Організація та функціонування німецькомовних навчальних закладів у Галичині (1919—1939)
Abstrakt
Artykuł poświęcony został rozwojowi szkolnictwa niemieckiego w Galicji w latach 1919—1939. Z prowadzonych rozważań wynika, że działania polskich władz, mające na celu reorganizację niemieckich placówek oświatowych, skomplikowały nauczanie dzieci narodowości niemieckiej w ich języku ojczystym i doprowadziły do rozwoju utrakwistycznych szkół publicznych. Pragnienie przedstawicieli mniejszości niemieckiej w Galicji, by uczyć swoje dzieci w języku ojczystym, zachęciło ich do rozwijania prywatnych szkół podstawowych i średnich. W rezultacie około 60 procent dzieci narodowości niemieckiej w regionie uczęszczało do szkół z ich macierzystym językiem nauczania.
Słowa kluczowe
Polska; Galicja; placówki oświatowe; mniejszość niemiecka; polityka regionalna
Bibliografia
Голик Р., Anima galiciana і/чи fata morgana: реальна й віртуальна Галичина в літературі та ментальності, „Вісник Львівського університету. Серія філологічна” 2014, 60 (1), с. 53—61.
Комар В., „Українське питання” в політиці урядів Польщі (1926—1939 рр.), „Український історичний журнал” 2001, 5, с. 120—127.
Кошелєва Н., Українське шкільництво і освітня політика крайової адміністрації та сейму в Галичині (1890—1914 рр.): дис. … канд. істор. наук: 07.00.01, Львів 2002.
Макарчук С. А., Населення Західної України за переписом 1931 року, „Вісник Львівського університету. Серія історична” 1993, 29, с. 53—61.
Руда О., Національно-освітня політика урядів Польщі щодо населення Галичини в 20—30-х роках ХХ століття: реалізація та рецепції. Монографія, Львів 2019.
Сіреджук П. С., Соціально-економічне становище і культурне життя німецької меншини Східної Галичини (20—30-ті роки ХХ ст.): автореф. дис. … доктора істор. наук: 07.00.01, Івано-Франківськ 2010.
Сіреджук П., Соціально-економічне становище і культурне життя німецької меншини Східної Галичини (20—30-ті роки ХХ ст.), Тернопіль 2008.
Федик Л., Німецькі етноконфесійні спільноти Галичини на тлі етнополітики Польщі (1919—1939 рр.), „Краєзнавство” 2013, 4, с. 181—189.
Alabrudzińska E., Kościoły ewangelickie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej, Toruń 1999.
Alabrudzińska E., Protestantyzm w Polsce w latach 1918—1939, Toruń 2004.
Araszkiewicz F.W., Geneza ideałów wychowawczych Drugiej Rzeczypospolitej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1976, 19, c. 143—174.
Bartel O., Protestantyzm w Polsce, Warszawa 1963.
Bill J., Die kirchlichen Verhältnisse der deutschen Katholiken in Galizien, в: Heimat Galizien. Ein Gedenkbuch, zusammengestellt von J. Krämer, Stuttgart—Bad Cannstatt 1965, c. 161—167.
Bill J., Die schulischen Verhältnisse in den deutsch-katholischen Siedlungen, в: Heimat Galizien. Ein Gedenkbuch, zusammengestellt von J. Krämer, Stuttgart—Bad Cannstatt 1965, c. 205—215.
Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce, Lublin 1998.
Chojnowski A., Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921—1939, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1979.
Dąbrowski R., Mniejszość niemiecka w Polsce i jej działalność społeczno-kulturalna w latach 1918—1939, Szczecin 1982.
Grünberg K., Niemcy i ich organizacje polityczne w Polsce międzywojennej, Warszawa 1970.
Hasbach E., Niemcy w Polsce, „Natio” 1927, 1—2, c. 40—52.
Höhn L., Das deutsch-evangelische Privatvolksschulwesen in Galizien (1782—1939), в: Heimat Galizien. Ein Gedenkbuch, zusammengestellt von J. Krämer, Stuttgart—Bad Cannstatt 1965, c. 177—191.
Iwanicki M., Polityka oświatowa w szkolnictwie niemieckim w Polsce w latach 1918—1939, Warszawa 1978.
Iwanicki M., Legalne i nielegalne szkolnictwo niemieckie w Polsce w okresie międzywojennym, в: Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie 1918—1945, red. A. Czubiński, Poznań 1984, c. 367—376.
Jurek T., Kultura fizyczna mniejszości niemieckiej w Polsce w latach 1918—1939, Gorzów Wielkopolski—Poznań 2002.
Juśko E., Wdrażanie powszechności nauczania w II Rzeczypospolitej w pierwszych latach istnienia szkół powszechnych, https://www.kul.pl/files/803/biblioteczka_cyfrowa/jusko_wdrazanie_powszechnosci.pdf (доступ: 10.05.2022).
Mauersberg S., Wpływ oświaty na integrację społeczeństwa II Rzeczypospolitej 1918—1939, в: Drogi integracji społeczeństwa w Polsce XIX—XX w., red. H. Zieliński, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1976, c. 57—107.
Mauersberg S., Szkolnictwo powszechne dla mniejszości narodowych w Polsce w latach 1918—1939, Wrocław—Warszawa—Kraków 1968.
Papierzyńska-Turek M., Sprawa ukraińska w Drugiej Rzeczypospolitej 1922—1926, Kraków 1979.
Potocki S., Położenie mniejszości niemieckiej w Polsce 1918—1938, Gdańsk 1969.
Stoliński Z., Szkolnictwo niemieckie w Polsce, Warszawa 1927.
Syrnyk M., Ukraińcy w Polsce 1918—1939: oświata i szkolnictwo, Wrocław 1996.
Wróblewska U., Polityka oświatowa państwa polskiego wobec mniejszości narodowych, grup etnicznych i wyznaniowych zamieszkujących Kresy Wschodnie w II RP. „Nauka” 2011, 2, c. 109—124.
Narodowa Akademia Nauk Ukrainy Ukraina
https://orcid.org/0000-0003-4361-8313
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
