Największa tragedia noworudzkiego górnictwa z 10 maja 1941 roku i jej skutki społeczne
Abstrakt
Od początku XX wieku górnictwo w zagłębiu wałbrzysko‑noworudzkim borykało się z licznymi wyrzutami gazowo‑skalnymi, które były przyczyną wypadków śmiertelnych. Do najtragiczniejszego zdarzenia doszło w 1941 roku, kiedy to zginęło 187 osób, w tym angielski jeniec wojenny. W artykule przedstawiono kulisy tej katastrofy, jej skutki społeczne, działania władz nazistowskich, które wykorzystały tragedię w celach propagandowych. Wyjaśniono również losy kanoniera Charlesa Williama Page’a, ofiary owianej dotąd tajemnicą. Wykorzystano do tego materiały archiwalne przechowywane w Archiwum Państwowym w Kamieńcu Ząbkowickim, akta stanu cywilnego oraz literaturę.
Słowa kluczowe
górnictwo, zagłębie wałbrzysko‑noworudzkie, wypadki górnicze, II wojna światowa, jeńcy wojenni
Bibliografia
Behan A.: Katastrofa górnicza w Jugowie na szybie „Kurt” kopalni „Wenzeslaus” w 1930 roku i jej społeczne następstwa. „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej” 2007, nr 8/9, s. 139—148.
Behan A.: Orientacje polityczne społeczeństwa powiatu noworudzkiego w czasach Republiki Weimarskiej. „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej” 2009, nr 10, s. 169—178.
Bodlak M., Borzęcki R., Zibrow A.: Historia eksploatacji węgla kamiennego na polu „Piast” w Nowej Rudzie na Dolnym Śląsku z uwzględnieniem zjawiska wyrzutów gazów i skał. „Hereditas Minariorum” 2016, nr 3, s. 53—81.
Borzęcki R., Bodlak M.: Historia eksploatacji węgla kamiennego w rejonie dawnej kopalni „Wacław” w Ludwikowicach Kłodzkich na Dolnym Śląsku. „Hereditas Minariorum” 2014, nr 1, s. 151—167.
Cis J.: Wyrzuty gazów i skał w Dolnośląskim Zagłębiu węgla kamiennego. Katowice 1971.
Das verschlossene Stadtbuch, Neurodes alteste Urkundensammlung. Bearb. und hrsg. von E. Zimmer. Neurode 1908.
Evans CBE A.: Sojourn in Silesia 1940—1945. [B.m.w.] 2011.
Historia i kronika Kopalni Węgla Kamiennego „Nowa Ruda”. Zarys dziejów. Nowa Ruda [b.r.w.]. http://www.cwgc.org/find‑war‑dead/casualty/2194367/PAGE,%20CHARLES%20WILLIAM%20%28CHICK%29 (dostęp: 8.03.2017).
http://www.pegasusarchive.org/pow/Work_camps.htm (dostęp: 8.03.2017).
Kruszewski T.: Partia narodowosocjalistyczna na Śląsku w latach 1933—1945. Organizacja i działalność. Wrocław 1995.
Manikowski K.: Kościół św. Barbary w Drogosławiu — historia niemieckiej wspólnoty katolickiej do 1946 roku. Nowa Ruda 2015.
Meissner H.‑A.: Schweres Grubenungluck in Hausdorf bei Neurode am 9. Juli 1930. W: Die Grafschaft Glatz zwischen 1918 und 1946. Beitrage uber eine schlesische Kulturlandschaft. Hrsg. H.‑A. Meissner, M. Hirschfeld. Münster 2012, s. 167—176.
Meyer A.: Hitlers Holding. Die Reichswerke „Hermann Göring”. München 1999.
Piątek E., Piątek Z.: Historia dolnośląskiego górnictwa węgla kamiennego od XV do XVIII wieku. Wrocław 1989.
Schmidthals C.: Zwangsarbeiter im niederschlesischen Bergbaurevier 1940 bis 1945. W: Zwangsarbeit im Bergwerk. Der Arbeitseinsatz im Kohlenbergbau der Deutschen Reiches und der besetzten Gebiete im Ersten und Zweiten Weltkrieg. Bd. 1: Forschungen. Hrsg. K. Tenfelde, H.‑C. Seidel. Essen 2005, s. 289—309.
Wittig J.: Chronik der Stadt Neurode. Neurode 1937.
Wittwer H.: Heimat Schlesien — Kunzendorf bei Neurode. Zur Chronik eines schlesischen Dorfes. Meinerzhagen [2001].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
