Edukacja historyczno-krajoznawcza na temat obcych kultur w powieściach Zbigniewa Nienackiego z cyklu Pan Samochodzik. Książki drukowane, film, nowe media
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena — z punktu widzenia edukacji historyczno-krajoznawczej i kulturalnej — wartości czterech książek Zbigniewa Nienackiego Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic, Pan Samochodzik i Fantomas, Pierwsza przygoda Pana Samochodzika (Pozwolenie na przywóz lwa), Pan Samochodzik i człowiek z UFO. Autor bada też recepcję czytelniczą i filmową tych powieści, a także ich dostępność w postaci cyfrowej. Wyjaśnia te zagadnienia na podstawie kwerendy źródłowej (analizy twórczości Z. Nienackiego) oraz innych źródeł drukowanych i internetowych. Wstępne tezy sprowadzają się do poglądu o dużej wartości edukacyjnej utworów pisarza oraz ich stałym funkcjonowaniu w obiegu czytelniczym. Spostrzeżenia te mają potwierdzenie we wnioskach, zaprezentowanych w końcowej części artykułu.
Słowa kluczowe
Zbigniew Nienacki; literatura dla dzieci i młodzieży; edukacja historyczno-krajoznawcza; edukacja kulturalna
Bibliografia
Batora K., Nienacki Zbigniew 1929—1994, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, t. 6: N—P, red. J. Czachowska, A. Szałgan, Warszawa 1999, s. 56—59.
[Brzeska-Smerek T.] T.B.S., Nienacki Zbigniew, w: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław—Warszawa—Kraków 2002, s. 270.
Czapliński P., Młodzieżowy kryminał patriotyczny, „Res Publica” 1989, nr 9, s. 112—116.
Drózd R., Pan Samochodzik na czytniki!, dostępne w Internecie: https://swiatczytnikow.pl/pan-samochodzik-na-czytniki (dostęp: 17.06.2021).
Frycie S., Nienacki Zbigniew właśc. Z. Nowicki, w: S. Frycie, M. Ziółkowska-Sobecka, Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży, Piotrków Trybunalski 1999, s. 282—283.
Kraudová-Żur I., Czechy. Gospoda pełna humoru. Przewodnik turystyczny, Kraków 2003.
Kruk E., Tak samo, lecz ciekawiej, „Gazeta Olsztyńska” 1975, nr 184, s. 4.
Loth R., Nienacki Zbigniew (ur. 1929), w: Słownik współczesnych pisarzy polskich, seria 2, t. 2: l—t, red. J. Czachowska, Warszawa—Łódź 1978, s. 167—170.
Łarin S., Syberia odkryta na nowo, „Literatura Radziecka” 1962, nr 5, s. 185—188.
Łopuszański P., Pan Samochodzik i jego autor. O książkach Zbigniewa Nienackiego dla młodzieży, Warszawa 2009.
Maniewski M., Golem z żarówką w głowie, „Film” 1989, nr 6, s. 9.
Nienacki Z., Na tropie tajemniczego Ałbazina (cz. 1), „Odgłosy” 1958, nr 40, s. 1, 8.
Nienacki Z., Na tropie tajemniczego Ałbazina (cz. 2), „Odgłosy” 1958, nr 41, s. 3.
Nienacki Z., Na tropie tajemniczego Ałbazina (cz. 3), „Odgłosy” 1958, nr 42, s. 8.
Nienacki Z., Na tropie tajemniczego Ałbazina (cz. 4), „Odgłosy” 1958, nr 43, s. 8—9.
Nienacki Z., Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic, Olsztyn 1983.
Nienacki Z., Pan Samochodzik i człowiek z UFO, Olsztyn—Białystok 1987.
Nienacki Z., Pozwolenie na przywóz lwa, Łódź 1990.
Nienacki Z., Pierwsza przygoda Pana Samochodzika, Olsztyn 1995.
Nienacki Z., Pan Samochodzik i Fantomas, Łódź 2018.
Nowacka E., Metampsychoza na drugiej półkuli, „Nowe Książki” 1985, nr 9, s. 65—66.
Nowak E., Lawenda w chodakach, Warszawa 2005.
O realizacji filmu Kazimierza Tarnasa Pan Samochodzik i praskie tajemnice, „Film” 1988, nr 12, s. 18—19.
Pan Samochodzik i praskie tajemnice, oprac. W. Piątek, „Filmowy Serwis Prasowy” 1988, nr 16—17, s. 8—12.
Panas H., Fantomas i redivivus, „Gazeta Olsztyńska” 1982, nr 119, s. 6.
Pieńkowski G., Pan Samochodzik i praskie tajemnice, w: Leksykon polskich filmów fabularnych, red. J. Słodowski, Warszawa 1997, s. 494—495.
Sendecki M., Pan Samochodzik i otchłań, czyli jak się nie przejechać z Panem Tomaszem, „Książki. Magazyn do czytania” 2014, nr 4, s. 62—63.
Skotnicka G., „Kryminał” i dydaktyka, „Nowe Książki” 1973, nr 11, s. 36—37.
Skrobiszewska H., Sybir Polaków — inaczej, „Odgłosy” 1967, nr 37, s. 7, 11.
Szylak M., Zbigniew Nienacki. Życie i twórczość, Olsztyn 2009.
Szyma T., Współczesna przygoda, „Nowe Książki” 1975, nr 14, s. 5—6.
Tajemnicze polskie państewko, rozmawiał [M. Jagorzewski] M.J., „Dziennik Łódzki” 1958, nr 285, s. 6.
Tylicka B., Bohaterowie naszych książek. Przewodnik po literaturze dla dzieci i młodzieży, Łódź 1999, s. 160—162.
Wilmański J., Sensacja w dobrym stylu, „Express Ilustrowany” 1961, nr 182, s. 3.
[Wilmański J.] J. Wil., Pan Samochodzik, „Odgłosy” 1973, nr 16, s. 5.
Strony internetowe
Audioteka: https://audioteka.com/pl (dostęp: 17.06.2021).
Biblionetka. Opiniotwórcza strona książki: https://biblionetka.pl (dostęp: 17.06.2021).
Film Polski: https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=125306 (informacje nt. filmu Huberta Drapelli Samochodzik i templariusze); https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=122762 (informacje nt. filmu Kazimierza Tarnasa Pan Samochodzik i praskie tajemnice) (dostęp: 14.06.2021).
Filmweb: https://www.filmweb.pl/film/Pan+Samochodzik+i+praskie+tajemnice-1988-8510/discussion (dostęp: 14.06.2021).
Forum Miłośników Pana Samochodzika: https://pansamochodzik.net.pl/ (dostęp: 16.06.2021).
Granice. Wszystko o literaturze: https://granice.pl (dostęp: 17.06.2021).
LitRes: https://litres.pl (dostęp: 17.06.2021).
Lubimy Czytać: https://lubimyczytac.pl (dostęp: 17.06.2021).
Na Kanapie: https://nakanapie.pl (dostęp: 17.06.2021).
Strona internetowa poświęcona twórczości Zbigniewa Nienackiego: https://www.nienacki.art.pl (dostęp: 30.01.2020).
Tania Książka: https://www.taniaksiazka.pl (dostęp: 17.06.2021).
W Bibliotece: https://w.bibliotece.pl (dostęp: 17.06.2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
