(Re)wizje naturalizmu w świetle badań nad zwierzętami (animal studies). Rekonesans
Abstrakt
The main question discussed in this article is: Can we re-interpret naturalism’s novels or short stories from a non-human perspective? The researchers of animal studies perceive the world as an ecosystem where humans, animals, and plants live in a symbiosis. They also perceive the human as a part of nature. Moreover, with regard to Charles Darwin’s discoveries, it is worth to mention that the theorists of naturalism called the human being an animal. Naturalists introduce a new protagonist into literature called the animal hero. Thanks to animal studies, he is perceived as a subject, not a thing (as was the case earlier). What is more, we can reconstruct different relations between species. One of the most important problems for naturalism and animal studies is empathy towards other creatures. Naturalists, as well as the researchers of animal studies, use different tools to analyse and interpret novels and short stories. First of all, they introduce different narrators in order to be objective. Furthermore, they indicate parallelisms between the human and animal world, they avoid subjective comments, and sometimes they use the strategy called the stream of consciousness to present other creatures’ thoughts.
Słowa kluczowe
naturalism; naturalists; animal hero; animal studies; empathy; ecosystem
Bibliografia
Bakke Monika. 2012. Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: wydawnictwo Naukowe UAM.
Barcz Anna. 2013. „Posthumanizm i jego zwierzęce odgłosy w literaturze”. Teksty Drugie. Nr 1–2:
Borkowska Grażyna. 1999. Pozytywiści i inni. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Domańska Ewa. 2013. „Humanistyka ekologiczna”. Teksty Drugie”. Nr 1–2.
Ihnatowicz Ewa. 2000. Literatura polska drugiej połowy XIX wieku (1854–1914). Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Kulczycka-Saloni Janina. 2002. Naturalizm. W Słownik literatury polskiej XIX wieku. 2000. Red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Kulczycka-Saloni Janina. 1997. Naturalizm w literaturze polskiej w XIX wieku. W Pozytywizm. Opracowania. Wyb. D. Knysz-Tomaszewska. Warszawa: Wydawnictwo uW
Linzey Andrew. 2010. Teologia zwierząt. Tłum. W. Kostrzewski. Kraków: Wydawnictwo uAM.
Paczoska Ewa. 1997. Adolf Dygasiński – drogi i bezdroża naturalizmu. W Naturalizm i naturaliści w Polsce. Poszukiwania, doświadczenia, kreacje. Red. J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska. Warszawa: Wydawnictwo Uw.
Peterson Daniel. 2011. Jedząc śmiejące się zwierzę. W W obronie zwierząt. Red. P. Singer. Tłum. M. Betley. Warszawa: Wydawnictwo Czarna OWca.
Piechota Dariusz. 2012. „Nowoczesny wizerunek laboratorium doktora Moreau w twórczości Robina Cooka”. Czas Kultury. nr 6: 37–43.
Piechota Dariusz. 2014. Literatura drugiej połowy XIX wieku w świetle studiów nad zwierzętami (animal studies). W Pongo. T. 6. Ludzie i zwierzęta. Red. R. Chymkowski, A. Jaroszuk. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Weil Keil. 2012. Thinking Animals. Why Animal Studies Now?. New York: Columbia University Press.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
https://orcid.org/0000-0002-7943-384X
Dr, polonista i anglista. Jego zainteresowania badawcze obejmują literaturę drugiej połowy XIX wieku, zagadnienia dotyczące genologii fantastyki (takie jak: utopia, science fiction i fantasy w piśmiennictwie polskim oraz anglojęzycznym XIX–XXI wieku), współczesną kulturę popularną, ekokrytykę oraz animal studies. Autor książki Między utopią a melancholią. W kręgu nowoczesnej i ponowoczesnej literatury fantastycznej (Lublin 2015) oraz artykułów drukowanych w tomach zbiorowych oraz czasopismach, m.in.: „Czas Kultury”, „Fragile”, „Maska”, „Nasza Rota”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
