Centaury Andrieja Biełego
Abstrakt
Andrei Bely, like most Russian symbolists, absorbed and transposed mythical characters and stories into his work, especially those born in the ancient times. Centaurs derive their origins from Greek mythology and are most often presented as hybrid creatures (half man, half animal). In Bely’s view, they become a symbol of the dual nature of man who struggles with suffering resulting from the simultaneous belonging to two worlds: humans and animals, matter and senses, spirituality and dark urges. In Bely’s works, the image of these mythical animals serves as an element of an artistic game with the recipient (by analogy to the “games of centaurs”), in the course of which it becomes possible to read the artist’s attitude to the myth about these animals, to the surrounding reality, and finally – to oneself. The myth itself reveals its philosophical, psychological and hermeneutical potential. That is why in Bely’s works the presence of centaurs has a multidimensional character, built on the interpenetration of the tame and the alien, tempered and wild, real and cosmic. All this determines the transgressive quality of the myth of centaurs in the work of the Russian symbolist.
Słowa kluczowe
Andrei Bely; centaurs; myth; artistic game; transgression
Bibliografia
Andrey Belyy i Aleksandr Blok. Perepiska. Edited by Vladimir Nikolayevich Orlov. Moskva: Gos. lit. muzey, 1940 [Андрей Белый и Александр Блок. Переписка. Ред. Владимир Николаевич Олрлов. Москва: Гос. лит. музей, 1940].
Belyy, Andrey. Igry kentavrov. https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blogpost_114.html. Accessed 12 Sep. 2019 [Белый, Андрей. Игры кентавров. https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blog-post_114.html. Дата обращения: 12 сентября 2019].
Belyy, Andrey. Kentavr. https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blog-post_336.html. Accessed 12 Sep. 2019 [Белый, Андрей. Кентавр, https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blog-post_336.html. Дата обращения: 12 сентября 2019].
Belyy, Andrey. Nachalo veka. Moskva–Leningrad: Gosudarstvennoye izdatel’stvo khudozhestvennoy literatury, 1933 [Белый, Андрей. Начало века. Москва–Ленинград: Государственное издательство художественной литературы, 1933].
Belyy, Andrey. “O Sofii-Premudrosti.” In Novyy zhurnal, vol. 190–191 (1993): 420 [Белый Андрей. “О Софии-Премудрости.” Новый журнал. Кн. 190–191 (1993): 420].
Belyy, Andrey. Pesn’ kentavra, https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blogpost_987.html. Accessed 12 Sep. 2019 [Белый, Андрей. Песнь кентавра, https://silveragepoetry.blogspot.com/2014/11/blog-post_987.html. Дата обращения: 12 сентября 2019].
Belyy, Andrey. Problemy tvorchestva. Stat’i, vospominaniya, publikatsii. Edited by Stanislav Lesnevski, and Aleksandr Mikhaylov. Moskva: Sovetskiy pisatel’, 1988 [Андрей Белый. Проблемы творчества. Статьи, воспоминания, публикации. Сост. Станислав Лесневский, Александр Михайлов. Москва: Советский писатель, 1988].
Belyy, Andrey. Sobraniye sochineniy. Vospominaniya o Bloke. Moskva: Respublika, 1995. http://az.lib.ru/b/belyj_a/text_1923_vosp_o_bloke.shtml. Accessed 13 Sep. 2019 [Белый, Андрей. Собрание сочинений. Воспоминания о Блоке. Москва: Республика, 1995. http://az.lib.ru/b/belyj_a/text_1923_vosp_o_bloke.shtml. Дата обращения: 13 сентября 2019].
Belyy, Andrey. Vtoraya, dramaticheskaya simfoniya. Moskva: Izd. V.V. Pashukanisa, 1917 [Белый, Андрей. Вторая, драматическая симфония. Москва: Изд. В.В. Пашуканиса, 1917].
Brzozowska, Zofia. Sofia upersonifikowana mądrość Boża. Dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015.
Dudek, Zenon Waldemar. Podstawy psychologii Junga. Od psychologii głębi do psychologii integralnej. Warszawa: Eneteia, 2006.
Eliade, Mircea. Traktat o historii religii. Translated by Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.
Gałysz, Katarzyna. „O pojęciu groteski.” In Sztuka i filozofia, no. 14 (1997): 112–126.
Gautier, Théophile. Podróż do Hiszpanii. Translated by Joanna Guze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
Hofstätter, Hans H. Symbolizm. Translated by Sławomir Błaut. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1987.
Jacobi, Jolande. Psychologia C.G. Junga. Wprowadzenie do całokształtu twórczości z przedmową C.G. Junga, dziewięcioma kolorowymi, dziesięcioma jednokolorowymi ilustracjami oraz dziewiętnastoma schematami. Translated by Gregor, and Grażyna Glodek, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2014.
Jennings, Lee Byron. “Termin ‘groteska’.” Translated by Maria Bożenna Fedewicz. In Pamiętnik Literacki, vol. LXX, no. 4 (1979): 281–318.
Jung, Carl Gustav. O naturze kobiety. Translated by Magnus Starski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe “Brama” – Książnica Włóczęgów i Uczonych, 1992.
Kayser, Wolfgang. “Próba określenia istoty groteskowości.” Translated by Ryszard Handke. In Pamiętnik Literacki, vol. LXX, no. 4: 271–280.
Kaźmierczak, Zbigniew. Friedrich Nietzsche jako odnowiciel umysłowości pierwotnej. Analiza w kontekście fenomenologii religii Gerardusa van der Leeuwa. Kraków: Universitas, 2000.
Khmel’nitskaya, Tamara Yur’yevna. Literaturnoye rozhdeniye Andreya Belogo, https://www.ruthenia.ru/document/535194.html. Accessed 24 July 2019 [Хмельницкая, Тамара Юрьевна. Литературное рождение Андрея Белого. https://www.ruthenia.ru/document/535194.html. Дата обращения: 24 июля 2019].
Kling, Oleg Alelseyevich. “Andrey Belyy satiric.” In Uchen. zap. Kazan. un-ta. Ser. Gumanit. Nauki, no. 2 (2012): 53–62 [Клинг, Олег Алелсеевич. “Андрей Белый сатирик.” Учен. зап. Казан. ун-та. Сер. Гуманит. Науки, № 2 (2012): 53–62].
Krokiewicz, Adam. “Wstęp.” In Enneady. Plotyn. Kraków: PWN, 1959.
Lavrov, Aleksandr Vasil’yevich. Andrey Belyy v 1900-ye gody: zhizn’ iliteraturnaya deyatel’nost’. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 1995 [Лавров, Александр Васильевич. Андрей Белый в 1900-е годы: жизнь и литературная деятельность. Москва: Новое литературное обозрение, 1995].
Lavrov, Aleksandr Vasil’yevich. “Mifotvorchestvo ‘argonavtov’.” In Mif. Fol’klor. Literatura. Edited by Vasiliy Grigor’yevich Bazanov. Leningrad: Nauka, 1978 [Лавров, Александр Васильевич. “Мифотворчество ‘аргонавтов’.” Миф. Фольклор. Литература. Ред. Василий Григорьевич Базанов. Ленинград, Наука].
Losev, Aleksey Fedorovich. “Filosofsko-poeticheskiy simvol Sofii u Vl. Solov’yeva.” In Strast’k dialektike, –Moskva: Sovetskiy pisatel’, 1990 [Лосев, Алексей Федорович. “Философско-поэтический символ Софии у Вл. Соловьева.” Страсть к диалектике. Москва: Советский писатель, 1990].
Malej, Izabella. Syndrom budy jarmarcznej, czyli symbolizm rosyjski w kręgu arlekinady (A. Błok i A. Bieły). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.
Markowski, Michał Paweł. Nietzsche. Filozofia interpretacji. Kraków: Universitas, 1997.
Moreno, Antonio. Jung, bogowie i człowiek współczesny. Translated by Stanisław Ławicki. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1973.
Paci, Enzo. Związki i znaczenia. Eseje wybrane. Edited and translated by Stanisław Kasprzysiak. Warszawa: Czytelnik, 1980.
Rzeczycka, Monika. Fenomen Sofii – Wiecznej Kobiecości w prozie powieściowej symbolistów rosyjskich (Andrieja Biełego, Fiodora Sołoguba i Walerija Briusowa). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2002.
Smirnov, Igor’. “O groteske i rodstvennykh yemukategoriyakh”. In Semiotika strakha. Sb. statey. Edited by Nora, Buksi, and Fransis Kont. Moskva: Russkiy instytut–Yevropa, 2005 [Смирнов, Игорь. “О гротеске и родственных ему категориях.” Семиотика страха. Сб. статей. Сост. Нора, Букс, и Франсис Конт. Москва: Русский институт–Европа, 2005].
Solov’yev, Bladimir Cergeyevich. “Sofiya. Nachalo vselenskogo ucheniya.” In Logos. Filosofsko-literaturnyy zhurnal, no. 2 (1992): 171–198; no. 4 (1993): 274–296 [Соловьев, Bладимир Cергеевич. “София. Начало вселенского учения.” Логос. Философско-литературный журнал, № 2 (1992): 171–198; № 4 (1993): 274–296].
Yur’yeva, Zoya. Tvorimyy kosmos u Andreya Belogo. Sankt-Peterburg: Dmitriy Bulanin, 2000 [Юрьева, Зоя. Творимый космос у Андрея Белого. Санкт-Петербург: Дмитрий Буланин, 2000].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
