Kulturowe aspekty „mowy nienawiści” we frazeologii animalistycznej w języku polskim i chorwackim
Abstrakt
This paper is an analysis of idioms containing the name of the animal (animalistic phraseology) in Polish and Croatian and animal lexemes that can have the function of negative expressions of man – zooinvective. Attention is paid to anthropocentric treatment of animals in phraseology, using them to negative evaluation human traits and behaviors, such as: stupidity, cruelty, stubbornness, too much sex drive, gluttony, drunkenness, falsehood, dishonesty, ugliness, awkwardness. Animalistic phraseology also pays attention to the aspect of bad treatment of pets (dog, cat) and farm animals (horse, ox, donkey, domestic fowl). The phenomenon of negative treatment of some animals may be a manifestation a kind of “hate speech,” because it favors the creation and consolidation of negative stereotypes and cultural portraits of some representatives of the fauna world.
Słowa kluczowe
phraseology; animals; zooinvective; antropocentrism; “hate speech”
Bibliografia
Anić, Vladimir. Veliki rječnik hrvatskoga jezika. Zagreb: Novi Liber, 2004.
Basaj, Mieczysław. “Nazwy zwierząt jako komponenty porównań frazeologicznych.” In Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Edited by Stefan Warchoł. 281–287. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej, 1996.
Gzyra, Dariusz. “W poszukiwaniu niewinnego języka.” http://www.krytykapolityczna.pl/en/artykuly/opinie/20140324/gzyra-w-poszukiwaniu-niewinnego-jezyka. Accessed 1 Jul. 2019.
Inny słownik języka polskiego. Edited by Mirosław Bańko. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
Kempf, Zdzisław. “Wyrazy gorsze dotyczące zwierząt.” In Język Polski, vol. LXV (1985): 125–145.
Koziara, Stanisław. “Frazeologizmy pochodzenia biblijnego z nazwami zwierząt w języku polskim.” In Annales Academiae Pаedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, vol. 1 (2002): 155–164.
Latusek, Arkadiusz. Wielki słownik frazeologiczny. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2009.
Matešić, Josip. Frazeološki rječnik hrvatskoga ili srpskog jezika. Zagreb: Školska knjiga, 1982.
Menac, Antica, Željka Fink Arsovski, and Radomir Venturin. Hrvatski frazeološki rječnik. Zagreb: Naklada Ljevak, 2003.
Menac, Antica, Željka Fink Arsovski, and Radomir Venturin. Hrvatski frazeološki rječnik. Zagreb: Naklada Ljevak, 2014.
Mosiołek-Kłosińska, Katarzyna. “Antropocentryzm leksyki zwierzęcej.” In Semantyczna struktura słowa i wypowiedzi. Edited by Renata Grzegorczykowa, and Zofia Zaron. 71–77. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.
Müldner-Nieckowski, Piotr. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Świat Książki, 2003.
Rak, Maciej. Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza. Kraków: Wydawnictwo “scriptum,” 2007.
Rodziewicz, Barbara. Frazemy komparatywne z komponentem zoonimicznym w języku polskim, rosyjskim i niemieckim. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
Skorupka, Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Vol. I–II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.
Słownik bioetyki, biopolityki i ekofilozofii. Edited by Mariusz Ciszek. Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne, 2008.
Słownik terminów literackich. Edited by Janusz Sławiński, and Michał Głowiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
Spagińska-Pruszak, Agnieszka. Intelekt we frazeologii polskiej, rosyjskiej i chorwackiej. Z problemów językowego obrazu świata. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2003.
Szerszunowicz, Joanna. Obraz człowieka w polskich, angielskich i włoskich leksykalnych i frazeologicznych jednostkach faunicznych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2011.
Vidović Bolt, Ivana. Životinjski svijet u hrvatskoj i poljskoj frazeologiji I. Zagreb: Hrvatska Sveučilišna Naklada, 2011.
Vidović Bolt, Ivana, et al. Rječnik hrvatskih animalističkih frazema. Zagreb: Školska knjiga, 2017.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
