Od czego zaczynać? Dyskusja o lekturach szkolnych w dobie antropocentrycznej opresji
Abstrakt
The article is devoted to reflection on the canon and required school reading from the perspective of ecocritical studies, with particular emphasis on the Pieśni Panny XII [The Song of the Virgin XII] by Jan Kochanowski. The author presents the most significant theoretical information on Polish achievements in the field of “environmental humanities” and the role of veganism and vegetarianism in the era of advancing climate change. The article also discusses the dangers of the anthropocentric way of perceiving reality. The author points out the necessity to use the achievements of “environmental humanities” in Polish literature lessons and shows examples of how to read school books through this methodology.
Słowa kluczowe
eco-criticism; ecology; canon; animal studies; veganism; Kochanowski; anthropocene
Bibliografia
Literatura
Barthes R., 1999, Śmierć autora, „Teksty Drugie”, nr 1/2 (54/55), s. 247—251.
Bińczyk E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocentryzmu, Warszawa.
CBOS Centrum Badania Opinii Społecznej, 2019, Jak zdrowo odżywiają się Polacy, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_106_19.PDF [data dostępu: 0.04.2021].
Czapliński P., Bednarek J.B, Gostyński D., 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Poznań.
Escarpit R., 1973, Literatura i społeczeństwo, w: Markiewicz H., red., Współczesna teoria badań literackich za granicą, Lalewicz J., przeł., T. 3, Kraków.
Główny Urząd Statystyczny, 2020, Rolnictwo w 2019 roku, Warszawa.
Iwasiów I., Wstęp, w: Iwasiów I., Czerska T., red., Kanon i obrzeża, Kraków.
Mottes M., 2019, Simple Happy Kitchen. Ilustrowany przewodnik po roślinnym stylu życia, Klonowski T., przeł., Warszawa, s. 117.
Olejniczak K., 2020, Czy dieta wegetariańska jest zdrowa. https://testosterone.pl/wiedza/czy-dieta-wegetarianska-jest-zdrowa/ [data dostępu: 20.04.2021].
Rueckert W., 1996, Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism, in: Glotfelty Ch., Fromm H., eds., The Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology, Athens—London.
Saja K., 2013, Minimalizacja cierpienia zwierząt a wegetarianizm, „Analiza i Egzystencja”, nr 22, s. 67—83.
Schetz A., 2013, Dlaczego wegetarianin nie jest zainteresowany minimalizacją cierpienia zwierząt, „Analiza i Egzystencja”, nr 22, s. 232—238.
Woźniak A., 2016, Dyskurs wegański i wegetariański a szowinizm gatunkowy w memach internetowych, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”, nr 2, s. 151—164.
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej Polska
https://orcid.org/0000-0002-3448-9217
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).