Edukacja na rzecz klimatu przez fotografię i słowo. Przypadek „Gazety Strajkowej” #3
Abstrakt
W artykule poddano analizie trzeci numer „Gazety Strajkowej”, poświęcony Młodzieżowemu Strajkowi Klimatycznemu (MSK). Publikacja składa się ze zdjęć wykonanych w latach 2019–2021 przez fotografki i fotografów zaangażowanych w tworzenie Archiwum Protestów Publicznych – cyfrowego repozytorium zdjęć dokumentujących odbywające się po 2015 roku w polskiej przestrzeni społecznej protesty. Przedmiotem analizy i interpretacji uczyniono zdjęcia, grafiki z wybranymi hasłami ze strajkowych transparentów oraz różne formy tekstowe – „wstępniak” Filipa Springera, wypowiedzi aktywistek i aktywistów, informacje o stanie planety oraz postulaty MSK. Stwierdzono, że banery i znaki, którymi posługiwali się strajkujący, symbolizują dążenia młodych do natychmiastowego powstrzymania globalnych zmian klimatu oraz wdrożenia rozwiązań zaproponowanych przez środowiska naukowe. W artykule próbowano sprawdzić, czy przykładowe hasła z transparentów odpowiadają twierdzeniom naukowym. Wspomniano również o kluczowych, a ukazanych na zdjęciach emocjach aktywistek i aktywistów oraz o afektywnym oddziaływaniu tych emocji na odbiorcę. W ostatniej części artykułu zapisano pomysły wykorzystania „GS” #3 w humanistycznej edukacji klimatycznej.
Słowa kluczowe
Młodzieżowy Strajk Klimatyczny; edukacja humanistyczna; fotografia dokumentalna; aktywizm; edukacja dla klimatu
Bibliografia
World Scientists’ Warning to Humanity, 1992, Union of Concerned Scientists, published July 16, 1992, updated February 4, 2022, https://www.ucsusa.org/resources/1992-world-scientists-warning-humanity [dostęp: 3.06.2023].
Adamski M., 2021, Poznań Głodówka dla klimatu – Aktywiści Extinction Rebellion przez 12 godzin protestowali na pl. Wolności, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 26.02.2021, https://archiwumprotestow.pl/protest/glodowka-dla-klimatu/?id=6397 [dostęp: 11.07.2023].
Bińczyk E., 2023, Uniwersytet w epoce antropocenu. Misja ekspertów i normatywne aspekty badań naukowych w obliczu ryzyka planetarnej destabilizacji, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 223–243, https://doi.org/10.18318/td.2023.1.13.
Bogdańska M., 2021, Siostry Rzeki: Protest przeciw zaporze w Siarzewie, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 15.03.2021, https://archiwumprotestow.pl/protest/siostry-rzeki-protest-przeciw-zaporze-w-siarzewie/?id=7139 [dostęp: 11.07.2023].
Bradshaw C.J.A. i in., 2021, Underestimating the Challenges of Avoiding a Ghastly Future, „Frontiers in Conservation Science”, 1:615419, https://doi.org/10.3389/fcosc.2020.615419.
Buell L., 1995, The Environmental Imagination. Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Harvard University Press, Cambridge.
Butler J., 2016, Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, tłum. J. Bednarek, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Ceballos G., Ehrlich P.R., Dirzo R., 2017, Biological Annihilation via the Ongoing Sixth Mass Extinction Signaled by Vertebrate Population Losses and Declines, PNAS, vol. 114 (30), E6089–E6096, https://doi.org/10.1073/pnas.1704949114.
Czapliński P., Bednarek J.B., Gostyński D., red., 2019, O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Czarnota K., Kubis A., 2023, Stan wyjątkowy: Archiwum Protestów Publicznych. O fotografii i działaniu, Sound Cloud, Czas Kultury, https://soundcloud.com/user-80673682/stan-wyjatkowy-archiwum-protestow-publicznych-o-fotografii-i-dzialaniu?fbclid=IwAR2Le05jQLyJj_tDdTUda8SPI8GDm6UwiHpZ4zAIGUSZoX76OPFadvF_vpA [dostęp: 11.07.2023].
Drozdowski R., 2017, Jak i po co badać wizualność protestów społecznych?, „Czas Kultury”, nr 4 (95), s. 21–26, pobrano z: https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2021/03/21-26_RDrozdowski_JakIPoCoBadacWizualnoscProtestow_CzasKultury_4_2017-sxydky.pdf [10.07.2023].
Dyba, Nowacki, Łuczak – jak opowiadać o kryzysie klimatycznym, 2022, Spotify, Fotopolis – Podcast o fotografii, październik 2022, https://open.spotify.com/episode/72beo0GUWKNXtOwrUZi80Y [dostęp: 11.07.2023].
Ernman B. i in., 2019, Sceny z życia rodzinnego. Strajk klimatyczny Grety, przeł. K. Knockenhauer, W. Łygaś, przemówienia Grety z jęz. ang. przeł. A. Siewior-Kuś, Post Factum Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice.
Ferenc T., Olechnicki K., 2022, Fotografia w działaniu: kontestacja, aktywizacja i interwencja, „Władza Sądzenia”, nr 22, s. 5–42, pobrano z: https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/43060/fotografia-w-dzialaniu-kontestacja-aktywizacja-i-interwencja.pdf?sequence=1&isAllowed=y [11.07.2023].
Frąckowiak M., 2022, Obrazy, co mogą. Studium przeobrażania świata przez fotografię, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
„Gazeta Strajkowa” #3, pobrano z: https://archiwumprotestow.pl/app/uploads/2021/03/gazeta-strajkowa-3-klimatyczna.pdf [11.07.2023] (w tekście także jako: „GS” #3).
Gembara K., 2021, Między emancypacją a represją. O sprawczości fotografii, Archiwum Protestów Publicznych, pobrano z: https://archiwumprotestow.pl/app/uploads/2020/12/karolina-gembara-miedzy-emancypacja-a-represja-o-sprawczosci-w-fotografii.pdf [6.07.2023].
Guzy A., Ochwat M., 2022a, Czy możliwe jest kształtowanie postaw proklimatycznych na lekcjach języka polskiego? Wyniki badań ankietowych, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–22, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.13.
Guzy A.M., Ochwat M.B., 2022b, Edukacja klimatyczno-ekologiczna na lekcjach języka polskiego w szkołach w Polsce (sprawozdanie z badań ankietowych), w: Lesná pedagogika v škole a mimo nej. Skúsenosti v krajinách V4, ed. S. Borisová, D. Kollárová, A. Nagyová, Univerzita Konštantína Filozofa, Nitra, s. 13–30.
Guzy A., Ochwat M., 2023, Raport z badań. Studenci wobec zmian klimatu, pobrano z: https://www.prosilesia.pl/resources/upload/PDF/Raport/Studenci%20wobec%20zmian%20klimatu.pdf?_t=1684785495 [11.07.2023].
Haraway D., 2012, Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. J. Bednarek, w: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, tłum. J. Bednarek i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 241–260.
Hickel J., 2021, Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat, tłum. J.P. Listwan, Karakter, Kraków.
IPCC, 2018, Summary for Policymakers, w: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the Impacts of Global Warming of 1.5°C above Pre-industrial Levels and Related Global Greenhouse Gas Emission Pathways, in the Context of Strengthening the Global Response to the Threat of Climate Change, Sustainable Development, and Efforts to Eradicate Poverty, eds. V. Masson-Delmotte i in., Cambridge University Press, Cambridge, UK–New York, NY, USA, s. 3–24, https://doi.org/10.1017/9781009157940.001.
Jabłońska E. i in., 2019, Oświadczenie naukowców o konsensusie w sprawie zmiany klimatu, Nauka dla Przyrody, 15.03.2019, https://naukadlaprzyrody.pl/2019/03/15/oswiadczenie-naukowcow-o-konsensusie-w-sprawie-zmiany-klimatu/ [dostęp: 4.07.2023].
Jaskółowa E., 2021, Strajk klimatyczny młodych jako motywacja dla lektury tomiku „Milczenie roślin” Wisławy Szymborskiej i rozmowy o wierszach, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia”, vol. 12 (330), s. 366–375, https://doi.org/10.24917/20820909.12.25.
jcs, 2022, Edukacja klimatyczna w katowickich szkołach, Rzeczpospolita, 28.12.2022, https://edukacja.rp.pl/trendy/art37686481-edukacja-klimatyczna-w-katowickich-szkolach [dostęp: 11.07.2023].
Kleres J., Wettergren Å., 2017, Fear, Hope, Anger, and Guilt in Climate Activism, „Social Movement Studies”, vol. 16 (5), s. 507–519, http://dx.doi.org/10.1080/14742837.2017.1344546.
Kocyba P., Łukianow M., Piotrowski G., 2020, Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego?, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 21 (4), s. 77–95, https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/maes/article/view/6422/5654 [dostęp: 11.07.2023].
Komisja Europejska, 2020, Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia, Bruksela, 20.05.2020, pobrano z: https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0019.02/DOC_1&format=PDF [10.06.2023].
Kubis A., 2020a, Protest Obozu dla klimatu, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 25.07.2020, https://archiwumprotestow.pl/protest/protest-obozu-dla-klimatu/?id=1163 [dostęp: 11.07.2023].
Kubis A., 2020b, Protest Obozu dla klimatu, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 25.07.2020, https://archiwumprotestow.pl/protest/protest-obozu-dla-klimatu/?id=1165 [dostęp: 11.07.2023].
Kurz I., 2021, Zdjęcie protestu, zdjęcie protestujące, „Notes na 6 Tygodni”, nr 134, pobrano z: https://archiwumprotestow.pl/app/uploads/2021/02/iwona-kurz-zdjecie-protrestu-zdjecie-protestujace-notes-na-6-tygodni.pdf [10.06.2023].
Latour B., 2020, Is This a Dress Rehearsal?, Critical Inquiry, 26.03.2020, https://critinq.wordpress.com/2020/03/26/is-this-a-dress-rehearsal/ [dostęp: 10.06.2023].
Le Quéré C. i in., 2020, Temporary Reduction in Daily Global CO2 Emissions during the COVID-19 Forced Confinement, „Nature Climate Change”, vol. 10, s. 647–653, https://doi.org/10.1038/s41558-020-0797-x.
Markiewka T.S., 2020, Gniew, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Masłowska-Taffel M., 2014, Fotografia prasowa jako sposób uchwycenia i wywoływania ludzkich uczuć, „Polonistyka”, nr 4, s. 24–27.
Milach R., 2019a, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 27.09.2020, https://archiwumprotestow.pl/protest/strajk-klimatyczny/?id=4564 [dostęp: 11.07.2023].
Milach R., 2019b, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 27.09.2019, https://archiwumprotestow.pl/protest/strajk-klimatyczny/?id=4566 [dostęp: 11.07.2023].
Milach R., 2019c, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 27.09.2019, https://archiwumprotestow.pl/protest/strajk-klimatyczny/?id=4570 [dostęp: 11.07.2023]
Milach R., 2020, Protest Extinction Rebellion, Archiwum Protestów Publicznych, fotografia, 5.09.2020, https://archiwumprotestow.pl/protest/protest-extinction-rebellion/?id=4790 [dostęp: 11.07.2023].
Mirzoeff N., 2016, Jak zobaczyć świat, tłum. Ł. Zaremba, Wydawnictwo Karakter–Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Kraków–Warszawa.
Młodzieżowy Strajk Klimatyczny / Postulaty, http://www.msk.earth/ [dostęp: 4.07.2023].
Napiórkowski M., 2022, Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Padewski J., 2014, Co pokazuje fotografia?, „Polonistyka”, nr 2, s. 47–49.
Patel R., Moore J.W., 2018, Cheap Nature, w: Ciż, A History of the World in Seven Cheap Things. A Guide to Capitalism, Nature and the Future of the Planet, Black Inc., Carlton, s. 55–72.
Ripple W.J. i in., 2017, World Scientists’ Warning to Humanity: A Second Notice, „BioScience”, vol. 67 (12), s. 1026–1028, https://doi.org/10.1093/biosci/bix125.
Ripple W.J. i in., 2019, World Scientists’ Warning of a Climate Emergency, „BioScience”, vol. 70 (1), s. 8–12, https://doi.org/10.1093/biosci/biz088.
Rockström J. i in., 2023, Safe and Just Earth System Boundaries, „Nature”, vol. 619, s. 102–111, https://doi.org/10.1038/s41586-023-06083-8.
Skubała P., 2016, The Most Important Message in the History of Mankind, „Environmental & Socio-economic Studies”, vol. 4 (2), s. 26–33, https://doi.org/10.1515/environ-2016-0009.
Solnit R., 2019, Nadzieja w mroku. Nieznane opowieści, niebywałe możliwości, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Springer F., 2019a, Czy zatrują nas wysychające torfowiska?, Pismo. Magazyn Opinii, 3.12.2019, https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/podroz-do-przyszlosci/trujace-wysychajace-torfowiska-katastrofa-klimatyczna-springer/?seo=pw [dostęp: 11.07.2023].
Springer F., 2019b, Noteć wysycha na naszych oczach, Pismo. Magazyn Opinii, 3.09.2019, https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/podroz-do-przyszlosci/notec-rzeka-filip-springer-klimat-ocieplenie/?seo=pw [dostęp: 11.07.2023].
Springer F., 2019c, Sympatyczny początek końca, Pismo. Magazyn Opinii, 7.08.2019, https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/podroz-do-przyszlosci/sympatyczny-poczatek-konca/?seo=pw [dostęp: 11.07.2023].
Springer F., 2019d, Śląsk. Kraina katastrof, Pismo. Magazyn Opinii, 5.11.2019, https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/podroz-do-przyszlosci/slask-kraina-katastrof-filip-springer/?seo=pw [dostęp: 11.07.2023].
Springer F., 2019e, Warszawa. Miejska wyspa ciepła, Pismo. Magazyn Opinii, 1.10.2019, https://magazynpismo.pl/cykle-pisma/podroz-do-przyszlosci/warszawa-miejska-wyspa-ciepla-ekologia-srodowisko-filip-springer/?seo=pw [dostęp: 11.07.2023].
Stachowicz M., 2020, Podpalić lont. Archiwum Protestów Publicznych i ożywianie kolekcji, „Szum”, 10, s. 80–93, pobrano z: https://archiwumprotestow.pl/app/uploads/2021/04/app-szum.pdf [10.06.2023].
Szyłak J., 2014, To ptak! To samolot! To ikonotekst! Książka – komiks – picturebook (medium czy media?), w: Komiks i jego konteksty, red. I. Kiec, M. Traczyk, Fundacja Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 11–22.
Szyłko-Kwas J., 2017, Między informacją a obrazem – o funkcji fotografii w prasie, „Zeszyty Artystyczne”, R. 25, nr 30, s. 69–80.
Wahlström M. i in., eds., 2019, Protest for a Future: Composition, Mobilization and Motives of the Participants in Fridays For Future Climate Protests on 15 March, 2019 in 13 European Cities, pobrano z: https://protestinstitut.eu/wp-content/uploads/2019/07/20190709_Protest-for-a-future_GCS-Descriptive-Report.pdf [11.07.2023].
Warren M., 2019, Thousands of Scientists Are Backing the Kids Striking for Climate Change, „Nature”, vol. 567, s. 291–292, https://doi.org/10.1038/d41586-019-00861-z.
Wernicki P., 2019, Raport: milion gatunków zagrożonych wyginięciem, Nauka w Polsce, Świat, 7.05.2019, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C76959%2Craport-milion-gatunkow-zagrozonych-wyginieciem.html [dostęp: 20.11.2023].
Zabrodzka J., 2023, Walczą o klimat, opadli z sił. „Hej, dorośli, ja mam 14 lat! Może sami byście coś zrobili?”, Polityka, 29.04.2023, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2209192,1,walcza-o-klimat-opadli-z-sil-hej-dorosli-ja-mam-14-lat-moze-sami-byscie-cos-zrobili.read [dostęp: 11.07.2023].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9740-0761
Justyna Hanna Budzik – filmoznawczyni i lektorka języka polskiego jako obcego. Autorka książek: Polski film i fotografia nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie,sztandary (Katowice 2023), Filmowe cuda i sztuczki magiczne. Szkice z archeologii kina (Katowice 2015) oraz Dotyk światła. O zmysłowym doznawaniu kina (Katowice 2012), współautorka (wraz z Agnieszką Tambor) publikacji Polska półka filmowa. Krótkometrażowe filmy aktorskie i animowane w nauczaniu języka polskiego jako obcego (Katowice 2018). Lektorka języka polskiego w INALCO w Paryżu (2016/2017), laureatka Fulbright Slavic Award na University of Washington w Seattle (2017/2018). Zawodowo i badawczo zajmuje się edukacją filmową oraz nauczaniem kultury polskiej.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0178-165X
Magdalena Ochwat – doktor nauk humanistycznych, adiunktka w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, związana z Interdyscyplinarnym Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną UŚ. Jej zainteresowania naukowe skupione są na edukacji polonistycznej, wykorzystaniu w kształceniu reportaży literackich oraz społecznej odpowiedzialności lektur szklonych. Interesuje się wyzwaniami XXI wieku: globalnymi kryzysami, migracjami, zmianami klimatycznymi i wielokulturowością. Redaktorka naczelna czasopisma „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” i koordynatorka programu dla nauczycieli polonistów Uniwersytet Polonistów w ramach projektu POWER. Uczestniczka Szkoły Ekopoetyki. Współpracuje z Europe Direct Śląskie oraz z miastem Katowice przy wdrażaniu edukacji na rzecz klimatu.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-9209-0167
Piotr Skubała – profesor doktor habilitowany, pracownik Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ekolog, akarolog. Autor 186 artykułów naukowych, 57 rozdziałów w monografiach lub monografii, 39 komunikatów naukowych oraz 165 artykułów popularnonaukowych. Etyk środowiskowy, edukator ekologiczny, działacz na rzecz ochrony przyrody, aktywista klimatyczny. „Ethic expert” w Komisji Europejskiej w Brukseli (w programach HORIZON 2020, HORIZON-MSCA-2022), członek Zespołu Ekspertów ds. kwestii etycznych w Narodowym Centrum Nauki, członek sieci eksperckiej Team Europe powołanej przez Komisję Europejską, członek Rady Klimatycznej przy United Nations Global Compact Network Poland. Stały współpracownik miesięczników „AURA. Ochrona środowiska” i „Dzikie Życie”. Współorganizator Festiwalu Kultury Ekologicznej „Zielono Mi” (2007–2014), organizator i współprowadzący spotkania Klubu Myśli Ekologicznej (od 2012). Autor licznych wykładów, warsztatów, kursów na macierzystej uczelni, innych uczelniach w kraju i za granicą, dla różnych instytucji. Współpracuje z mediami lokalnymi, krajowymi i zagranicznymi w charakterze eksperta i popularyzatora nauki w zakresie ekologii i ochrony środowiska, kryzysu klimatycznego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
