Styl (nie)oficjalny uczniowskich listów prywatnych
Abstrakt
W artykule przedstawiono kwestię stylu listu prywatnego – założenia teoretyczne i gatunkowe cechy tej formy wypowiedzi w opozycji do rzeczywistości komunikacyjnej współczesnych uczniów szkoły podstawowej. Dzisiejsze środki, narzędzia i możliwości komunikacyjne, takie jak: krótkie wiadomości tekstowe (SMS), wszelkie komunikatory internetowe i aplikacje smartfonowe, zdecydowanie zmieniły nie tylko nasze obyczaje konwersacyjne, ale również formę, treść i styl przesyłanych wiadomości oraz sukcesywnie przeobraziły pisanie listów w najmłodszym pokoleniu. Pisanie listów prywatnych jest dziś z pewnością sztuką wymierającą. Możliwe, że jedną z ostatnich sytuacji determinujących dzieci i młodzież do redagowania listów są okoliczności i wymagania szkolne (odseparowane od rzeczywistości komunikacyjnej i codziennych potrzeb). Artykuł ma na celu zaprezentowanie kompetencji tekstotwórczej i sposobu realizacji stylu listu nieoficjalnego – prywatnego przez uczniów szkoły podstawowej. Analizowany materiał badawczy zgromadzony został podczas monitoringu umiejętności polonistycznych przeprowadzonego wśród uczniów klas IV–VII w dwóch szkołach podstawowych w Gminie Gniewino (Pomorze).
Słowa kluczowe
list prywatny; styl nieoficjalny; sytuacja komunikacyjna; kompetencja tekstotwórcza; szkoła podstawowa
Bibliografia
Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Całek A., 2019, Nowa teoria listu, Księgarnia Akademicka, Kraków, https://doi.org/10.12797/9788381380027.
Guzy A., Niesporek-Szamburska B., 2013, Uczniowskie zmagania ze słowem. O pisaniu dłuższej formy wypowiedzi na różnych poziomach nauczania, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertnentia”, nr 4, s. 45–63.
Nowak E., 2014, Stworzyć tekst. Uczniowska kompetencja tekstotwórcza w edukacji polonistycznej, Universitas, Kraków.
Rozporządzenie, 2017, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz.U., poz. 356 z późn. zm.
Sztachelska J., Dąbrowicz E., 2000, Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Warchala J., 2003, Kategoria potoczności w języku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2030-2797
Helena Balcerek – doktor nauk humanistycznych, językoznawczyni zatrudniona w Zakładzie Edukacji Polonistycznej i Kształcenia Ustawicznego na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Pracowni Badań Edukacji Polonistycznej i Medialnej oraz Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej, jurorka Mazowieckiego Komitetu Olimpiady Literatury i Języka Polskiego dla Szkół Podstawowych. Wieloletnia nauczycielka języka polskiego w warszawskiej szkole podstawowej z oddziałami integracyjnymi. Prowadzi zajęcia dla studentów specjalizacji nauczycielskiej i logopedii. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół trzech obszarów badawczych: lingwodydaktyki, neurolingwistyki oraz socjologii. Dotyczą przede wszystkim edukacji językowej/komunikacyjnej (w tym tekstotwórczej) uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (głównie z zaburzeniami w spektrum autyzmu – ASD). Szczególnie interesują ją zagadnienia poziomu kompetencji językowo-komunikacyjnych uczniów II etapu edukacji, metody i strategie kształcenia sprawności językowych oraz wykorzystanie w tym procesie tradycyjnych i nowych narzędzi dydaktycznych, takich jak film i współczesne media.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
