Ukąszenie katechety. Przegrany <i>apophrades</i> Czesława Miłosza
Abstrakt
Artykuł stanowi interpretację przemiany twórczości i osobowości Czesława Miłosza zgodnie z zaproponowanym przez Harolda Blooma modelem agonu poetyckiego efeba z prekursorem. Autor polemizuje z wcześniejszymi ujęciami twórczości Miłosza w tym duchu – sugerującymi, że najważniejszym nauczycielem poety był Adam Mickiewicz. Tymczasem uważna analiza wspomnień i deklaracji ideowych autora Rodzinnej Europy dowodzi, że źródłowy wpływ, który zdecydował o przebiegu całej dalszej ewolucji Miłosza, wywarł na niego katecheta, ksiądz Leopold Chomski, inne zaś figury mistrzowskie w twórczości poety to przekształcenia obrazu tego pierwotnego nauczyciela.
Słowa kluczowe
Czesław Miłosz; Harold Bloom; lęk przed wpływem; agon; prekursor; religia
Bibliografia
Banowska L.: Miłosz i Mickiewicz. Poezja wobec tradycji. Poznań 2005.
Banowska L.: „Przemilczane strefy”. Mickiewicz Miłosza jako nieznany geniusz. „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 2010, R. 3, s. 50–63.
Banowska L.: Rozpacz i pragnienie cudu – Miłosz wobec Zdziechowskiego. „Porównania” 2012, T. 10, s. 39–56.
Bielik‑Robson A.: Deus otiosus: ślad, widmo, karzeł. W: Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej. Red. A. Bielik‑Robson, M.A. Sosnowski. Warszawa 2013, s. 5–37.
Bieńkowska E.: Nie trzeba bać się Blooma. „Tygodnik Powszechny”, 14.03.2004. https://www.tygodnikpowszechny.pl/nie-trzeba-bac-sie-blooma-125662 [dostęp: 19.06.2020].
Bloom H.: Lęk przed wpływem. Przeł. A. Bielik‑Robson, M. Szuster. Kraków 2002.
Boer R.: Stalin. From Theology to the Philosophy of Socialism in Power. Singapore 2017.
Browarny W.: Ars moriendi. Śmierć i pogrzeb jako „ostatnie dzieło” Miłosza. W: Po Miłoszu. Red. M. Bielecki, W. Browarny, J. Orska. Kraków 2011, s. 180–191.
Bućko‑Żmuda P.: Dzieje „burzliwego romansu” Miłosza z Mickiewiczem w kontekście teorii wpływu Harolda Blooma. „Pamiętnik Literacki” 2010, nr 3, s. 35–54.
Czapliński P.: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa 2009.
Dakowicz P.: Różewicz and Bonhoeffer. On the Margin of the Poem Learning to Walk by Tadeusz Różewicz. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2016, nr 8, s. 163–202.
Delaperrière M.: Dialog Miłosza z Mickiewiczem. „Postscriptum Polonistyczne” 2011, nr 1, s. 233–246.
Dembińska‑Pawelec J.: Rytmiczne szepty dajmoniona. O mediumicznej funkcji poezji Czesława Miłosza. „Postscriptum Polonistyczne” 2011, nr 1, s. 119–136.
Fiut A.: W objęciach Tygrysa. „Teksty Drugie” 2001, nr 3–4, s. 160–170.
Franaszek A.: Miłosz. Biografia. Kraków 2012.
Freud S.: Kultura jako źródło cierpień. Przeł. R. Reszke. W: S. Freud: Pisma społeczne. Warszawa 1998, s. 165–227.
Haldane E.S.: Jacob Böhme and his Relation to Hegel. „The Philosophical Review” 1897, vol. 6, no 2, s. 146–161.
Iwaszkiewicz J.: Wiersze. T. 2. Warszawa 1977.
Jakubowska E.: W stronę wieszcza. W: Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego. Red. P. Śliwiński. Poznań 2011, s. 90–97.
Jarzyńska K.: Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej. Kraków 2018.
Kiślak E.: Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności. Warszawa 2000.
Kołodziejczyk E.: Elżbieta Kiślak, „Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności” [recenzja]. „Pamiętnik Literacki” 2003, nr 3, s. 220–227.
Konwicki T.: Kalendarz i klepsydra. Kompleks polski. Warszawa 2010.
Kwiatkowski F.: Problem wpływu teozofii Jakuba Böhmego na idealistyczny system Georga Wilhelma Fryderyka Hegla. „Studia z Historii Filozofii” 2016, nr 3, s. 55–68.
Markowski M.P.: Bezpłodne przepędzanie czasu. „Tygodnik Powszechny”, 20.11.2005. https://www.tygodnikpowszechny.pl/bezplodne-przepedzanieczasu-127603 [dostęp: 19.06.2020].
Mickiewicz A.: Dziady. Kraków 2010.
Mickiewicz A.: Dziady. Cz. II i IV. Poznań 1994.
Mikołajczak M.: Strategia nierozstrzygalności w wierszu „Jest taki pomnik” Tadeusza Różewicza. „Przestrzenie Teorii” 2019, nr 1, s. 143–156.
Miłosz C.: Druga przestrzeń. Kraków 2002.
Miłosz C.: Ksiądz Ch., po latach. W: Idem: Wiersze. T. 3. Kraków 1993, s. 190–194.
Miłosz C.: Piesek przydrożny. Kraków 1997.
Miłosz C.: Rodzinna Europa. Warszawa 1990.
Miłosz C.: Rok myśliwego. Kraków 2001.
Miłosz C.: To. Kraków 2001.
Miłosz C.: Ziemia Ulro. Kraków 1994.
Miłosz C.: Zniewolony umysł. Kraków 2012.
Nasz starszy brat. Oprac. T. Różewicz. Wrocław 1992.
Olejniczak J.: Antologia Miłosza. „Postscriptum Polonistyczne” 2011, nr 1, s. 201–210.
Potkański J.: Parabazy wpływu. Iwaszkiewicz – Bloom – Lacan. Warszawa 2008.
Potkański J.: Starsi bracia. Różewicz wobec lęku przed wpływem. „Przegląd Filozoficzno‑Literacki” 2009, nr 3, s. 55–72.
Słowacki J.: Dzieła. Oprac. J. Krzyżanowski. T. 1: Liryki i inne wiersze. Wrocław 1959.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).