Zakres przedmiotowy reguły in dubio pro reo, czyli o możliwości rozstrzygania na korzyść oskarżonego niedających się usunąć wątpliwości prawnych (analiza kompleksowa)
Abstrakt
Celem pracy jest analiza problemu zakresu przedmiotowego reguły in dubio pro, czyli rozstrzygnięcie trwającego od dekad sporu, czy wyrażony w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego nakaz rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego dotyczy również wątpliwości prawnych, czy też powinno się z niego korzystać wyłącznie przy rozstrzyganiu wątpliwości o charakterze faktycznym. Artykuł ten stanowi pierwszą kompleksową analizę tego zagadnienia. Przedstawiono w nim zarówno wszystkie dotychczas wysuwane argumenty na rzecz każdego z przeciwstawnych poglądów, jak i wysunięto szereg własnych, niedostrzeganych dotąd argumentów. W pierwszej części tekstu analizie poddano m.in. charakter prawny dyrektywy in dubio pro reo, w tym zwłaszcza jej związek z zasadą domniemania niewinności. W dalszej jego części zbadano m.in. jaki wpływ na rozstrzygnięcie problemu przedmiotowego zakresu omawianej reguły mogły mieć kolejne nowelizacje przepisów prawa karnego procesowego, a także zestawiono tę dyrektywę z analogicznymi regulacjami z zakresu innych gałęzi prawa.
Słowa kluczowe
in dubio pro reo; domniemanie niewinności; dyrektywa 2016/343; zasada prawna; reguła prawna; proces karny
Bibliografia
Literatura
Alexy R.: Teoria praw podstawowych. Tłum. B. Kwiatkowska, J. Zajadło. Warszawa 2010.
Bieńkowska B. W: Wykład prawa karnego procesowego. Red. P. Kruszyński. Wyd. 4. Białystok 2012.
Błoński M. W: Meritum. Postępowanie karne. Red. D. Świecki. Warszawa 2019.
Damaz M. W: Ordynacja podatkowa. Komentarz. Red. H. Dzwonkowski. Wyd. 9. Warszawa 2020.
Dąbkiewicz K.: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Wyd. 2. Warszawa 2017.
Dworkin R.: Biorąc prawa poważnie. Tłum. T. Kowalski. Warszawa 1998.
Filipczak M.: Reguły „in dubio pro reo” i „in dubio pro duriore” w postępowaniu karnym. „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2016, nr 2.
Gaberle A.: Dowody w sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka. Wyd. 2. Warszawa 2010.
Gadecki B.: Pokrzywdzony usiłowaniem nieudolnym przestępstwa. „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 2.
Gardocka T., Jagiełło D.: Kodeks postępowania karnego. Krótki komentarz dla studiujących. Warszawa 2018.
Garlicki L.: Glosa do postanowienia TK z dnia 21 września 1987 r., P 3/87. „Nowe Prawo” 1988, nr 5/6.
Gensikowski P. W: Kodeks postępowania karnego. T. 1: Komentarz. Art. 1–424. Red. D. Drajewicz. Warszawa 2020.
Gontarski W.: Ciężar dowodu i „in dubio pro reo” w prawie Unii Europejskiej. „Studia Prawnoustrojowe” 2018, nr 42.
Gostyński Z. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. T. 1. Red. Z. Gostyński, R.A. Stefański, S. Zabłocki. Wyd. 2. Warszawa 2003.
Grajewski J. W: Kodeks postępowania karnego. T. 1: Komentarz do art. 1–424. Red. J. Grajewski. Wyd. 2. Warszawa 2010.
Grzegorczyk T.: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. T. 1: Artykuły 1–457. Wyd. 6. Warszawa 2014.
Grzeszczyk W.: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 9. Warszawa 2012.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K. W: Kodeks postępowania karnego. T. 1: Komentarz do artykułów 1–296. Red. P. Hofmański. Wyd. 4. Warszawa 2011.
Hotel M., Rychlewska A.: Przedmiotowy zakres zastosowania zasady „in dubio pro reo” z perspektywy ostatnich zmian procedury karnej. „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2017, nr 1.
Jezusek A.: Zastosowanie reguły „in dubio pro reo” przy rozstrzyganiu zagadnień prawnych. „Państwo i Prawo” 2012, nr 6.
Kalemba M.: Zasada „in dubio pro reo” w kontradyktoryjnym procesie karnym. W: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym. Red. P. Wiliński. Warszawa 2013.
Kalinowski S.: Postępowanie karne. Zarys części ogólnej. Warszawa 1963.
Kardas P.: Nowe ujęcie zasady „in dubio pro reo”. „Palestra” 2015, nr 9/10.
Kluza J.: Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie domniemania niewinności a regulacje kodeksu postępowania karnego. „Monografie Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2020, nr 2.
Koper R.: Reguła „in dubio pro reo” a ochrona interesów pokrzywdzonego w procesie karnym. „Przegląd Sądowy” 2018, nr 6.
Kosonoga J. W: Kodeks postępowania karnego. T. 1: Komentarz do art. 1–166. Red. R.A. Stefański, S. Zabłocki. Warszawa 2017.
Kruszyński P.: Reguła „in dubio pro reo” po noweli Kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 roku. W: Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin. Red. T. Grzegorczyk. Warszawa 2014.
Kruszyński P., Pawelec S.: Reguła „in dubio pro reo”. W: System prawa karnego procesowego. T. 3: Zasady procesu karnego. Red. P. Hofmański, P. Wiliński. Warszawa 2014.
Kulesza C. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. K. Dudka. Wyd. 2. Warszawa 2020.
Kulik M.: Czy reguła „in dubio pro reo” jest dyrektywą wykładni?. W: Verba volant, scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej. Red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski. Warszawa 2017.
Kurowski M. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. T. 1: Art. 1–424. Red. D. Świecki. Wyd. 6. Warszawa 2022.
Kwiatkowski Z.: Zakres stosowania reguły „in dubio pro reo” w polskim procesie karnym. W: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Piotra Kruszyńskiego. Red. B.T. Bieńkowska, H. Gajewska-Kraczkowska, M. Rogacka-Rzewnicka. Warszawa 2015.
Lach A.: „In dubio pro reo” i „beyond reasonable doubt”: dwie koncepcje rozstrzygania wątpliwości w procesie karnym. W: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Piotra Kruszyńskiego. Red. B.T. Bieńkowska, H. Gajewska-Kraczkowska, M. Rogacka-Rzewnicka. Warszawa 2015.
Lewiński J.: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Wyd. 7. Warszawa 2011.
Lipczyńska M.: Znaczenie i funkcje zasady „in dubio pro reo” w procesie karnym. „Państwo i Prawo” 1967, nr 10.
Łukowiak B.: Liczenie w procesie karnym terminów oznaczonych w tygodniach, miesiącach i latach. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2019 r., I KZP 9/19. „Przegląd Sądowy” 2020, nr 11/12.
Łukowiak B.: Stosowanie reguły „in dubio pro reo” w postępowaniu w sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 września 2018 r., II AKa 200/18. „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020, nr 11.
Mariański A. W: Ordynacja podatkowa. Komentarz. Red. A. Mariański. Warszawa 2021.
Marszał K.: Proces karny. Zagadnienia ogólne. Katowice 2008.
Morawski L.: Wstęp do prawoznawstwa. Wyd. 15. Toruń 2014.
Morawski L.: Zasady wykładni prawa. Wyd. 2. Toruń 2010.
Murzynowski A.: Istota i zasady procesu karnego. Wyd. 2. Warszawa 1984.
Nelken J.: Ciężar dowodowy w procesie karnym. „Nowe Prawo” 1969, nr 6.
Niedzielak P., Petryna K. W: A. Kryże, P. Niedzielak, K. Petryna, T.E. Wirzman: Kodeks postępowania karnego. Praktyczny komentarz z orzecznictwem. Warszawa 2001.
Ponikowski R.: Zasada „in dubio pro reo” w teorii i orzecznictwie (zarys problematyki). W: Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy. Red. J. Skorupka. Warszawa 2009.
Prusak F.: Komentarz do kodeksu postępowania karnego. T. 1. Warszawa 1999.
Prusak F., Kordik A., Świda Z. W: Prawo karne procesowe. Część ogólna. Red. F. Prusak. Wyd. 2. Wrocław–Szczecin 1996.
Pulka Z. W: Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny. Red. A. Bator. Wyd. 2. Warszawa 2008.
Rogalski M. W: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Red. M. Rogalski. Wyd. 2. Warszawa 2022.
Rychlewska A.: O dyrektywie interpretacyjnej „in dubio pro reo”. Uwagi na tle ustawy nowelizującej postępowanie karne. „Palestra” 2015, nr 9/10.
Sakowicz A. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. A. Sakowicz. Wyd. 9. Warszawa 2020.
Sakowicz A. W: K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 4. Warszawa 2012.
Siewierski M. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. M. Mazur. Warszawa 1971.
Skorupka J. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. J. Skorupka. Wyd. 5. Warszawa 2021.
Skorupka J. W: Proces karny. Red. J. Skorupka. Wyd. 3. Warszawa 2020.
Skowron A.: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Wyd. 2. Warszawa 2010.
Skwarcow M.: Naruszenie w toku postępowania sądowego zasady swobodnej oceny dowodów i reguły „in dubio pro reo” jako zarzut apelacyjny. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2018 r., II K 186/18. „Gdańskie Studia Prawnicze” 2019, nr 4.
Sławiński M.: Kontradyktoryjność procesu karnego a nowe brzmienie zasad procesowych z art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. – rozważania w kontekście modelowego ujęcia zagadnienia odpowiedzialności karnej. W: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym. Red. P. Wiliński. Warszawa 2013.
Stefański R.A.: Wykładnia przepisów prawa karnego. W: System prawa karnego. T. 2: Źródła prawa karnego. Red. T. Bojarski. Warszawa 2011.
Steinborn S.: Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym. Warszawa 2011.
Światłowski A. W: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Red. A. Sakowicz. Wyd. 2. Warszawa 2020.
Świda Z. W: Postępowanie karne. Część ogólna. Red. Z. Świda. Warszawa 2008.
Świda Z., Płońska A. W: M. Bojarski, A. Płońska, Z. Świda: Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach. Wyd. 6. Wrocław 2012.
Tęcza-Paciorek A.: Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym. Warszawa 2012.
Tuleja P. W: Konstytucja RP. T. 1: Komentarz. Art. 1–86. Red. M. Safjan, L. Bosek. Warszawa 2016.
Tylman J. W: T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne. Wyd. 7. Warszawa 2009.
Waltoś S., Hofmański P.: Proces karny. Zarys systemu. Wyd. 11. Warszawa 2013.
Warchoł M.: Istota reguły „in dubio pro reo” w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego z dnia 27 września 2013 r. W: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Piotra Kruszyńskiego. Red. B.T. Bieńkowska, H. Gajewska-Kraczkowska, M. Rogacka-Rzewnicka. Warszawa 2015.
Wąsik D., Sygit B.: Kontrowersje wokół nowego ujęcia zasady „in dubio pro reo”. Rozważania na kanwie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego. W: Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin. Red. T. Grzegorczyk. Warszawa 2014.
Wiatrowski P.: Dyrektywy wykładni prawa karnego materialnego w judykaturze Sądu Najwyższego. Warszawa 2013.
Wiliński P. W: Polski proces karny. Red. P. Wiliński. Warszawa 2020.
Wilk P., Seweryn R.: Przedawnienie w prawie karnym skarbowym – analiza konstytucyjności wybranych przepisów i aktualnych problemów w orzecznictwie. „Prokuratura i Prawo” 2019, nr 9.
Wolter W., Lipczyńska M.: Elementy logiki. Wykład dla prawników. Wyd. 2. Warszawa–Wrocław 1976.
Wołodkiewicz W.: Łacińskie reguły prawne dotyczące ciężaru dowodu w procesie. „Palestra” 2014, nr 9.
Wróbel W.: Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym. Kraków 2003.
Zbrojewska M.: Nowe ujęcie zasady „in dubio pro reo” w postępowaniu karnym. W: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Piotra Kruszyńskiego. Red. B.T. Bieńkowska, H. Gajewska-Kraczkowska, M. Rogacka-Rzewnicka. Warszawa 2015.
Zgryzek K. W: Proces karny. Red. J. Zagrodnik. Wyd. 3. Warszawa 2021.
Ziembiński Z.: Logika praktyczna. Wyd. 23. Warszawa 2000.
Akty prawne
Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483; 2001, nr 28, poz. 319; 2006, nr 200, poz. 1471; 2009, nr 114, poz. 946.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym. Dz. Urz. UE L 65/1 z dnia 11 marca 2016 r.
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego. T.j. Dz.U. 2021, poz. 735, 1491 i 2052.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. T.j. Dz.U. 2021, poz. 2345 i 2447.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. T.j. Dz.U. 2021, poz. 534 ze zm.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. T.j. Dz.U. 2021, poz. 1540 ze zm.
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych. T.j. Dz.U. 2019, poz. 742; 2022, poz. 655.
Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2013, poz. 1247 ze zm.
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2015, poz. 1197.
Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2016, poz. 437 i 2103; 2017, poz. 1139 i 1452.
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2017, poz. 935.
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. T.j. Dz.U. 2021, poz. 1904; 2022, poz. 480.
Orzecznictwo
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2000 r. K 7/99. OTK 2000, nr 1, poz. 2.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 marca 2001 r. K 24/00. OTK 2001, nr 3, poz. 51.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r. P 33/09. OTK-A 2011, nr 7, poz. 71.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1993 r. I KZP 13/93. OSNKW 1993, nr 7/8, poz. 42.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 r. WZP 1/04. OSNKW 2004, nr 5, poz. 50.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2021 r. I DI 3/21. LEX nr 3193582.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1991 r. WR 107/91. OSNKW 1992, nr 1/2, poz. 14.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1994 r. WO 68/94. OSNKW 1994, nr 11/12, poz. 73.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1999 r. IV KKN 714/98. KZS 2000, nr 5, poz. 22.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2002 r. V KKN 251/01. KZS 2003, nr 12, poz. 8.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2004 r. III KK 419/03. OSNKW 2004, nr 7/8, poz. 74.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2006 r. III KK 181/06. OSNKW 2007, nr 2, poz. 16.
Postanowienie Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 12 marca 1960 r. Rw 235/60. LEX nr 1724193.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2002 r. V KKN 90/01. LEX nr 53913.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2005 r. V KK 319/04. OSNwSK 2005, poz. 539.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2005 r. II KK 257/04. OSNKW 2005, nr 9, poz. 86.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2006 r. II KK 327/05. LEX nr 202149.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r. IV KK 235/06. OSNwSK 2006, nr 1, poz. 2532.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2007 r. V KK 242/06. OSNwSK 2007, nr 1, poz. 117.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2010 r. III KK 378/10. LEX nr 736756.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 2010 r. II KK 308/10. OSNwSK 2010, nr 1, poz. 2557.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2013 r. IV KK 333/12. LEX nr 1277776.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2013 r. IV KK 105/13. LEX nr 1324333.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2013 r. II KK 121/13. LEX nr 1321735.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2013 r. V KK 293/13. LEX nr 1396630.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2014 r. SDI 43/14. OSND 2014, poz. 95.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2017 r. V KK 388/16. LEX nr 2255442.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 kwietnia 2009 r. II AKa 81/09. LEX nr 519640.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 marca 2011 r. II AKa 49/11. OSAKat 2011, nr 2, poz. 2.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 lipca 2012 r. II AKa 114/12. KZS 2012, nr 9, poz. 41.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 października 2012 r. II AKa 162/12. LEX nr 1237251.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 sierpnia 2013 r. II AKa 229/13. LEX nr 1366155.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 listopada 2013 r. II AKa 291/13. LEX nr 1419005.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 2013 r. II AKa 397/13. KZS 2014, nr 4, poz. 63.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 grudnia 2015 r. II AKa 449/15. LEX nr 2023117.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 marca 2016 r. II AKa 271/15. LEX nr 2099365.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 kwietnia 2016 r. II AKa 340/15. LEX nr 2047142.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 czerwca 2016 r. II AKa 65/16. LEX nr 2136988.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 3 sierpnia 2016 r. II AKa 178/16. LEX nr 2110584.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 stycznia 2017 r. II AKa 401/16. LEX nr 2191538.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 października 2019 r. II AKa 483/19. LEX nr 2977534.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2020 r. II AKa 182/20. LEX nr 3112549.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 czerwca 2021 r. II AKa 150/21. LEX nr 3275353.
Interpretacja ogólna PK4.8022.44.2015 Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie stosowania art. 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Dz. Urz. MF 2016, poz. 4.
Źródła internetowe
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego. Źródło: https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/komisje-kodyfikacyjne/komisja-kodyfikacyjna-prawa-karnego/komisja-kodyfikacyjna-prawakarnego-2009-2013/projekty-aktow-prawnych/download,1650,1.html [dostęp: 27.06.2022].
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Druk nr 1183. Sejm VIII kadencji, 28.12.2016. Źródło: https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/F3388D1AB00B1313C125809D004C3C8E/%24File/1183-uzasadnienie.docx [dostęp: 4.07.2022].
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Druk nr 207. Sejm VIII kadencji, 27.01.2016. Źródło: https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/0DCDFBC92E81FB4CC1257F47004B0C7D/%24File/207-uzasadnienie.docx [dostęp: 28.06.2022].
Zielona księga. Domniemanie niewinności. KOM(2006) 174, wersja ostateczna. Źródło: https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2006:0174:FIN:PL:PDF [dostęp: 12.07.2022].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
