Dokładniejsza diagnostyka raka jelita grubego
Nowa jakość powłoki implantów dentystycznych
Nowe warstwy dla elementów wykonanych z aluminium i jego stopów
Powstanie Centrum Mikroskopowego Badania Materii SPIN-Lab
O eksperymencie T2K w "Nature"

Żyjemy w czasach, w których niespodziewanie przychodzi nam przeżywać to, z czym mierzyli się nasi przodkowie. Na całym świecie mamy świetnie wyposażone, nowoczesne laboratoria medyczne, wybitnych naukowców, potrafimy wysłać człowieka w kosmos, ale wobec niewidzialnych wirusów czy bakterii ciągle jesteśmy bezradni, jak ludzie w średniowieczu, kiedy niezwykle zjadliwy szczep bakterii Yersinia pestis wywołał pandemię czarnej śmierci. Najprawdopodobniej przybył do Europy z terenów Kaukazu na statku, który z chorymi zawinął w 1347 roku do Messyny i stąd rozprzestrzenił się po całym kontynencie. Słynna czarna śmierć prawdopodobnie nie wywołała w Polsce większych perturbacji, nie oznacza to, że nie było tu morowego powietrza. Obmurowane miasta, brak przewiewu, niedbanie o higienę osobistą – to wszystko służyło rozprzestrzenianiu się różnych chorób, najczęściej cholery. 

Według szacunków Stuttering Foundation na całym świecie jąka się ponad 70 milionów osób (to ok. 1 proc. całej populacji) – w samych Stanach Zjednoczonych mieszka 3 miliony ludzi z tym zaburzeniem płynności mowy. Osobiste doświadczenia życia z jąkaniem były udziałem wielu sławnych postaci funkcjonujących w przestrzeni publicznej. Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego prowadzą pionierskie na gruncie polskiej nauki badania w zakresie balbutologopedii – subdyscyplinie logopedii zajmującej się diagnozą i terapią zaburzeń płynności mowy, w tym m.in. jąkania i giełkotu. Wśród ich zainteresowań badawczych znajduje się także wpływ zaburzeń mowy na jakość opieki logopedycznej, na środowisko osób jąkających się oraz na społeczne postrzeganie jąkania – w tym ostatnim aspekcie bardzo ważna jest również zmiana społecznych postaw wobec tego zjawiska.

Chiny to cywilizacja, która po stuleciach świetności (i wiary we własną wielkość) upadła w XIX wieku, by sto lat później, po szaleństwach epoki maoistowskiej, odrodzić się jako światowa potęga. Dzisiaj chińscy przywódcy nie kryją już swoich globalnych aspiracji, napotykają one jednak na ograniczenia powodowane polityką innych mocarstw, ale przede wszystkim licznymi problemami wewnętrznymi, które uwidoczniły się w momencie wybuchu pandemii COVID-19. Sam Xi Jinping, najpotężniejszy przywódca ChRL od czasów Mao, powiedział niegdyś, że supermocarstwem Chiny mogą się stać dopiero w 2049 roku.

Wystarczy kilkunastominutowa gwałtowna ulewa, aby został nie tylko sparaliżowany ruch w mieście, ale także doszło do zalania domów, piwnic, budynków użyteczności publicznej. Koszt usuwania strat jest ogromny. Jednym z zadań Śląskiego Centrum Wody, jednostki Uniwersytetu Śląskiego, jest poszukiwanie rozwiązań tych problemów oraz wskazywanie sposobów łagodzenia i eliminacja skutków tego typu zjawisk. Złożone problemy związane ze zmianami klimatu można łagodzić przez wprowadzenie tzw. błękitno-zielonej infrastruktury oraz zastosowanie odpowiednich rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych.

Wody powierzchowne to wody, które powinniśmy wykorzystywać, traktując jednocześnie wody podziemne oraz wody lodowców i pokrywy lodowej jako nienaruszalny zasób. Na Śląsku występuje tzw. pojezierze antropogeniczne, czyli znajduje się tu bardzo dużo zbiorników wodnych, które powstały w wyniku działalności człowieka. Są to głównie zbiorniki zaporowe, zapadliskowe i stawy. Zrównoważona gospodarka wodna była tu prowadzona już od średniowiecza. To świadczy o tym, że już w średniowieczu ludzie borykali się z deficytem wody i dostrzegali potrzebę jej oszczędzania. Na szczególną uwagę zasługują systemy stawów paciorkowych, które pełniły funkcje przeciwpowodziowe, o czym świadczy duży udział zbiorników suchych oraz grobli w poprzek dolin potoków spowalniających spływ wód. Systemy te odgrywały także ważną rolę rezerwuaru gatunków zwierząt i roślin, dlatego stawy chętnie wykorzystywano do hodowli ryb. Obecnie małe zbiorniki wodne czy przydomowe stawy poznikały, a zastąpiły je duże zbiorniki zaporowe. Odbudowa stawów paciorkowych może być jednak sposobem na budowę bardzo potrzebnych dziś systemów małej retencji na Śląsku.

Zachodzące zmiany klimatyczne w regionie Europy Środkowej mają poważny negatywny wpływ na zasoby wodne. Głównym celem projektu DEEPWATER-CE jest rozwijanie zdolności zintegrowanego zarządzania odpowiedzialnymi podmiotami publicznymi w Europie Środkowej w zakresie kompleksowego i międzynarodowego podejścia do planowania i zarządzania zasobami wodnymi oraz przyjmowania systemów sztucznego zasilania MAR (Managed Aquifer Recharge) jako rozwiązania problemu niedoboru wody wywołanego zmianami klimatu.

Zanieczyszczenia wody mają wiele źródeł. Najwięcej związanych jest z działalnością człowieka. Rozróżnia się m.in. punktowe źródła zanieczyszczenia wody, jakimi są wysypiska śmieci, też te wynikające z działalności rolniczej i przemysłowej. Nowym problemem stają się farmaceutyki obecne w wodzie. Przedostają się trzema drogami: przez ścieki komunalne, ścieki z  zakładów produkcyjnych, a  także z ośrodków hodowli zwierząt gospodarskich. Stężenia farmaceutyków są monitorowane, a jednocześnie sprawdza się możliwości ich szybkiego wykrywania i neutralizowania. Pomocnym w tym może być Automatyczny Biodetektor Toksyczności Ogólnej Wody (ABTOW), zautomatyzowany biologiczny system detekcji łączący właściwości wybranych mikroorganizmów – bakterii nitryfikacyjnych z czujnikami elektrochemicznymi.

Natura neutrin wciąż jest poznawana. Obserwacje z ostatnich lat sugerują, że analiza tych cząstek może przybliżyć nas do zrozumienia, dlaczego Wszechświat składa się przede wszystkim z materii. Aby badać ich właściwości zbudowano dwa potężne detektory. Bliski detektor ND280 zlokalizowany jest w Japonii, w miejscowości Tokai. Tam też znajduje się ośrodek Japan Proton Accelerator Research Complex (J-PARC) oraz Super-Kamiokande, znajdującym się w odległości 295 km od ośrodka J-PARC, w kopalni we wnętrzu góry w japońskiej miejscowości Kamioka. Od tych dwóch miejscowości pochodzi nazwa eksperymentu T2K – Tokai-to-Kamioka, który może przybliżyć nas do wyjaśnienia różnicy między obserwowanymi ilościami materii i antymaterii we Wszechświecie.  

Prędzej czy później każdy z nas prawdopodobnie zetknie się z koronawirusem SARS-CoV-2. Ten jednak, aby przetrwać, musi najpierw dostać się do naszych komórek. Wbrew pozorom nie jest to zadanie łatwe. Organizm każdego z nas wyposażony jest bowiem w szereg naturalnych narzędzi pozwalających skutecznie bronić się przed tym i wieloma innymi drobnoustrojami. Jak się okazuje nasze ciało dysponuje wspaniale zaopatrzonym arsenałem służącym do obrony organizmu.

Pytania o czas powstania śladów krwawych, umożliwiające odtworzenie obrazu minionych zdarzeń, zajmują szczególne miejsce w obszarze nauk sądowych. Paradoksalnie, coraz większa wiedza na temat procesów starzeniowych krwi – a więc i rosnąca świadomość na temat czynników, które mogą ingerować w owe przemiany – wcale nie przybliża nas do antidotum na problem datowania śladów kryminalistycznych. Szkopuł zdaje się tkwić nie tyle w braku narzędzi analitycznych umożliwiających śledzenie czasowo-zależnych właściwości materiału, co w nieumiejętności wdrożenia zaproponowanych metod do rutynowych analiz, gdzie – poza upływającym czasem – na stan materiału dowodowego wpływa szereg uwarunkowań zewnętrznych. Rozwiązanie stanowić może strategia szyta każdorazowo na miarę śladów zabezpieczonych na miejscu zdarzenia, nad którą pracują badacze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z włoskimi naukowcami.