Denar Julii Mezy z legendą VENVS VICTRIX ze zbiorów Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
Abstrakt
Artykuł przedstawia studium ikonograficzne i ideologiczne denara Julii Mezy z legendą VENVS VICTRIX. Numizmat ten pochodzi z wiedeńskiej kolekcji Kunsthistorisches Museum. Analizę przeprowadzono w kontekście wykorzystania wizerunku bogini Wenus w autoprezentacji kobiet z dynastii Sewerów. Denar ukazuje atrybucję bogini niemal identyczną jak na monetach Karakalli, przez co Julia Meza podkreślała wizualnie swoją bliskość z siostrzeńcem, a co za tym idzie – legitymizowała prawa do tronu cesarskiego obu swych wnuków.
Słowa kluczowe
starożytny Rzym; dynastia Sewerów; Julia Meza; VENVS VICTRIX; mennictwo rzymskie
Bibliografia
Balbuza K., Concordia, aeternitas Imperii i kwestie dynastyczne w menniczym programie ideologicznym okresu pierwszych Sewerów, „Studia Europaea Gnesnensia” 2015, nr 12, s. 61–83, ttps://doi.org/10.14746/seg.2015.12.3.
Bertolazzi R., Julia Domna and her Divine Motherhood: A Re-examination of the Evidence from Imperial Coins, „The Classical Journal” 2019, vol. 114, 4, s. 464–486, https://doi.org/10.5184/classicalj.114.4.0464.
Brenot C., La famille de Septime-Sévère à travers les images monétaires, „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2000, no. 11, s. 331–345, http://www.jstor.org/stable/24359099.
Butcher K., The Colonial Coinage of Antioch-on-the-Orontes c. AD 218–53, „The Numismatic Chronicle” 1988, vol. 148, s. 63–75, http://www.jstor.org/stable/42668128.
Cassii Dionis Cocceiani Historiarum romanarum quae supersunt, Volume IX: Books 71–80, wyd. E. Cary, H. Foster, Cambridge, Mass. 1927.
Conesa Navarro P.D., Faustina la Menor y Julia Domna como matres castrorum. Dos mujeres al servicio de la propaganda imperial de las dinastías Antonina y Severa, „Lucentum” 2019, vol. 38, s. 281–299, https://doi.org/10.14198/LVCENTVM2019.38.13.
Conesa Navarro P.D., Julia Maesa y Julia Soemias en la corte de Heliogábalo: el poder femenino de la Domus Severiana, „Studia Historica. Historia Antigua” 2019, no. 37, s. 185–223., https://doi.org/10.14201/shha201937185223.
Conesa Navarro P.D., La maternidad como instrumento de propaganda dinástica: el caso de Iulia Domna, w: Género y mujeres en el Mediterráneo Antiguo. Iconografías y Literaturas, eds. P.D. Conesa Navarro, R. Gualda Bernal, J.J. Martínez García, Murcia 2019, s. 91–116.
Conesa Navarro P.D., Los testimonios numismáticos de Julia Mamaea: continuidad y ruptura en la política imperial de Alejandro Severo, „Imafronte” 2023, no. 30, s. 16–33, https://doi.org/10.6018/imafronte.549021.
Conesa Navarro P.D., Smyk A., Goddess Venus on Julia Domna’s Coins. The Political Use of the Coinage of an Augusta of the Severan Dynasty, „Historia i Świat” 2022, t. 11, s. 175–200, https://doi.org/10.34739/his.2022.11.11.
Dandrow E., The Latin Coins of Caracalla from Edessa in Osrhoene, „The Numismatic Chronicle” 2016, vol. 176, s. 183–205, http://www.jstor.org/stable/26637318.
Duncan-Jones R., The Denarii of Septimius Severus and the Mobility of Roman Coin, „The Numismatic Chronicle” 2001, vol. 161, s. 75–89, http://www.jstor.org/stable/42668017.
Gitler H., Ponting M., Rome and the East. A Study of the Chemical Composition of Roman Silver Coinage during the Reign of Septimius Severus AD 193–211, „Topoi. Orient-Occident” 2007, Supplément 8, Productions et échanges dans la Syrie grecque et romaine (Actes du colloque de Tours, juin 2003), s. 375–397.
Grossi O., The Forum of Julius Caesar and the Temple of Venus Genetrix, „Memoirs of the American Academy in Rome” 1936, vol. 13, s. 215–220.
Günther E., Femaleness Matters: Identity and Identification Processes in the Severan Dynasty, „Marburger Beiträge zur antiken Handels-Wirtschafts-und Sozialgeschichte” 2017, Bd. 34, s. 113–168.
Güven S., A Vision of Imperial Unity: The Temple of Venus and Roma, „METU Journal of the Faculty of Architecture” 1990, vol. 10, no. 1–2, s. 19–30, https://hdl.handle.net/11511/51133.
Handy M., Die Severer und das Heer, Berlin 2009.
Hellings B., The Denarii of Septimius Severus and the Mobility of Roman Coin: the Case of Roman Germany, „The Numismatic Chronicle” 2016, vol. 176, s. 171–181, http://www.jstor.org/stable/26637317.
Herodian, History of the Empire from the Time of Marcus Aurelius, wyd. C.R. Whittaker, London–Cambridge, Mass. 1969–1970.
Hill Ph.V., The Coin-Portraiture of Severus and his Family from the Mint of Rome, „The Numismatic Chronicle” 1979, vol. 19, 139, s. 36–46, http://www.jstor.org/stable/42667029.
Howgego Ch., The Denarii of Septimius Severus and the Mobility of Roman Coins: A Reply, „The Numismatic Chronicle” 2002, vol. 162, s. 339–342, http://www.jstor.org/stable/42668215.
Icks M., Heliogabalus, a Monster on the Roman Throne: The Literary Construction of a ‘Bad’ Emperor, w: Kakos: Badness and Anti-value in Classical Antiquity, eds. I. Sluiter, R. Rosen, Leiden–Boston 2008, s. 477–488.
Janiszewska D., The Ideology of the Victory of the Emperor Septimius Severus in the Period 193–197 AD in Numismatic Sources, w: Studia Lesco Mrozewicz ad amicis et discipulis dedicata, red. S. Ruciński, K. Balbuza, K. Królczyk, Poznań 2011, s. 145–151.
Jeličić-Radonić J., Venus Victrix in the Salona Urbs Orientalis, w: Roma y las provincias: modelo y difusión, vol. 1, eds. T. Nogales, I. Rodà, Roma 2011, s. 383–389.
Jones C., Ten Dedications “To the gods and goddesses” and the Antonine Plague, „Journal of Roman Archaeology” 2005, vol. 18, s. 293–301, https://doi.org/10.1017/S1047759400007376.
Keltanen M., The Public Image of the Four Empresses – Ideal Wives, Mothers and Regents?, w: Women, Wealth and Power in the Roman Empire, ed. P. Setälä et al., Rome 2002, s. 106–109.
Kemezis A., The Fall of Elagabalus as Literary Narrative and Political Reality: A Reconsideration, „Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte” 2016, Bd. 65, H. 3, s. 348–390, http://www.jstor.org/stable/45019236.
Kettenhofen E., Die syrischen Augustae in der historischen Überlieferung: Ein Beitrag zum Problem der Orientalisierung, Bonn 1979.
Kettenhofen E., Zum Todesdatum Julia Maesas, „Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte” 1981, Bd. 30, H. 2, s. 244–249, http://www.jstor.org/stable/4435761.
Kluczek A., Vndiqve victores: wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku – studium porównawcze, Katowice 2009.
Kosmetatou E., The Public Image of Julia Mamaea. An Epigraphic and Numismatic Inquiry, „Latomus” 2002, t. 61, 2, s. 398–414, http://www.jstor.org/stable/41539794.
Levick B., Julia Domna Syrian Empress, London 2007.
Littman R., Littman M., Galen and the Antonine Plague, „The American Journal of Philology” 1973, vol. 94, no. 3, s. 243–255, https://doi.org/10.2307/293979.
Lusnia S.S., Julia Domna’s Coinage and Severan Dynastic Propaganda, „Latomus” 1995, t. 54, 1, s. 119–140, http://www.jstor.org/stable/41537210.
Maksymiuk K., Przydomki Julii Domny na monetach, „Wiadomości Numizmatyczne” 1998, z. 1–2, s. 49–58.
Maksymiuk K., Założenia polityki propagandowej Septymiusza Sewera na przykładzie tytułu Julii Domny – mater castrorum, „Meander” 1999, t. 5, s. 449–455.
Nadolny S., Die severischen Kaiserfrauen, Stuttgart 2016.
Okoń D., Several Remarks on the Cult and the Titulature of Empresses from the Severan Dynasty, „Mnemon” 2018, vol. 18, 2, s. 142–149.
Pekáry T., Zum Datum der Konsekration der Iulia Maesa, „Schweizer Münzblätter” 1963–1967, vol. 13–17, 55, s. 137–139, https://doi.org/10.5169/seals-170746.
Rowan C., The Public Image of the Severan Women, „Papers of the British School at Rome” 2011, vol. 79, s. 241–273, http://www.jstor.org/stable/41725307.
Rowan C., Under Divine Auspices: Divine Ideology and the Visualisation of Imperial Power in the Severan Period, Cambridge 2012.
Royo Martínez M.M., Propaganda dinástica, militar y religiosa en las monedas de Julia Domna, „Espacio, Tiempo y Forma. Serie II. Historia Antigua” 2017, no. 30, s. 299–322, https://doi.org/10.5944/etfii.30.2017.18852.
Royo Martínez M.M., Las emperatrices sirias y las excepcionales series monetales de Julia Domna y Julia Mamea, „Espacio Tiempo y Forma. Serie II, Historia Antigua” 2019, no. 32, s. 115–136, https://doi.org/10.5944/etfii.32.2019.24181.
Scott A., Emperors and Usurpers. An Historical Commentary on Cassius Dio’s Roman History, Books 79(78)–80(80) (a.d. 217–229), Oxford 2018.
Scriptores Historiae Augustae, wyd. E. Hohl, Bd. 2, Leipzig 1971.
Skiendziel A., Wykorzystanie wizerunku bóstw jako motywu propagandowego w mennictwie cesarzowych dynastii Sewerów, „Wieki Stare i Nowe” 2009, t. 1 (6), s. 57–72.
Smyk A., Boginie powiązane z kobietami Sewerów w polityce propagandowej dynastii (studium numizmatyczne), Siedlce 2021.
Smyk A., Filipova S., Coins of the ‘Syrian Empresses’ with the Legend VENVS VICTRIX from Lost Hoard of Roman Coins from Bulgaria, „Historia i Świat” 2024, t. 13, s. 213–230, https://doi.org/10.34739/his.2024.13.13.
Smyk A., Skupniewicz P., A Denarius of Julia Maesa with Reverse Legend VENVS VICTRIX from the Collection of the British Museum, „Historia i Świat” 2024, t. 13, s. 231–254, https://doi.org/10.34739/his.2024.13.14.
Sünskes Thompson J., Aufstände und Protestaktionen im Imperium Romanum: Die severischen Kaiser im Spannungsfeld innenpolitischer Konflikte, Bonn 1990.
Uniwersytet w Siedlcach Polska
https://orcid.org/0000-0002-6006-7309
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
