Rekrutacja do Waffen SS na polskich ziemiach okupowanych w opiniach dowódców SS (1939- 1941)
Abstrakt
W artykule omówione zostały próby rekrutacji obywateli polskich do Waffen-SS w pierwszym etapie wojny (w latach 1939—1941). Z korespondencji dowódców SS wynika, że w Generalnym Gubernatorstwie Niemcy chcieli zmobilizować wówczas, ze względów rasowych, tylko etnicznych Niemców (volksdeutschy). Jednak ta grupa przedwojennych polskich obywateli była tak znikoma, że nie dała szans na utworzenie osobnej formacji. Fiaskiem zakończyła się też próba stworzenia oddziałów Waffen-SS z tzw. ludności mieszanej pod względem rasowym, do której zaliczono Górali, Kaszubów i Ślązaków, którzy mieli dopiero otrzymać obywatelstwo niemieckie. Od 1942 roku, po wprowadzeniu volkslisty na tzw. polskich ziemiach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej i po rezygnacji z obowiązujących do tej pory ograniczeń rasowych, pobór do Waffen-SS był przeprowadzany jako część przymusowego wcielenia do armii niemieckiej. Przynależność do Waffen-SS, odpowiedzialnego za zbrodnie wojenne, ludobójstwo i eksterminację ludności cywilnej na polskich ziemiach
okupowanych, była przez Polaków oceniana jednoznacznie jako kolaboracjonizm i aktywny udział w zbrodniach nazistowskich Niemiec.
Słowa kluczowe
Waffen-SS; II wojna światowa; Generalne Gubernatorstwo; Polska; volkslista
Bibliografia
Böhler J., Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce. Wojna totalna, przeł. P. Pieńkowska-Wiederkehr, Warszawa 2009.
Ceran T., Zapomniani kaci Hitlera. Volksdeutscher Selbstschutz w Polsce w 1939 r. Stan badań i postulaty badawcze, w: Polska pod okupacją 1939—1945, t. 1, red. M. Gałęzowski et al., Warszawa 2015.
Clark Ch., Johannes Blaskowitz. Wierzący generał, w: Elita Wehrmachtu. 27 szkiców biograficznych, red. R. Smelser, E. Syring, przeł. A. Szymański, Warszawa 1999.
Die SS, Elite unter dem Totenkopf: 30 Lebensläufe, Hrsg. R. Smelser, E. Syring, Paderborn—München—Wien—Zürich 2003.
Elita Wehrmachtu. 27 szkiców biograficznych, red. R. Smelser, E. Syring, przeł. A. Szymański, Warszawa 1999.
Grünberg K., Otręba B., Hans Frank na Wawelu, Włocławek 2001.
Günter Grass bibliografia polska: 1958—2016, oprac. A. Fac et al., Gdańsk 2017.
Höhne H., Der Orden unter dem Totenkopf. Die Geschichte der SS, München 2002.
Kaczmarek R., Niemiecka polityka narodowościowa na terenach wcielonych do Rzeszy w latach 1939—1945, „Wieki Stare i Nowe” 2001, t. 2, s. 244—271.
Kaczmarek R., Kolaboracja na terenach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 7, s. 159—181.
Kaczmarek R., Polacy w Wehrmachcie, Kraków 2010.
Klee E., Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945, Frankfurt am Main 2003.
Klietman K.-G., Die Waffen-SS. Eine Dokumentation, Osnabrück 1965.
Kogon E., Der SS-Staat. Das System der deutschen Konzentrationslager, München 1946.
Król C., Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919—1945, Warszawa 2006.
Kuraś B., Smoleński P., Krzyżyk niespodziany. Czas Goralenvolk, Wołowiec 2017.
Lexikon der Wehrmacht, dostępne w Internecie: https://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/SSTotenkopf/SSTotenkopf8-R.htm (dostęp: 7.04.2022).
Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1, Warszawa 1970.
Polska pod okupacją 1939—1945, t. 1, red. M. Gałęzowski et al., Warszawa 2015.
Rempel G., Gottlob Berger. „Ein Schwabengeneral der Tat“, w: Die SS, Elite unter dem Totenkopf: 30 Lebensläufe, Hrsg. R. Smelser, E. Syring, Paderborn—München—Wien—Zürich 2003, s. 48—59.
Rohrkamp R., „Weltanschaulich gefestigte Kämpfer“. Die Soldaten der Waffen SS 1933—1945. Organisation — Personal — Sozialstruktur, Paderborn—München—Wien—Zürich 2010.
Szatkowski W., Goralenvolk. Historia zdrady, Zakopane 2012.
Wegner B., Hitlers Politische Soldaten. Die Waffen-SS 1933—1945. Leitbild, Struktur und Funktion einer nationalsozialistischen Elite, 8. Auflage, Paderborn—München—Wien—Zürich 2008.
Wichert W., Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986—2016, Szczecin 2018.
Wieliński B.T., Wojna lekarzy Hitlera, Warszawa 2021.
Williamson G., Die SS. Hitlers Instrument der Macht. Die Geschichte der SS von der Schutzstaffel bis zur Waffen-SS, Fränkisch-Crumbach 2013.
Żerko S., Próba sformowania na Podhalu „Legionu Góralskiego” Waffen SS, „Przegląd Zachodni” 1997, nr 3, s. 217—222.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9917-063X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
