Освітнє питання в діяльності німецьких депутатів у парламенті Другої Речі Посполитої (1928—1930)
Abstrakt
Mniejszość niemiecka odniosła w wyborach do Sejmu i Senatu II kadencji (1928—1930) swoje największe zwycięstwo w dziejach parlamentaryzmu Drugiej Rzeczypospolitej. Mimo różnic ideologicznych cele stojące przed parlamentarzystami niemieckimi były podobne: całkowite równouprawnienie Niemców we wszystkich dziedzinach prawa i w życiu codziennym; zapewnienie zupełnej swobody rozwoju niemieckiej kultury, szkolnictwa i języka; zapewnienie mniejszości niemieckiej autonomii oświatowo-kulturalnej. Posłowie krytykowali politykę narodowościową rządów polskich, negatywnie oceniali sytuację mniejszości niemieckiej w Polsce. Politycy niemieccy z trybuny parlamentarnej mówili m.in. o dyskryminacji niemieckiego szkolnictwa mniejszościowego, o likwidacji niemieckich szkół średnich i seminariów nauczycielskich, o aresztowaniach nauczycieli wędrownych, o przeniesieniu służbowym pedagogów niemieckich w inne regiony Polski. Niemiecki Klub Parlamentarny w obronie szkolnictwa niemieckiego zgłosił szereg interpelacji i wniosków. Wiele z tych projektów parlamentarnych oraz liczne głosowania połączyły ławy parlamentarne mniejszości
narodowych, a także posłów polskiej lewicy w Sejmie.
Słowa kluczowe
Druga Rzeczpospolita; parlament Rzeczypospolitej Polskiej; parlamentarzyści niemieccy; polityka oświatowa; mniejszości narodowe
Bibliografia
Бібліографія
Крамар Ю., Західна Волинь 1921—1939 рр.: національно-культурне та релігійне життя: монографія, Луцьк 2015.
Польський сойм, „Свобода” 1929, ч. 8, 17 лютого, с. 2.
Руда О., Національно-освітня політика урядів Польщі щодо населення Галичини в 20—30-х роках ХХ століття: реалізація та рецепції. Монографія, Львів 2019.
Сидорик Н.М., Німецька національна меншина в суспільно-політичному житті Польщі (1919—1939 рр.): дис. … канд. іст. наук: 07.00.02, Івано-Франківськ 2013.
Сіреджук П., Соціально-економічне становище і культурне життя німецької меншини Східної Галичини (20—30-ті роки ХХ ст.), Тернопіль 2008.
Fałowski J., Parlamentarzyści mniejszości niemieckiej w Drugiej Rzeczypospolitej, Częstochowa 2000.
Hauser P., Przedstawiciele mniejszości niemieckiej w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2014.
Juśko E., Wdrażanie powszechności nauczania w II Rzeczypospolitej w pierwszych latach istnienia szkół powszechnych, доступні в Інтернеті: https://www.kul.pl/files/803/biblioteczka_cyfrowa/jusko_wdrazanie_powszechnosci.pdf (доступу: 17.02.2015).
Kacprzak P., Niemiecka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1919—1939, „Studia Lubuskie: prace Instytutu Prawa i Administracji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie” 2007, nr 3, c. 145—158.
Klub Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji, „Biuletyn Polityczny” 1927, nr 2—3, c. 201—222.
Kotowski W., Lojalizm czy irredenta? Mniejszość niemiecka wobec państwa polskiego w latach 1919—1939, в: Polska — Polacy — mniejszości narodowe, ред E. Grześkowiak-Łuczyk, Wrocław—Warszawa—Kraków 1992.
Krasuski J., Stosunki polsko-niemieckie 1926—1932, Poznań 1975.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 1939.
Potocki S., Położenie mniejszości niemieckiej w Polsce 1918—1938, Gdańsk 1969.
Regulamin obrad Sejmu uchwalony dnia 16 lutego 1923 r. wraz ze skorowidzem rzeczowym do regulaminu i Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, r. 5, Warszawa 1927.
Rzepecki T., Rzepecki K., Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej 1928—1933, Poznań 1928.
Sprawozdanie z życia mniejszości narodowych za styczeń, luty i marzec 1929 r., Warszawa 1929.
Ustawa o szkolnictwie dla mniejszości narodowych, „Robotnik” 1929, nr 61.
Narodowa Akademia Nauk Ukrainy Ukraina
https://orcid.org/0000-0003-2304-9002
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
