https://doi.org/10.31261/WSN.2014.14.01.05
Choć magnaci żyjący w dawnej Rzeczypospolitej byli krytykowani po jej upadku, zachowali swój elitarny status w społeczeństwie polskim, zwłaszcza pod panowaniem rosyjskim i austriackim. Potomkowie arystokracji z czasów panowania Stanisława Augusta zachowali swój prestiż w pamiętnikach, podczas gdy ci, którzy aspirując do związania się z magnaterią, nie spotykali się z uznaniem. Takie traktowanie nadawali im pamiętnikarze opisujący czasy Stanisława Augusta. Mniej krytyczne podejście prezentowali pamiętnikarze piszący w XIX wieku i urodzeni po 1795 roku, choć i oni z nostalgią wspominali minione czasy. Dawni magnaci zostali więc generalnie rozgrzeszeni; natomiast ci z XIX wieku byli nadal oceniani surowiej. Może to wynikać z faktu, że pamiętnikarze XIX-wieczni dystansowali się od epoki Stanisława Augusta, przez co pewne cechy mogły zostać łatwo zatarte. Taka potencjalna łagodność nie dotyczyła już magnatów, którzy wówczas dążyli do kontroli nad życiem społecznym i publicznym. Cechy typowe dla magnatów — zarówno pozytywne, jak i negatywne — nie uległy większym zmianom. Niemniej jednak aspekty (bardzo „ludzkie”), które przypisywali im pamiętnikarze, generalnie przypominały te kreowane przez ich zwolenników. Mając na uwadze takie zestawienie cech, można wysnuć wniosek, że choć grupa magnatów się powiększyła (przynajmniej teoretycznie), ponieważ status ten był stosunkowo łatwy do zdobycia po upadku Królestwa Polsko-Litewskiego, zwłaszcza na południowo-wschodnich kresach dawnej Rzeczypospolitej, to liczba cech negatywnych również wzrosła, choć były one mniej skoncentrowane w pojedynczych jednostkach. Nie ulega jednak wątpliwości, że do roku 1830 magnaci stanowili elitarną kategorię szlachty, i tak też byli przedstawiani w literaturze pamiętnikarskiej, w tym przez autorów opisujących czasy Stanisława Augusta.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
Tom 6 Nr 11 (2014)
Opublikowane: 2020-02-25
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
English
Język Polski