Trauma na telefon. O kilku próbach rozmowy ze zmarłymi w polskiej poezji współczesnej

Kamila Czaja

doi:10.31261/Rana.2020.1.09

Published: 2020-06-29

No. 1 (2020)

Phone-Ordered Trauma. On Several Attempts to Speak with the Dead in Contemporary Polish Poetry

Kamila Czaja

Section: Explorations and Autopsies

https://doi.org/10.31261/Rana.2020.1.09

Abstract

Fr Jan Twardowski advises: “Let us hurry to love people” before they leave behind “only their shoes and silence on the phone.” The poets use the motif of overdue phone calls to people who are no longer with us, but – in spite of the diagnosis from another of Twardowski’s work, Potem, that the dead do not call us – the trauma of the death comes back also in the form of the telephone calls from the dead person (e.g. Słuchawka by Wisława Szymborska). These (nomen omen) signals of trauma – trauma connected with Holocaust, war, individual loss – seem to be the expression of helplessness of the people who survived, but also the attempt to rescue the memory of the dead (Spis abonentów sieci telefonów miasta stołecznego Warszawy na rok 1938/39 by Jerzy Ficowski, Notes by Antoni Słonimski). The vision of telephonic understanding with the dead can help to work through the trauma, allow to have the conversation impossible ever before (Telefon by Zbigniew Herbert), and support people in comprehending their own mortality (Telefon by Mieczysław Jastrun). What seems the most interesting are the functions this “contacts” perform and the metaphors characteristic for the mentioned poems (or similar, like Telefon by Władysław Szlengel). In the centre of this article is the contemporary Polish poetry, however as a context foreign (Telephone Call by Donell Dempsey) and prosaic (Szum by Magdalena Tulli, Duchy w maszynach by Anna Kańtoch, Maigret en Vichy by Georges Simenon) works are also used.

Keywords:

polish poetry , death , telephone , Jerzy Ficowski , Wisława Szymborska

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Czaja, K. (2020) “Phone-Ordered Trauma. On Several Attempts to Speak with the Dead in Contemporary Polish Poetry”, Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość [Wound. Literature – Experience – Identity], (1), pp. 163–182. doi: 10.31261/Rana.2020.1.09.

Cited by / Share

References

Czwordon P.: Empatia i obserwacja. O poezji Jerzego Ficowskiego. Poznań 2010.
Google Scholar

Dempsey D.: Telephone Call. https://hellopoetry.com/words/telephone/ [dostęp: 2.05.2019].
Google Scholar

Drozd A.: „Zatopiony cały w ciemnych promieniach ziemi” – o „Telefonie” Zbigniewa Herberta. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2005, nr 7, s. 427–433.
Google Scholar

Dzwonił do ciebie telefon we śnie? Dowiedz się, co może oznaczać! https://www.chillizet.pl/Styl‍‑zycia/Horoskop/Dzwonil‍‑do‍‑ciebie‍‑telefon‍‑we‍‑snie‍‑Dowiedz‍‑sie‍‑co‍‑moze‍‑oznaczac‍‑13055 [dostęp: 4.05.2019].
Google Scholar

Encyclopaedia of Impossible: Thomas Edison’s Spirit Telephone. https://theghostinmymachine.com/2017/11/08/encyclopaedia‍‑of‍‑the‍‑impossible‍‑thomas‍‑edisonsspirit‍‑telephone/ [dostęp: 22.06.2019].
Google Scholar

Ficowski J.: Gorączka rzeczy. Warszawa 2002.
Google Scholar

Filiciak M.: Przeklęte medja. „Dwutygodnik” 2017, nr 10. https://www.dwutygodnik.com/artykul/7454‍‑przeklete‍‑medja.html [dostęp: 4.05.2019].
Google Scholar

Franaszek A.: Herbert. Biografia. T. 2: Pan Cogito. Kraków 2018.
Google Scholar

Gizella J.: Popiół i pamięć. W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007. Wybór, oprac. i wstęp P. Sommer. Sejny 2010, s. 129–135.
Google Scholar

Grynberg H.: Poeta pamięci. W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007. Wybór, oprac. i wstęp P. Sommer. Sejny 2010, s. 200–207.
Google Scholar

Herbert Z.: Wiersze zebrane. Kraków 2011.
Google Scholar

Jastrun M.: Poezje zebrane. T. 1–2. Warszawa 1984.
Google Scholar

Kamieńska A.: W pół słowa. Wiersze z lat 1979–1980. Warszawa 1983.
Google Scholar

Kańtoch A.: Duchy w maszynach. W: Eadem: Światy Dantego. Warszawa 2015.
Google Scholar

Kittler F.A.: Gramophone, Film, Typewriter. Transl. G. Winthrop‍‑Young, M. Wutz. Stanford 1999.
Google Scholar

Kobielska M.: Nastrajanie pamięci. Artykulacje doświadczenia w poezji Jerzego Ficowskiego. Kraków 2010.
Google Scholar

Kornhauser J.: Uśmiech Sfinksa. W: Poznawanie Herberta 2. Red. A. Franaszek. Kraków 2000, s. 95–109.
Google Scholar

Kowalczykowa A.: Słonimski. Warszawa 1973.
Google Scholar

Levine M.G.: Bezdomność w literaturze wojennej: typologia obrazowania. „Teksty Drugie” 1999, nr 4, s. 7–17.
Google Scholar

Marcela M.: Koniec świata: potwornie zjawiskowe media. „FA‍‑art” 2012, nr 4, s. 3–19.
Google Scholar

Mikołajczak M.: Pomiędzy końcem i apokalipsą. O wyobraźni poetyckiej Zbigniewa Herberta. Toruń 2013.
Google Scholar

Obyś był złym prorokiem. Najbardziej chybione diagnozy. https://www.forumdwutygodnik.pl/artykuly/1556463,1,obys‍‑byl‍‑zlym‍‑prorokiem.read [dostęp: 5.05.2019].
Google Scholar

Pawlikowska‍‑Jasnorzewska M.: Wybór poezji. Oprac. J. Kwiatkowski. Wrocław 1969.
Google Scholar

Pietrych K.: Sny (u) Szymborskiej. „Wielogłos” 2016, nr 3, s. 27–40.
Google Scholar

Przybylski R.K.: W Abrakadabrii. W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007. Wybór, oprac. i wstęp P. Sommer. Sejny 2010, s. 121–128.
Google Scholar

Sconce J.: Haunted Media: Electronic Presence from Telegraphy to Television. Durham 2000.
Google Scholar

Simenon G.: Maigret w Vichy. Przeł. J. i K. Błońscy. Kraków 2006.
Google Scholar

Słonimski A.: Poezje zebrane. Warszawa 1964.
Google Scholar

Sommer P.: Przewroty słów, zawroty czasu. (Notatki o poezji Jerzego Ficowskiego). W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007. Wybór, oprac. i wstęp P. Sommer. Sejny 2010, s. 140–181.
Google Scholar

Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej i Rządowej Warszawskiej Sieci Okręgowej 1938–39. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/docmetadata?id=9885&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI [dostęp: 4.05.2019].
Google Scholar

Spólna A.: Nowe „Treny”? Polska poezja żałobna po II wojnie światowej a tradycja literacka. Kraków 2007.
Google Scholar

Stala M.: O pocieszeniu, jakie daje poezja. Druga notatka o „Chwili” Wisławy Szymborskiej. W: Idem: Przeszukiwanie czasu. Przechadzki krytycznoliterackie. Kraków 2004, s. 107–114.
Google Scholar

Stala M.: Pan Newton i mała dziewczynka. Notatka o nowej książce Wisławy Szymborskiej. W: Idem: Przeszukiwanie czasu. Przechadzki krytycznoliterackie. Kraków 2004, s. 100–106.
Google Scholar

Szlengel W.: Co czytałem umarłym. Wiersze getta warszawskiego. Oprac. I. Maciejewska. Warszawa 1979.
Google Scholar

Szymborska W.: Chwila. Kraków 2009 [wydanie pierwsze 2003].
Google Scholar

Telefony od zmarłych. http://www.archiwum‍‑tajemnic.pl/parapsychologia/178-telefony‍‑od‍‑zmar%C5%82ych.html [dostęp: 4.05.2019].
Google Scholar

Tulli M.: Szum. Kraków 2014.
Google Scholar

Twardowski J.: Zaufałem drodze. Wiersze zebrane 1932–2006. Warszawa 2007.
Google Scholar

Warner M.: Phantasmagoria. Spirit Visions, Metaphors, and Media into the Twentyfirst Century. New York 2006.
Google Scholar

Węgrzyniakowa A.: Ostatnie wiersze Słonimskiego. W: „Skamander”. T. 6: Studia o twórczości Antoniego Słonimskiego. Red. I. Opacki, A. Węgrzyniak. Katowice 1988, s. 101–117.
Google Scholar

No. 1 (2020)
Published: 2020-08-27

eISSN: 2719-5767

10.31261/rana

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Phone-Ordered Trauma. On Several Attempts to Speak with the Dead in Contemporary Polish Poetry

Abstract

Keywords:

Kamila Czaja

Information