Rola obrazów mentalnych w procesie myślenia zwierząt. Czy język jest warunkiem koniecznym myślenia?
Abstrakt
In the article it is argued that the conviction that verbally expressed language (as commonly employed by humans) is necessary for thinking is not justified. Animals have been found to employ various communication systems (languages) and, though these are different from human language, they testify to consciousness and thought. Recent research among autistic people has indicated that they frequently think in images rather than words, and it is suggested that this was the original feature of human thinking and may also be the basis of animal thinking.
Słowa kluczowe
thinking; consciousness; brain; autism; mental image
Bibliografia
Arzt Volkel., Immanuel Birmelin. 2001. Takie jak my? Czy zwierzęta mają świadomość ?, tłum. M. Dutkiewicz. Warszawa. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media.
Chmurzyński Jerzy (w druku). Słownik encyklopedyczny biologii zachowania się i pojęć pokrewnych. Warszawa. Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
Coren Stanley. 2000. How to Speak Dog. New York. Free Press A Division of Simon & Schuster
Coren Stanley. 2005. Tajemnice psiego umysłu, tłum. A.Redlicka. Łódź. Galaktyka.
Dąbrowski Kazimierz. 1989. W poszukiwaniu zdrowia psychicznego. Warszawa. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ford Brian. 1998. Czujące istoty. Zmysły i emocje roślin, zwierząt i mikroorganizmów. tłum. T. Kaleta. Warszawa. Amber.
Gazzaniga Michael. 1997. O tajemnicach ludzkiego umysłu. Biologiczne korzenie myślenia, emocji, seksualności, języka i inteligencji, tłum. A. Szczuka. Warszawa. Książka i Wiedza.
Goodall Jane. 1995. Przez dziurkę od klucza. 30 lat obserwacji szympansów nad potokiem Gombe. tłum. J. Prószyński. Warszawa. Prószyński i S-ka.
Grandin Temple. 2011. Zrozumieć zwierzęta, wykorzystanie tajemnic autyzmu do rozszyfrowania zachowań zwierząt. Poznań. Media Rodzina.
Griffin Donald. 2004. Umysły zwierząt, tłum. M. Ślósarska., A. Tabaczyńska, Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hart Stephen. 1996. Mowa zwierząt, tłum. J.Prószyński. Warszawa. Prószyński i S-ka,
Hume David. 1951. Traktat o naturze ludzkiej, tłum C. Znamierowski. Kraków. Polska Akademia Umiejętności.
Ingram Jay. 1996. Płonący dom. Warszawa. Prószyński i S-ka.
Kępiński Antoni. 1992. Schizofrenia. Kraków. Sagittarius.
Korpikiewicz Honorata. 1992. Hipnoza i sugestia. Poznań. Andromeda.
Korpikiewicz Honorata. 2000. „Świadomość a język”. Matematyka, język, przyroda. Pisma Filozoficzne t.66. Poznań. Wydawnictwo naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Korpikiewicz Honorata. 2016. Porozumienie w świecie zwierząt. Biokomunikacja. Poznań. Prodruk.
Korzeniowski Lucjan, Stanisław Pużyński.1972, Encyklopedyczny słownik psychiatrii. Warszawa. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Lejman Jacek. 2014. „Racjonalność zwierząt wobec kryteriów ludzkiej racjonalności”. Człowiek w Relacji do Zwierząt, Roślin i Maszyn w Kulturze, Katowice. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Lorenz Konrad. 1976. I tak człowiek trafił na psa, tłum. A.M. Linke. Warszawa. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lorenz Konrad. 1997. ...Rozmawiał z bydlętami, ptakami, rybami. tłum. B.Kowalska. Warszawa. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza Louie K., Wilson M.A. 2001. Temporally Structured Replay of Awake Hippocampal Enable Activity During Rapid Eye Movement Sleep, Neuron 29, n.1
Mettrie de La J.O. 1983. Człowiek-maszyna,, tłum. S.Rudniański. Warszawa. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Morris Desmond. 2005. Naga małpa. Warszawa. Wydawnictwo Ewal.
Mowat Farley. 1997. Nie taki straszny wilk, tłum. R.Stiller, Warszawa. Prószyński i S-ka,
Penrose Robert. 1996. Nowy umysł cesarza. O komputerach, umyśle i prawach fizyki, tłum. P. Amsterdamski. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Poppel Ernst. 1989. Granice świadomości. Warszawa. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
Popper Karl., Eccles J. 1977. The self and its brain. An argument for interactionism. London, NY, Heidelberg. Springer International.
Sacks Oliver. 1993. An Anthropologist on Mars, www.newyyorker.com/magazine/1993/12/27/ant
Sacks Oliver. 1994. Mężczyzna, który pomylił swoja żonę z kapeluszem, tłum. B.Lindenberg. Poznań. Zysk i S-ka.
Schaller Susan. 1995. A Man Without Words, Berkeley
Stopa R. 1979. „Mowa szympansa”. Wszechświat nr 6.
Trojan Marek. 1998. Co mówisz, jeżu?, Charaktery Nr 5 (16).
Wilson Edward. 2000. Socjobiologia, tłum. M. Siemiński. Poznań. Zysk i S-ka.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-7824-6295
Prof. dr hab., pracownik Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Astronom, fizyk, filozof, kulturoznawca, podróżnik, pisarka. Obroniła doktorat z dziedziny nauk fizycznych – astronomii, habilitację z zakresu nauk społecznych – filozofii, profesor nauk społecznych. Autorka 23 książek (naukowych, popularnych, science fiction, podróżniczych) i ponad 300 artykułów. Wśród jej zainteresowań naukowych można wyróżnić: filozofię Przyrody, filozofię nauki, animal studies, biokomunikację, etologię, kosmoekologię, kosmologię, meteorytykę, hipnologię, etykę patocentryczną, natomiast wśród zainteresowań pozanaukowych: podróże, turystykę, pisarstwo, obserwację przyrody.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
