Fauna wyspy Taprobane i Oceanu Indyjskiego w relacji Klaudiusza Eliana (NA XVI 17–18)
Abstrakt
Artykuł zawiera opatrzony komentarzem polski przekład dwóch kolejnych rozdziałów dzieła Klaudiusza Eliana pt. O właściwościach zwierząt (De natura animalium XVI 17–18), poświęconych wyspie Sri Lanka (w starożytności zwanej Taprobane, potem Cejlon), Rozdział XVI 17 opisuje olbrzymie żółwie morskie, identyfikowane z żółwiami skórzastymi (Dermochelys coriacea Vandelli), zabijane przez miejscową ludność. Rozdział XVI 18 przedstawia wielkie słonie cejlońskie (Elephas maximus maximus L.), a także potwory morskie, żyjące w Oceanie Indyjskim. Zawarty w tym rozdziale zwięzły opis diugonia przybrzeżnego (Dugong dugon, Müller) jest jedynym zachowanym w literaturze grecko-rzymskiej świadectwem znajomości tego zwierzęcia.
Słowa kluczowe
Cejlon; diugonie; słonie cejlońskie; żółwie skórzaste; Ocean Indyjski; zwierzęta morskie
Bibliografia
Abramowiczówna, Zofia, Włodzimierz Appel. Słownik polsko-grecki. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006.
Aelian. On the Characteristics of Animals. Ed. Alwyn Faber Scholfield. Vol. 1. London–Cambridge, MA: William Heinemann ‒ Harvard University Press, 1958.
Aelian. On the Characteristics of Animals. Ed. by Alwyn Faber Scholfield. Vol. 3. London–Cambridge, MA: William Heinemann ‒ Harvard University Press, 1959.
Arnott, W. Geoffrey. Birds in the Ancient World from A to Z. London‒New York: Routledge, 2007.
Arystoteles. Zoologia (Historia animalium). Przeł. Paweł Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
Bose, Shibani. Mega Mammals in Ancient India. Rhinos, Tigers, and Elephants. New Delhi: Oxford University Press, 2020.
Brooke-Hitching, Edward. Atlas lądów niebyłych. Największe mity, zmyślenia i pomyłki kartografów. Przeł. Janusz Szczepański. Poznań: Rebis, 2019.
Brown, Truesdell S. Onesicritus. A Study in Hellenistic Historiography. Berkeley‒Los Angeles: University of California Press, 1949.
Claudius Aelianus. De natura animalium. Ed. Manuela García Valdés, Luis Alfonso Llera Fueyo, Lucía Rodríguez-Noriega Guillén. Berolini–Novi Eboraci: Walter De Gruyter, 2009.
Cogger, Harold G., Richard G. Zweifel. Encyclopedia of Reptiles & Amphibians. San Diego: Academic Press, 1998.
Disener, Günther, Joseph Reichholf. Płazy i gady. Przeł. Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: GeoCenter, 1997.
Gajusz Pliniusz Sekundus. Historia naturalna. T. 2. Przeł. Ireneusz Mikołajczyk. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
Herrmann Albert. „Kalingai“. In Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, hrsg. Wilhelm Kroll, Bd. 10 (20), 1604‒1605. Stuttgart: J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, 1919.
Jurewicz, Oktawiusz. Słownik grecko-polski. Truskaw: Global Scientific Foundation, 2021.
Kaczyńska, Elwira. „Klaudiusz Elian o »zającu morskim« żyjącym w Oceanie Indyjskim (NA XVI 19)”. Nowy Filomata, t. 24, nr 2 (2020): 129–132.
Kaczyńska, Elwira. „Świadectwo Eliana o rogatych zwierzętach Indii”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 2 (12) (2023): 1–21. https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2023.12.05.
Kaczyńska, Elwira, Krzysztof Tomasz Witczak. „Greckie nazwy dużych zwierząt morskich w świetle relacji Eliana (O naturze zwierząt IX 49)”. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, t. 28, nr 2 (2018): 43‒56. https://doi.org/10.14746/sppgl.2018.XXVIII.2.3.
Kaczyńska, Elwira, Krzysztof Tomasz Witczak. “The Sea-Leopard and the Oxyrrhynchus Shark (Ael. NA 11, 24)”. Philologia Classica, vol. 15, no. 1 (2020): 37–46. https://doi.org/10.21638/spbu20.2020.103.
Keller, Otto. Die antike Tierwelt. Bd. 1: Säugetiere. Leipzig: Verlag von Wilhelm Engelmann, 1909.
Kitchell Jr., Kenneth F. Animals in the Ancient World from A to Z. London–New York: Routledge, 2014.
Klaudiusz Elian. „Nowe ciekawostki o zwierzętach”. Przeł. Anna Maria Komornicka. Meander, t. 59, nr 5–6 (2004): 391–403.
Klaudiusz Elian. O właściwościach zwierząt (wybór). Przeł. Anna Maria Komornicka. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005.
Kokoszko, Maciej. Ryby i ich znaczenie w życiu codziennym ludzi późnego antyku i wczesnego Bizancjum (III‒VII w.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2005.
Kurek, Ewa. “The Image of κῆτος in Oppian of Cilicia’s Halieutica”. Scripta Classica, vol. 7 (2010): 55–62.
McCrindle, John Watson. Ancient India as Described in Classical Literature. Westminster: Archibald Constable and Co., 1901.
Monier-Williams, Monier. A Sanskrit-English Dictionary. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999.
Montanari, Franco. The Brill Dictionary of Ancient Greek. Leiden‒Boston: Brill, 2018.
Papadopoulos, John K., Deborah Ruscillo. “A Ketos in Early Athens: An Archaeology of Whales and Sea Monsters in Greek World”. American Journal of Archaeology, vol. 106 (2002): 187‒227. https://doi.org/10.2307/4126243.
Pollard, John. Birds in Greek Life and Myths. London: Thames and Hudson, 1977.
Roller, Duane W. Eratosthenes’ Geography. Fragments Collected and Translated, with Commentary and Additional Material. Princeton–Oxford: Princeton University Press, 2010.
Silva, Mónica A., António Araújo. “Distribution and Current Status of the West African Manatee (Trichechus senegalensis) in Guinea-Bissau”. Marine Mammal Science, vol. 17, no. 2 (2001): 418‒424. https://doi.org/10.1111/j.1748-7692.2001.tb01285.x.
Słownik grecko-polski. Red. Zofia Abramowiczówna. T. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965.
Sobczyński, Marek. „Zmiany polityczno-terytorialne w dziejach Sri Lanki”. Czasopismo Geograficzne, t. 87, nr 2 (2016): 39‒100.
Stoneman, Richard. Megasthenes’ Indica. A New Translation of the Fragments with Commentary. London–New York: Routledge, 2022.
Strömberg, Reinhold. Studien zur Etymologie und Bildung der griechischen Fischnamen. Göteborg: Elanders Boktryckeri Aktiebolag, 1943.
Thompson, D’Arcy Wenthwort. A Glossary of Greek Birds. London: Clarendon Press, 1936.
Thompson, D’Arcy Wenthwort. A Glossary of Greek Fishes. London: Oxford University Press, 1947.
Wecker, Otto. „Indicos Okeanos“. In Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, hrsg. Wilhelm Kroll, Bd. 9 (18), 1368. Stuttgart: J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, 1916.
Winiarczyk, Marek. „Życie Onesikritosa z Astypalai i jego dzieło Wychowanie Aleksandra”. Meander, t. 62, nr 1‒2 (2009): 10‒36.
Witczak, Krzysztof Tomasz. „Potwór morski zwany Kampe”. Alcumena. Pismo interdyscyplinarne, nr 3 (15) (2023): 55–69.
Uniwersytet Łodzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-4545-1927
Elwira Kaczyńska – dr hab., prof. UŁ, zatrudniona na stanowisku profesora uczelni w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Łódzkiego, dwukrotna stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2001, 2002), autorka ponad 140 publikacji naukowych. Kariera naukowa: mgr (1996), dr (2000), dr hab. (2013), prof. UŁ (2016). W roku 2022 otrzymała nagrodę Rektora UŁ (zespołową) za cykl publikacji Studia nad terminologią zwierzęcą. E-mail: elwira.kaczynska@uni.lodz.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
