Sadzonki myśli i płomyki nadziei – rozwijanie kompetencji głębokich w procesie rodzinnej autoterapii
Abstrakt
The result of the search for the function of language which could enrich the expression of man cultivating the field of experiencing him/herself and those around him/her, is silence out loud – the evidence of deep thoughtfulness. It is the expression of reflection, creating an inner environment in which a person becomes a “witness of him/herself ”, his/her being, his/her conscience, his/her own and other people’s guilt, including the possibility of its redemption. The article attempts to describe not only the state of being a witness to oneself, but also of being a witness to one’s abuser. The scene of this drama, which is a perceptible contemporary consequence of the post-war trauma of the ancestors, begins with an innocent conversation between a girl of several years and her mother (in turn, grandmother and great-grandmother) in the environment of nature, where a person stands “naked” in the face of the depths of “nature-word”. An attempt was made to pose the question of the forest as a pedagogical medium that allows, on the one hand, to conduct a therapeutic dialogue, and, on the other, to withdraw from the rituals of ordinary contemporary everyday life. This condition is exemplified by the title metaphors: seedlings of thought and flames of hope, rendered in the form of photographs of a mother and daughter holding handmade olive lamps and talking to each other surrounded by trees. We do not learn the details of the conversation – it is too personal, we only
know that it initiated a self-therapeutic intergenerational understanding. The text was written on the grounds of ecologically inspired forest pedagogy and deep competences.
Słowa kluczowe
Seedlings of Thought; Man with an olive lamp; deep competence; silence out loud; language; forest pedagogy
Bibliografia
Barthes R., 2020, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, tłum. J. Trznadel, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Biblia Tysiąclecia, https://www.biblia.pl/ [dostęp: 20.10.2024].
Bilewicz M., 2024, Traumaland: Polacy w cieniu przeszłości, Wydawnictwo Mando, Kraków.
Boużyk M., 2024, Człowiek – mit – wychowanie. W poszukiwaniu modelu kształcenia humanistycznego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
„Forum Pedagogiczne” 2022, T. 12, nr 2: Pedagogika lasu, red. M. Paluch, M. Klimski, J. Niewęgłowski, pobrano z: https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/fp/issue/view/891/237 [20.10.2024].
Grabowski M., 2006, Historia upadku. Ku antropologii adekwatnej, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Kilian M., Paluch M., 2023, Human Self-experience in the Garden: Horticulotherapy from an Ontological-Axiological Perspective, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, vol. 21, no. 3, s. 7–18, https://doi.org/10.21697/seb.2023.26.
Kofta J. (tekst), Pietrzak J. (muzyka), [b.r.], Pamiętajcie o ogrodach, Fundacja im. Jonasza Kofty „Pamiętajcie o naszych ogrodach”, http://www.kofta.pl/nuty/7/pamietajcie-o-ogrodach-nuty [dostęp: 20.10.2024].
Konczal A., 2017, Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo–Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa.
Kwaśnica R., 2014, Dyskurs edukacyjny po inwazji rozumu instrumentalnego. O potrzebie refleksyjności, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji.
Maliszewski K., 2021, Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Michalski Ł., 2020, Likwidacja Europy. Totalizm i demokracja w rozważaniach Zygmunta Mysłakowskiego, „Chowanna”, nr 2 (55), s. 1–24, https://doi.org/10.31261/CHOWANNA.2020.55.08.
Michał Paluch, 2021, Prof. Tadeusz Sławek, „Akteon, czyli sceny leśne. Kilka wędrówek po lesie literatury”, YouTube, Michał Paluch, 27.09.2021, https://www.youtube.com/watch?v=YnLmmk3iPMQ [dostęp: 20.10.2024].
Paluch M., 2021, Kompetencje głębokie – inne spojrzenie na samych siebie i na to, co dookoła, w: Edukacja w sytuacji (post)pandemii. Wyzwania i perspektywy, red. M. Dycht, E. Śmiechowska-Petrovskij, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 139–155.
Paluch M., 2022, Pedagogika lasu i pierwsze ścieżki jej teoretycznej konceptualizacji, „Forum Pedagogiczne”, T. 12, nr 2, s. 17–30, https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.02.
Paluch M., 2023, Kompetencje głębokie, w: Słownik wyrazów ratujących życie, red. M. Paluch, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 561–564.
Paluch M., Tempczyk-Nagórka Ż., 2022, Kompetencje głębokie – doświadczenie zreflektowania się, w: Wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w polskiej szkole w sytuacji pandemii i postpandemii. Od wsparcia on-line po zmiany off-line, red. K. Kuracki, Ż. Tempczyk-Nagórka, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 172–195.
Pankalla A., Klaus Z., 2010, Mitoterapia. Historia, teoria i praktyka, Black Unicorn–Poznańskie Wydawnictwo Psycho-Kulturowe PWP, Jastrzębie Zdrój–Poznań.
Piecuch J., 2011, Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera, „Argument”, nr 1, s. 239–258, pobrano z: https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-0a82c849-da6d-4f14-9f8e-b047c1ffc826/c/06_argument-2-04-piecuch.pdf [20.10.2024].
Przanowska M., 2013, Człowiek jako pytanie. O dialektycznym transcendowaniu w doświadczeniu kształtującego słuchania, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 228, s. 49–76.
Przanowska M., 2019, Listening and Acouological Education, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Rykowski K., 2022, Pytania o las jako medium pedagogiczne, „Forum Pedagogiczne”, T. 12, nr 2, s. 31–46, https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.03.
Sobota D.R., 2019, Filozofia lasu. Przyroda jako „nowe” zadanie humanistyki, „Academia”, nr 3–4/59–60, s. 22–25, pobrano z: https://journals.pan.pl/Content/114847/PDF/8_Las_Filozofia.pdf?handler=pdf [11.10.2024].
Szpunar M., 2023, O poezjoterapii i sile bezsilnej poezji, w: Słownik wyrazów ratujących życie, red. M. Paluch, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 358–369.
Tischner J., 1999, Wydarzenie mowy, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, R. 8, nr 2 (30), s. 63–72.
Wojtyła K., 2000, Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, red. T. Styczeń i in., wyd. 3, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Wolynn M., 2017, Nie zaczęło się od ciebie. Jak dziedziczona trauma wpływa na to, kim jesteśmy[,] i jak zakończyć ten proces, tłum. M. Reimann, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Woroniecki J., 2008, W szkole wychowania. Teksty wybrane, Wydawnictwo „Fundacja Servire Veritati”–Instytut Edukacji Narodowej, Lublin.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0002-4861-113X
Michał Paluch – pedagog, adiunkt w Katedrze Filozofii Wychowania na Wydziale Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Redaktor naukowy Słownika wyrazów ratujących życie (2023) oraz monografii pt. Lekcje pokoju w czasie (po)wojennym (2022), opublikowanych w ramach krajowego Programu Wsparcia Psychologiczno-Pedagogicznego dla Uczniów, Nauczycieli i Rodziców w czasie
pandemii i wojny. Autor – wraz z Bogusławem Śliwerskim – książki Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego (2021), która uzyskała Nagrodę Rektora Uniwersytetu Łódzkiego. Za działalność naukową i społeczną otrzymał tytuły Mistrza Pedagogii i Stella Virium, przyznane kolejno przez Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w Łodzi (2022) oraz Fundację Rozwoju Kwalifikacji w Krakowie (2013). Zainteresowania naukowe: kompetencje głębokie i pedagogika lasu. Założyciel leśnej Osady Pedagogicznej
(zlokalizowanej niedaleko Warszawy), w której rozwija poradnictwo rodzinne i edukacyjne oparte na elementach idei zrównoważonego rozwoju i ekofilozofii.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
