146. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.7832.
Google Scholar

Stępień Tomasz, 2021: Literatura „górska” – typ, odmiana, gatunek? Rekonesans. W: Teksty (z) gór. Opowieści i metaopowieści. Verbum, Praha, s. 187–206. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/727690/edition/685194 [dostęp: 30.05.2024].
Google Scholar

Uniłowski Krzysztof, 2000: Opowieści Kuczoka. „Śląsk”, nr 2, s. 76.
Google Scholar

Uniłowski Krzysztof, 2006: Granice nowoczesności. Proza polska i wyczerpanie modernizmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Wierciński Hubert, 2021: Etnografia w skale. Mapy topograficzne a doświadczenie wspinaczki. „Łódzkie Studia Etnograficzne”, nr 60, s. 215–235. https://doi.org/10.12775/LSE.2021.60.12.
Google Scholar

Wierciński Hubert, 2022: Skills, Lines, and Rocks: The Ethnographic Approach to Rock Climbing and Mountaineering. „Cargo Journal”, vol. 20 (1–2), s. 36–56. https://orcid.org/0000-0002-9535-4180.
Google Scholar

Wierciński Hubert, 2023: Ruchome etnografie. Praktyki, przestrzenie, ciała. Wyd. 1. Oficyna Naukowa–Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

2024
Published: 2021-01-13

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit