Maszyny, cnoty i „dżihad butleriański”
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest rozważenie znaczenia zmian, jakie dla form działania podmiotowego (duchowości) mają zmiany technologicznie. Przyjmując, że pewne punkty zaczepienia takiej refleksji dostępne są w popkulturowych formach oswajania postępu, jako osiowe wybieram pojęcie „dżihadu butleriańskiego” z powieści Diuna Franka Herberta, scalające kilka istotnych aspektów tak rozwoju technicznego, jak i refleksji nad nim. W części pierwszej, koncentrując się na drugim składniku tego wyrażenia, omawiam pogląd Samuela Butlera oraz wskazuję na znaczenie wystąpienie luddystów w początkach XIX w. W części drugiej rozwijam ten wątek omawiając krytykę społeczeństwa technologicznego formułowaną przez współczesnych anarchoprymitywistów. W części trzeciej zwracam uwagę na pierwszy element wyrażenia Herberta by wskazać na podmiotowe aspekty zmian technologicznych. W konsekwencji wskazuję kierunki analizy, dzięki którym etyka cnót może wypracować adekwatną odpowiedź na zagrożenia płynące ze strony technologii przy akceptacji korzyści zeń płynących.
Słowa kluczowe
technika; etyka; cnoty; anarchoprymitywizm; Samuel Butler
Bibliografia
Annas J., Intelligent virtue, Oxford 2011.
Appiah K.A., The Honor Code: How Moral Revolutions Happen, New York–London 2011.
Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 5, Warszawa 2002.
Breen K., Work and Emancipatory Practice: Towards a Recovery of Human Beings’ Productive Capacities, „Res Publica”, vol. 13, issue 4 (2007).
Butler S. ,Darwin Among the Machines, „The Press”, 13 June 1863, http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/tei-ButFir-t1-g1-t1-g1-t4-body.html [dostęp 17.07.2018].
Dukea É., Ch. Montag, Smartphone addiction, daily interruptions and self-reported productivity, „Addictive Behaviors Reports” 6 (2017).
Kaczynski T., Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość. Manifest wojownika, tłum. A. Miernik, Mielec 2003.
Lund K., Wiping Finite Answers from an Infinite Universe, w: Dune and Philosophy. Weirding Way of the Mentat, Ed. J. Nicholas, Chicago and LaSalle 2011.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty, tłum. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
MacIntyre A., Sōphrosunē: How a Virtue Can Become Socially Disruptive, „Midwest Studies in Philosophy”, XIII (1988).
Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. ed. J.W. Meri, vol. 1,New York–London 2005.
Morgan D., Essential Islam: A Comprehensive Guide to Belief and Practice, Santa Barbara–Denver–Oxford 2010.
Nussbaum M.C., Creating Capabilities. The Human Development Approach, Cambridge, Mass.-London 2011.
Nussbaum M.C., Transcending Humanity, w: Love’s Knowledge. Essays on Philosophy and Literature, New York–Oxford 1990.
Stone Z., Everything You Need to Know About Sophia, The World’s First Robot Citizen, „Forbes”, 2 November 2017, https://www.forbes.com/sites/zarastone/2017/11/07/everything-you-need-to-know-about-sophia-the-worlds-first-robot-citizen/#251b42446fa1 [dostęp 4.09.2018].
The Greenwood Encyclopedia of Science-Fiction and Fantasy. Themes, Works, and Wonders, ed. G. Westfahl, Westport–London 2005.
Ward A.F., Duke K., Gneezy A., Bos M.W., Brain Drain: The Mere Presence of One’s Own Smartphone Reduces Available Cognitive Capacity, „Journal of the Association for Consumer Research”, 2(2)(2017).
Wilkes K.V., Psuchē versus the Mind, w: Essays on Aristotle’s De Anima, ed. M.C. Nussbaum, A.O. Rorty, Oxford 1995.
Zerzan J., Origins. A John Zerzan Reader, Milwaukee 2010.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
