Zarejestruj Zaloguj
Flaga wersji językowej  English Flaga wersji językowej  Język Polski
Opublikowane: 2005-12-30
Tom 4 (2005)

Kwestia walki o suwerenność Rzeczypospolitej w świadomości i działaniach polskich emigrantów politycznych w pierwszych miesiącach 1793 roku

Dariusz Rolnik
Dział: Artykuły
https://doi.org/10.31261/WSN.2005.05.08

Abstrakt

Po przegranej wojnie polskiej z Rosją w 1792 roku, z Rzeczypospolitej wyemigrowało, z powodów politycznych, od 200 do 700 osób. Była to niewielka grupa, lecz miała znaczący wpływ polityczny w kraju. Część społeczeństwa, niechętna rządom konfederacji targowickiej oraz jej formalnym protektorom – Rosjanom – pokładała duże nadzieje na lepszą przyszłość w działalności emigrantów. Ci jednak, aż do ogłoszenia drugiego rozbioru, nie byli skłonni podejmować zdecydowanych działań mających na celu destabilizację rządu. Dopiero gdy nieuchronność nowego rozbioru stała się oczywista, najbardziej energiczna część tej grupy zaczęła myśleć w kategoriach walki o niepodległość. Idea kompromisu z targowiczanami została w praktyce porzucona, choć opcja porozumienia z królem Stanisławem Augustem pozostawała otwarta dla tych, którzy obawiali się gwałtownych przemian społecznych w Polsce, porównywalnych z tymi, jakie przyniosła rewolucja francuska. Należy pamiętać, że wszyscy emigranci byli w pełni świadomi, iż Polska zmierza ku całkowitemu upadkowi, wszyscy pragnęli ocalić Rzeczpospolitą, lecz nie wszyscy byli gotowi podjąć tak ryzykowne przedsięwzięcie. Polscy emigranci, którzy opuścili kraj po 1792 roku, mieli niewątpliwie swój udział w przygotowaniach do wybuchu insurekcji kościuszkowskiej, lecz nie stanowili czynnika decydującego. Wydaje się, że powstanie zostało wywołane i rozpoczęte przez grupę entuzjastów, głównie wojskowych, którzy uznali, że nowa rzeczywistość pozbawia ich perspektyw zawodowych – oczywiście tak długo, jak nie byli gotowi wyrzec się podstawowej przyzwoitości i godności. Znaczna część polskiej szlachty poparła insurekcję 1794 roku, ponieważ uznała, że polityka Rosji i konfederacji targowickiej zachwiała ekonomicznymi i moralnymi fundamentami istnienia państwa. Warto również zauważyć, że powstanie, pozbawione silnych nastrojów antyrosyjskich i antypruskich, upadłoby już w dniu swojego wybuchu. Część emigrantów zdecydowała się na zaangażowanie w polityczne zamieszanie w Polsce dopiero po pierwszych sukcesach wojskowych powstańców – bardzo niewielu z nich podjęło ten desperacki krok natychmiast, z wyjątkiem samego Tadeusza Kościuszki.

Słowa kluczowe:

emigracja polityczna , niepodległość , 1793 , Imperium Rosyjskie , Sejm Czteroletni , Sejm Wielki , Konstytucja 3 Maja , Rzeczpospolita Polska , Stanisław August Poniatowski , Konfederacja Targowicka

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Rolnik, D. (2005). Kwestia walki o suwerenność Rzeczypospolitej w świadomości i działaniach polskich emigrantów politycznych w pierwszych miesiącach 1793 roku. Wieki Stare I Nowe, 4, 130–150. https://doi.org/10.31261/WSN.2005.05.08

Cited by / Share

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.


Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

Tom 4 (2005)
Opublikowane: 2025-08-13

ISSN: 1899-1556
eISSN: 2353-9739
Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press
Licencja CC Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Prześlij tekst
Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.