Pomoc państwa węgierskiego dla Polski w 1920 roku
Abstrakt
Artykuł dotyczy zagadnienia relacji polsko‑węgierskich w czasie wojny Polski z Rosją bolszewicką, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy udzielonej Polsce przez państwo węgierskie w 1920 roku, czyli w okresie największego zagrożenia bolszewickiego wiszącego nad niepodległością Rzeczypospolitej. W tekście przedstawiono szeroki zakres pomocy, jakiej państwo węgierskie udzieliło Polsce, oraz wskazano motywacje i cele polityczne przyświecające Węgrom w zakresie wspierania walki i polityki odrodzonego państwa polskiego. Najważniejszym elementem pomocy węgierskiej były dostawy broni i amunicji wyprodukowanej na Węgrzech oraz pomoc w organizowaniu transportu zakupionych przez Polskę na zachodzie Europy materiałów wojskowych, w tym broni, amunicji i sprzętu wojskowego. W tekście zawarto istotne informacje na temat ilości oraz rodzaju materiału wojskowego dostarczonego Polsce przez Węgry, a także na temat organizacji w 1920 roku kolejowego transportu materiału wojennego przez terytorium węgierskie i rumuńskie do Polski, walki ochotników węgierskich w szeregach Wojska Polskiego oraz prób wprowadzenia w życie węgierskiej koncepcji nawiązania bliższego sojuszu z Polską. Opisano również geopolityczne uwarunkowania, w jakich pomoc węgierska była Polsce udzielana.
Słowa kluczowe
wojna polsko‑bolszewicka, Węgry, pomoc, transporty wojskowe, stosunki polsko‑węgierskie, materiał wojenny, broń, amunicja
Bibliografia
Balcerak W.: Geneza i uwarunkowania wojny polsko‑radzieckiej 1919—1920. W: Wojna polsko‑sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1—2 października 1990. Red. A. Koryn. Warszawa 1993, s. 9—32.
Borák M.: Zadržovani přepravy valečneho materialu přes Československo do Polska v letech 1919—1920. W: Śląsk Cieszyński u zarania polskiej i czechosłowackiej niepodległości 1918—1920. Red. K. Nowak. Cieszyn 1999, s. 86—95.
Cisek J.: Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku: wybór dokumentów. Londyn 1990.
Davies N.: Orzeł biały, czerwona gwiazda. Tłum. A. Pawelec. Kraków 2011.
Diveky A.: Co chcieli zrobić Węgrzy dla Polski w okresie wojny. Warszawa 1939.
Dokumenty i materiały do stosunków polsko‑radzieckich. T. 3. Red. N. Gąsiorowska‑Grabowska. Warszawa 1964.
Drozdowski M.: Międzynarodowe aspekty wojny polsko‑bolszewickiej 1919—1920. Antologia tekstów historycznych. Warszawa 1996.
Dwa bratanki. Dokumenty i materiały do stosunków polsko‑węgierskich 1918—1920. Wybór i oprac. E.L. Varga. Wstęp i red. G. Nowik. Warszawa 2016.
Felczak W.: Historia Węgier. Wrocław 1983.
Gerencser T.: Cud nad Wisłą, wojna polsko‑bolszewicka w prasie węgierskiej. „Niepodległość i Pamięć” 2010, nr 32.
Grzegorczyk T.: Wyprawa kijowska. Toruń 2014.
Historia dyplomacji polskiej. T. 4. Red. P. Łossowski. Warszawa 1995.
Kamiński M.: Czechosłowacja wobec wojny polsko‑bolszewickiej w 1920 roku. W: Wojna polsko‑sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1—2 października 1990. Red. A. Koryn. Warszawa 1993, s. 185—198.
Kamiński M.: Konflikt polsko‑czeski 1918—1921. Warszawa 2001.
Kotłowski T.: Niemcy 1890—1945. Dzieje państwa i społeczeństwa. Kraków 2008.
Koźmiński M.: O węgierskich celach politycznych i sprawie pomocy Polsce w wojnie polsko‑sowieckiej w 1920 roku. W: Rok 1920. Z perspektywy osiemdziesięciolecia. Red. A. Ajnenkiel. Warszawa 2001, s. 232—242.
Kukułka J.: Francja a Polska po traktacie wersalskim 1919—1922. Warszawa 1970.
Leinwand A.: Wojna polsko‑sowiecka w latach 1919—1920. Polityka i strategia stron walczących. W: Wojna polsko‑sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe. Materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN 1—2 października 1990. Red. A. Koryn. Warszawa 1993, s. 33—40.
Nowak A.: Jak rozbić rosyjskie imperium? Idee polskiej polityki wschodniej (1733—1921). Kraków 1999.
Nowak A.: Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 zapomniany appeasement. Kraków 2015.
Nowak A.: Walka o granice: 1918—1921. W: Polski wiek XX: Dwudziestolecie. Red. K. Persak, P. Machcewicz. Warszawa 2009.
Pobóg‑Malinowski W.: Najnowsza historia polityczna Polski. T. 2: 1914—1939. Gdańsk 1990.
Potiron P.: Stanowisko Francji w okresie między Bitwą Warszawską a traktatem ryskim (sierpień 1920—marzec 1921 roku). W: Rok 1920. Z perspektywy osiemdziesięciolecia. Red. A. Ajnenkiel. Warszawa 2001, s. 262—275.
Relacja gen. dyw. Nandora Taroczego tłum. przez Endre Laszlo Varga. „Przegląd Historyczno‑Wojskowy” 2007, nr 2 (217).
Sandomirski K.: Polska Misja Wojskowa Zakupów w Paryżu w latach 1919—1920. „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 4, s. 65.
Varga E.L.: Bratanki w Legionach. Dostępne w Internecie. http://www.naszdziennik.pl/mysl/59045,bratanki‑w‑legionach.html?d=1, (dostęp: 5.12.2013).
Varga E.L.: Czy wiesz, kim był Nandor Taroczy? Dostępne w Internecie. http://www.deon.pl/inteligentne‑życie/obiektyw/art,214,czy‑wiesz‑kim‑byl‑nndor‑taroczy.html (dostęp: 5.12.2013).
Varga E.L.: Ochotnicy węgierscy w Wojsku Polskim w latach 1919—1920. „Niepodległość i Pamięć” 2010, nr 32, s. 75—83.
Varga E.L.: Węgry a wojna polsko‑rosyjska 1919—1920 roku. W: Wojna polsko‑rosyjska 1919—1920 i jej międzynarodowe odniesienia z perspektywy 90‑lecia. Red. J. Ślipiec, T. Kośmider. Warszawa 2010, s. 369—376.
Villat L.: Rola Węgier w wojnie polsko‑bolszewickiej. Warszawa 1931.
Wandycz P.: Cena wolności. Historia Europy Środkowowschodniej od średniowiecza do współczesności. Kraków 2003.
Wyszczelski L.: Wojna polsko‑rosyjska 1919—1920. T. 2. Warszawa 2010.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
