Umiejętność tworzenia definicji przez uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej (na przykładzie pojęcia „superbohater”)

Magdalena Trysińska

doi:10.31261/TPDJP.2023.32.05

Opublikowane: 2023-08-30

Tom 32 (2023)

Umiejętność tworzenia definicji przez uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej (na przykładzie pojęcia „superbohater”)

Magdalena Trysińska

Dział: Edukacja językowa

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2023.32.05

Abstrakt

Umiejętność definiowania jest niezbędna każdemu użytkownikowi języka i powinna być rozwijana w trakcie edukacji szkolnej. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że umiejętność ta nie jest wskazana explicite w obowiązującej podstawie programowej przedmiotu język polski, zwraca się w niej uwagę jedynie na umiejętność odczytywania definicji i rozróżniania ich typów. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badania umiejętności językowych uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej. Podczas badania uczniowie tworzyli definicje wskazanego w poleceniu słowa „superbohater”. Zebrany materiał posłużył do zrekonstruowania uczniowskiego rozumienia wzorca gatunku, jakim jest definicja. Przedstawiona w artykule analiza ograniczona jest do strukturalnego aspektu wzorca gatunkowego, pomięto aspekty poznawczy, pragmatyczny i stylistyczny. Pokazano schematy definicji oraz ich typy. Z analizy wynika, że uczniowie mają świadomość w zakresie badanego gatunku. Zdecydowana większość badanych potrafiła stworzyć poprawne pod względem strukturalnym definicje. Można w nich wyróżnić człon definiowany (definiendum), człon definiujący (definiens), a także czasami łącznik (copula). Na ogół uczniowie tworzą definicje realne; w zebranym materiale przykładów innych typów definicji, na przykład definicji ostensywnych lub synonimicznych, było niewiele.

Słowa kluczowe:

definicja , umiejętność definiowania , wzorzec gatunkowy , szkoła podstawowa , kształcenie językowe

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Trysińska, M. (2023). Umiejętność tworzenia definicji przez uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej (na przykładzie pojęcia „superbohater”). Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 32, 1–18. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2023.32.05

Cited by / Share

Bibliografia

Apresjan J., 1972, Definiowanie znaczeń leksykalnych jako zagadnienie semantyki teoretycznej, przeł. J. Faryno, w: Semantyka i słowniki, red. A. Wierzbicka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 39–57.
Google Scholar

Bartmiński J., Tokarski R., 1993, Definicja semantyczna: czego i dla kogo?, w: O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 47–61.
Google Scholar

Bombik M., 1985, O definiowaniu pojęcia definicji, „Studia Philosophiae Christianae”, T. 21, nr 1, s. 129–142.
Google Scholar

Chudoba M., 2020, Conan Edogawa – detektyw z komiksów Gōshō Aoyamy jako super-bohater, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 17, s. 245–263, https://doi.org/10.15290/bsl.2020.17.15.
Google Scholar

Dubisz S., red., 2010, Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, płyta CD, wersja 2.0. (USJP).
Google Scholar

Eco U., 1996, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią, przeł. J. Ugniewska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Grochowski M., 1993, Obiekty, cele i metody definiowania a rodzaje definicji. Zarys problematyki, w: O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 35–45.
Google Scholar

[Hasło:] superbohater [DS], Dobrysłownik.pl, https://dobryslownik.pl/slowo/superbohater/190809/ [dostęp: 12.07.2023].
Google Scholar

[Hasło:] superbohater [SJP], Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pl/superbohater [dostęp: 12.07.2023].
Google Scholar

Korab M. i in., 2014, Sprawdzian na 100%. Język polski. Repetytorium szóstoklasisty, Nowa Era, Warszawa.
Google Scholar

Mikołajczak-Matyja N., 1998, Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników języka i przez leksykografów, Sorus, Poznań.
Google Scholar

Podracki J., 2022, Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, 2017, Dz.U., poz. 356 z późn. zm. (PP).
Google Scholar

Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, z. 3, s. 63–71.
Google Scholar

Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Wojtak M., 2020, Od teksu do gatunku. Genologiczna analiza konkretnej wypowiedzi prasowej, w: Tekst, dyskurs, komunikacja. Podejścia teoretyczne, analityczne i kontrastywne / Text, Diskurs, Komminikation. Theoretische, analytische und kontrastive Ansätze, [red. A. Buk i in.], Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 97–110.
Google Scholar

Tom 32 (2023)
Opublikowane: 2023-12-31

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst