Obraz śląskiego patrioty w rodzinnej narracji biograficznej – przypadek Władysława Michejdy
Abstrakt
W artykule, będącym efektem kwerendy w Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, podjęto próbę rekonstrukcji obrazu ojca, Władysława Michejdy, wyłaniającego się z narracji jego córki Barbary Michejdy-Pinno. Relacja, która została spisana w 2000 roku, wzbudza zainteresowanie z kilku powodów: odsłania prywatny wizerunek jednego z bardziej zasłużonych dla spraw Kościoła ewangelickiego na Śląsku prawnika, buduje definicję patriotyzmu rozumianego jako oddana służba i praca na rzecz lokalnej społeczności oraz przybiera formę wyartykułowanych spostrzeżeń i obserwacji poczynionych z perspektywy kilkudziesięciu lat. Przekazane uwagi Barbary Michejdy-Pinno nie mają na celu zbudowania ojcu swego rodzaju pomnika, lecz przypomnienie o tym śląskim patriocie. Artykuł opiera się na narratologicznej rekonstrukcji biografii Michejdy z użyciem analizy dyskursu wspomnieniowego oraz analizy tekstowej egodokumentów. Jednym z jego celów jest wstępne rozpoznanie możliwości i wiarygodności samego dyskursu patriotycznego, wyłaniającego się z rodzinnych dokumentów osobistych, pełnych nostalgii, ale i resentymentu.
Słowa kluczowe
Władysław Michejda; relacja córk; Zaolzie; więzień obozu koncentracyjnego; Auschwitz-Birkenau; patriotyzm; grypsy
Bibliografia
Bachtin M., Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1986.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2022.
Bartoszewski W., Warto być przyzwoitym: teksty osobiste i nieosobiste, Poznań 2005.
Bubik A., Brzycki Z., Policyjne więzienie zastępcze (Ersatzpolizeigefängis) w Mysłowicach, w: Więzienia hitlerowskie na Śląsku, w Zagłębiu Dąbrowskim i w Częstochowie 1939–1945, red. A. Szefer, Katowice 1983, s. 101–138.
Cygański M., Władysław Michejda Wit, w: Polski słownik biograficzny, t. 20, z. 87, red. nacz. E. Rostworowski, Wrocław i in. 1975, s. 678–680.
Czech D., Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz, Oświęcim 1992.
Dubiański W., Obóz pracy w Mysłowicach w latach 1945–1946, Katowice 2004.
Górniak J., Wspomnienie o Wicie – Władysławie Michejdzie [cz. 1], „Zwrot” 2001, nr 9, s. 22–28.
Górniak J., Wspomnienie o Wicie – Władysławie Michejdzie [cz. 2], „Zwrot” 2001, nr 10, s. 29–33.
Górniak J., Wspomnienie o Wicie – Władysławie Michejdzie [cz. 3], „Zwrot” 2001, nr 11, s. 17–20.
Guziur O., Biskup z Olbrachcic, „Tak i Nie” 1987, nr 8, s. 23–26.
Kohutek L., Adwokatura na Śląsku Cieszyńskim w latach 1938–1945, „Palestra” 1973, nr 5, s. 58–81.
Lipońska-Murzyn J., Władysław Wit Michejda (1896–1943) – prawnik, publicysta, kapitan WP, powstaniec śląski, działacz społeczno-polityczny na Górnym Śląsku, uczestnik ruchu oporu, w: Kronika Katowic, t. 3, Katowice 1989, s. 169–184.
Michejda W., Stosunki w Ewangelickim Kościele Unijnym na polskim Górnym Śląsku = Ein Wort über die Zustände in der Unierten Evangelischen Kirche in Polnisch-Oberschlesie, Katowice 1935.
Michejda W., O prawa polskich ewangelików w kościele ewangelickim na Górnym Śląsku, w: Kościół ewangelicki na Górnym Śląsku, Katowice 1936, s. 27–35.
Michejda-Pinno B., Kilka słów o moim ojcu, Władysławie Michejdzie, w: Kronika Katowic, t. 7, red. H. Przybylski, Katowice 1997, s. 173–212.
Michejda-Pinno B., Dr Władysław Michejda z Katowic. Jego walka o prawa Polaków pomiędzy dwoma wojnami o niepodległość Polski, w: O polski Śląsk. Tadeusz Michejda (1895–1955), Władysław Michejda (1896–1943), red. W. Nagengast, J. Szturc, Katowice 2000, s. 75–104.
Michejda-Pinno B., Mój ojciec Władysław Michejda [cz. 1], „Kalendarz Cieszyński” 2013, s. 192.
Michejda-Pinno B., Mój ojciec Władysław Michejda [cz. 2], „Kalendarz Cieszyński” 2014, s. 156.
Skrzypek M., Integracja i dezintegracja Śląska Cieszyńskiego w świetle zmian przynależności państwowej po 1918 roku, w: Śląsk Cieszyński. Granice – przynależność – tożsamość, red. J. Spyra, Cieszyn 2008, s. 45–62.
Skrzypek M., Śląsk Cieszyński w latach 1920–1922. Wrastanie w Polskę, Bielsko-Biała 2017.
Sonderfahndungsbuch Polen, Berlin 1939, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/27260/edition/24330 (dostęp: 20.12.2023).
Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna księga gończa dla Polski, oprac. G. Bębnik, Katowice–Warszawa 2019.
Sujkowska-Sobisz K., Od lingwistyki tekstu do analizy dyskursu – polonistyczne badania nad tekstem w latach 1989–2014, „Język Polski” 2015, nr 1–2, s. 106–113.
Szymiczek F., Walka o Śląsk Cieszyński w latach 1914–1920, Katowice 1938.
Wanatowicz M.W., Historia społeczno-polityczna Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego w latach 1918–1945, Katowice 1994
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-5509-4513
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
