Odpowiedzialność adwokata lub radcy prawnego w sprawach o wykroczenia drogowe a uprawnienie do korzystania z ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi
Abstrakt
W artykule poddano analizie możliwość powołania się przez adwokata lub radcę prawnego na ochronę prawną zagwarantowaną podczas i w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Ochrona ta daje gwarancję nieskrępowanego wykonywania zawodu adwokata lub radcy prawnego oraz zapewnia obywatelom skuteczne realizowanie prawa do obrony. Autorka dowodzi, że nie można utożsamiać pojęcia ochrony prawnej z immunitetem przysługującym sędziom i prokuratorom, który skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. Takie stanowisko zostało potwierdzone w orzecznictwie sądów powszechnych. W wielu sprawach dotyczących wykroczeń drogowych popełnianych przez adwokatów lub radców prawnych organy te mają do czynienia z instrumentalnym traktowaniem i nadinterpretacją ochrony prawnej zagwarantowanej w ustawach ustrojowych adwokatury i radców prawnych. Orzecznictwo sądów stanowi reakcję na próby nadużycia omawianych instytucji oraz przejaw potrzeby usystematyzowania znaczenia pojęć „immunitet” i „ochrona prawna”.
Słowa kluczowe
adwokat; radca prawny; ochrona prawna; immunitet; prawo do obrony; odpowiedzialność karna; wykroczenie
Bibliografia
Literatura
Bosek L. W: Konstytucja RP. T. 2: Komentarz do art. 87–243. Red. M. Safjan, L. Bosek. Warszawa 2016.
Cieślak M.: Zagadnienie immunitetu adwokackiego. „Palestra” 1963, nr 7/8.
Gawryluk M.: Prawo o adwokaturze. Komentarz. Warszawa 2012.
Grzegorczyk T., Tylman J.: Polskie postępowanie karne. Wyd. 9. Warszawa 2014.
Janeczek T., Roch A.: Odpowiedzialność służbowa i dyscyplinarna prokuratorów w świetle Prawa o prokuraturze. „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 3.
Janusz-Pohl B.: Immunitety w polskim postępowaniu karnym. Warszawa 2009.
Kołecki B. W: I. Haÿduk-Hawrylak, B. Kołecki, A. Wleklińska: Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz. Wyd. 3. Warszawa 2018 [Legalis].
Logika dla prawników. Słownik encyklopedyczny. Red. A. Malinowski. Wyd. 2. Warszawa 2012.
Mistygacz M.: Immunitet sędziowski w sprawach karnych na tle procesu delegitymizacji Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4.
Piech M.: Ochrona prawna adwokatów – analiza dogmatyczna art. 7 ust. 1 ustawy – Prawo o adwokaturze. „Palestra” 2021, nr 5.
Scheffler T. W: Ustawa o radcach prawnych. Komentarz. Red. T. Scheffler. Wyd. 2. Warszawa 2022 [Legalis].
Skrętowicz E.: Kilka uwag o immunitecie prokuratorskim. „Przegląd Sądowy” 1993, nr 2.
Słownik języka polskiego. Red. W. Doroszewski. Warszawa 1958–1962. https://sjp.pwn.pl/doroszewski [dostęp: 14.05.2023].
Trela J. W: Prawo o adwokaturze. Komentarz. Red. P. Kruszyński. Warszawa 2016 [LEX].
Wolter W., Lipczyńska M.: Elementy logiki. Wykład dla prawników. Wyd. 2. Warszawa–Wrocław 1976.
Wróblewski J.: Sądowe stosowanie prawa. Wyd. 2. Warszawa 1988.
Akty prawne
Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności. Dz. Urz. UE L 294/1 z dnia 6 listopada 2013 r.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń. Dz.U. 1971, nr 12, poz. 114.
Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze. Dz.U. 1982, nr 16, poz. 124.
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Dz.U. 1982, nr 19, poz. 145.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Dz.U. 1997, nr 88, poz. 533.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dz.U. 2001, nr 98, poz. 1070.
Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, ustawy o ochronie danych osobowych, ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dz.U. 2015, poz. 1309.
Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze. Dz.U. 2016, poz. 177.
Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2017, poz. 1139.
Orzecznictwo*
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 r. II CSK 407/13. http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/II%20CSK%20407-13-1.pdf.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r. SNO 44/05. http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/SNO%2044-05.pdf.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2011 r. I KZP 31/10. OSNKW 2011, nr 3, poz. 23.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2001 r. SK 17/00. OTK 2001, nr 6, poz. 165.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2015 r. P 31/12. Dz.U. 2015, poz. 509.
Wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, IV Wydział Karny Odwoławczy z dnia 18 czerwca 2015 r. IV Ka 457/15. https://orzeczenia.bydgoszcz.so.gov.pl/details/$N/151005000002006_IV_Ka_000457_2015_Uz_2015-06-18_001.
Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, VI Wydział Karny Odwoławczy z dnia 20 marca 2017 r. VI Ka 1658/16. https://orzeczenia.warszawapraga.so.gov.pl/details/$N/154510000003006_VI_Ka_001658_2016_Uz_2017-03-22_001.
Wyrok Sądu Rejonowego w Świeciu, II Wydział Karny z dnia 8 października 2015 r. II W 456/15. II W 456/15. https://orzeczenia.swiecie.sr.gov.pl/details/$N/151005200001006_II_W_000456_2015_Uz_2015-10-08_001.
Wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie, V Wydział Karny z dnia 26 kwietnia 2018 r. V W 342/17. https://orzeczenia.ms.gov.pl/details/$N/154505250002506_V_W_000342_2017_Uz_2018-04-26_001.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska
https://orcid.org/0000-0001-6890-3183
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
