Artykuł opisuje topos kartezjańskiego dualizmu charakterystyczny dla różnych nurtów filozofii umysłu. Topos bazuje na dobrze znanym argumencie przeciwko istnieniu duszy: zakłada on, że jeśli mamy do czynienia z duszą i ciałem, to muszą zachodzić również relacje przyczynowe między nimi. A przecież to wydaje się niemożliwe, ponieważ o przyczynach możemy myśleć tylko w kategoriach fizycznych. Zatem tylko cielesne relacje są zrozumiałe i ciało nie może być przyczyną niczego, co niecielesne i vice versa.

Autor wskazuje, że, po pierwsze, prosty dualizm nie należy do filozofii Kartezjusza, a po drugie, argumentacja upada, ponieważ istnieje wiele relacji niefizycznych (np. społeczne czy logiczne). Dochodzi więc do wniosku, że kartezjański topos w filozofii umysłu oparty jest na tzw. błędzie słomianej kukły.

Kartezjusz wprowadził nową metodę myślenia, która stała się obowiązującym paradygmatem nowożytnej nauki. Metoda ta zastąpiła fizykę Arystotelesa i w praktyce unieważniła jego metafizykę. Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że myślenie kartezjańskie nie jest w stanie „zobaczyć” człowieka w jego człowieczeństwie. Postrzega ono człowieka jako skomplikowany mechanizm  - maszynę. Dlatego teologia nie może przyjmować założeń kartezjańskich jako fundamentów swojej refleksji. Musi znaleźć inne racjonalne fundamenty i sposoby myślenia.  Na pewno nie jest dobrą drogą dla teologii próba unieważnienia czy pominięcia rewolucji kartezjańskiej i powrót do scholastyki. Pomocą w tym poszukiwaniu jest filozofia europejska XX wieku, które też usiłuje wyrwać się z paradygmatu kartezjańskiego. W artykule wskazano w tym kontekście dwudziestowieczną refleksję filozoficzną nad językiem: semiotykę i hermeneutykę, oraz refleksję E. Levinasa, jako szczególnie przydatne w tych teologicznych poszukiwaniach. Prowadzenie refleksji teologicznej i duchowej poza paradygmatem kartezjańskim jest coraz ważniejsze, ze względu na gwałtowny rozwój technologii, a zwłaszcza tzw. „sztucznej inteligencji”.

Przedmiotem artykułu jest rozważenie znaczenia zmian, jakie dla form działania podmiotowego (duchowości) mają zmiany technologicznie. Przyjmując, że pewne punkty zaczepienia takiej refleksji dostępne są w popkulturowych formach oswajania postępu, jako osiowe wybieram pojęcie „dżihadu butleriańskiego” z powieści Diuna Franka Herberta, scalające kilka istotnych aspektów tak rozwoju technicznego, jak i refleksji nad nim. W części pierwszej, koncentrując się na drugim składniku tego wyrażenia, omawiam pogląd Samuela Butlera oraz wskazuję na znaczenie wystąpienie luddystów w początkach XIX w. W części drugiej rozwijam ten wątek omawiając krytykę społeczeństwa technologicznego formułowaną przez współczesnych anarchoprymitywistów. W części trzeciej zwracam uwagę na pierwszy element wyrażenia Herberta by wskazać na podmiotowe aspekty zmian technologicznych. W konsekwencji wskazuję kierunki analizy, dzięki którym etyka cnót może wypracować adekwatną odpowiedź na zagrożenia płynące ze strony technologii przy akceptacji korzyści zeń płynących.

Autor artykułu analizuje problem duchowości i podmiotowości w kontekście zagadnienia komunikacji międzyludzkiej w cyberprzestrzeni. Duchowość w istotny sposób wiąże się z pojęciem duszy i ducha i zazwyczaj kojarzona jest z religijnym obrazem świata, ale można problematykę duchowości ujmować w szerokim kontekście antropologiczno-kulturowym. W nowożytnej koncepcji człowieka zazwyczaj rezygnuje z używania terminu „dusza”, ale poważnie traktuje problemy, które dotyczą człowieka duchowego, takie jak świadomość i aktywność podmiotu, tożsamość jednostkowa. Autor artykułu postuluje powrót do zainteresowania problematyką duchowości w kontekście rozsądnego używania narzędzi technologicznych, oraz obrony własnej autentyczności doświadczeń i sprawczości w odniesieniu do współczesnych aktywności w cyberświecie.

Wassily Kandinsky zdefiniował charakter duchowości sztuki nowoczesnej. Samo pojęcie duchowości sztuki, będąc znaczącą cechą dzieła sztuki staje się przedmiotem interpretacjia historyków sztuki, teologów i estetyków, koresponduje z ideą sztuki epifanicznej Charlesa Taylora. Pojęcie duchowości sztuki odsyła do dzieła sztuki jako takiego, do procesu twórczego lub jest pojmowane w perspektywie teologicznej. W artykule zestawiam ze sobą odmienne odczytania pojęcia duchowość sztuki w odniesieniu do realizacji artystycznych odwołujących się do dzieł i myśli Kandinskiego.

Edyta Stein zaproponowała koncepcję filozofii, która znacząco różni się od innych. Wysunęła postulat, że filozofia powinna zaadaptować niektóre twierdzenia teologii, aby móc dokonać właściwego wyjaśnienia rzeczywistości, które sięgałoby do ostatecznych przyczyn. W tych badaniach przedstawiliśmy i przeanalizowaliśmy obecną w polskiej literaturze filozoficznej krytykę, jaką Josef Stallmach oraz Karl-Heinz Lembeck sformułowali wobec Edyty Stein koncepcji filozofii. Podjęliśmy się też obrony tej koncepcji i wskazania nowych sposobów rozumienia relacji pomiędzy filozofią i teologią oraz nowego spojrzenia na doświadczenie mistyczne i żywą wiarę jako źródła wiedzy.

Artykuł Szczepan i Szaweł z Tarsu w Dziejach Apostolskich 7,54-8,3 wskazuje z jednej strony ma doniosłość spotkania Szczepana i Szawła z Tarsu w fragmencie Dziejów Apostolskich a z drugiej strony na rolę tych dwóch postaci w całości biblijnej księgi. Artykuł został podzielony na 4 części. Pierwsza z nich wyznacza granice tekstualne fragmentu Dz 7,54-8,3. Druga ukazuje zagadnienie tradycji tekstowych i krytycznej redakcji omawianego tekstu. Trzecia część ukazuje Szczepana jako ważnego modelu dla sposobu bycia uczniem, którego relacja z Jezusem jako Mistrzem nie jest opisywana w terminach naśladowania co kontynuacji misji. Czwarta część ukazuje Szczepana jako prekursora Szawła/Pawła, który może być widziany jako jego kontynuator i następca.

Redakcja tekstu piętnastej w kolejności Demonstratio O pokarmach czystych i nieczystych przypada na lata 343–344. Afrahat ponawia antyjudaistyczne argumenty, za pomocą których podważył wartość rytualizmu praktykowanego przez Naród Wybrany i dowodzi błędnej lektury Starego Testamentu. Źródłem dowodzenia w tej mowie jest autorytet samego Chrystusa, nazwanego tutaj „Święte Usta”. Chrystologicznie sformatowany paradygmat skutecznie neguje sens żydowskiego rytualizmu i możliwość porozumienia z nauczaniem Nowego Przymierza. W wykładzie Afrahata dzielenie pokarmów na czyste i nieczyste stało się bezwartościowe, a motywacja tego nakazu uderza w fundamentalną prawdę o Bogu, Stwórcy wszystkiego. Krytyka Demonstrationes koncentruje się na polemice z judaizmem jako wrogiem zewnętrznym, jednak główną osią dowodzenia Persa jest obrona przed wrogiem wewnętrznym. Autor świadomie ujawnia słabość Kościoła konfrontowanego z babilońskim rabinizmem. Obrzezanie, szabat i reżim żywieniowy wydają się być szczególnie niebezpieczne w oddziaływaniu na tych spośród chrześcijan, którzy dosadnie porównani zostali do ludzi nieświadomych, niedoświadczonych i zdziecinniałych.

W okresie późnego antyku kult św. Menasa był szeroko rozpowszechniony w całym świecie rzymskim, a jego sanktuarium w Abu Mena przyciągało licznych pielgrzymów. Wokół postaci świętego narosło obszerne dossier hagiograficzne. Prezentujemy tutaj dwa podstawowe teksty, jakimi są pasje męczeńskie. Tekst grecki, powstały być może w V w., zawiera najszerzej rozpowszechnioną w greckim i w łacińskim świecie wersję męczeństwa świętego, tekst koptyjski natomiast, choć zachowany we fragmentach, pokazuje, w jaki sposób lokalny egipski koloryt oraz tradycja samego sanktuarium w Abu Mena wpływały na wzbogacanie legendy świętego.

Wśród myślicieli zajmujących się tematyką miłości na szczególną uwagę zasługują Erich Fromm i H ans Urs von Balthasar. Obaj, czyniąc miłość jednym z ważniejszych zagadnień swych naukowych rozważań, traktują ją jako rozwiązanie ludzkich trudności i coś, co nadaje życiu sens. Dokonują wnikliwej analizy społeczeństwa, człowieka i czasów, w jakich przyszło im żyć i w ramach tej refleksji prezentują wielopłaszczyznowe podejście do zagadnienia miłości. Ich spojrzenie, a w szczególności różnice w ich postrzeganiu miłości, są ciekawe także ze względu na ich zbliżony kontekst historyczny (podobne lata życia) i kulturowy. Artykuł, mając na uwadze odmienność stosowanej przez autorów metodologii i inną perspektywę (psychologiczną, filozoficzną czy teologiczną), ukazuje podobieństwa i różnice w ich myśli, a także pokazuje, że Hans Urs von Balthasar idzie o krok dalej niż Erich Fromm, analizując miłość w nieznanych temu drugiemu przestrzeniach.

W rzeczywistości wspólnot charyzmatycznych pojawiają się nieraz kwestie budzące kontrowersje i domagające się właściwej oceny. Jej podstawowym kryterium jest Słowo Boże oraz teologiczne analizy. Wśród poglądów budzących szereg pytań znajduje się przeakcentowanie kwestii uzdrowienia, oddziaływania demonicznego, jak również tzw. grzech międzypokoleniowy i charyzmatomania. Oprócz tego niektóre zjawiska występujące podczas modlitw we wspólnotach charyzmatycznych budzą wątpliwości doktrynalno-duszpasterskie,
np. tzw. spoczynek w Duchu, mówienie językami, płacz i śmiech, praktyki związane z modlitwą o uwolnienie. Konieczna staje się więc właściwa biblijna i teologiczna formacja wspólnot, by
przyjmować przejawy Bożego działania, ale nie koncentrować się na nich.

Cel badań. Artykuł prezentuje wyniki badań, którymi objęto 179 osób, należących do trzech grup, wyróżnionych ze względu na poziom religijności. Głównym celem badań była identyfikacja różnic pomiędzy tymi grupami w zakresie zarówno poszczególnych wymiarów mądrości, jak i jej ogólnego wskaźnika. Pierwszą grupę stanowili członkowie Wspólnoty Przymierza Rodzin „Mamre” (n=55). Druga grupa składała się z osób nienależących do żadnego ruchu religijnego, ale odznaczających się wysoką religijnością (n=60). Trzecią grupę tworzyli respondenci, którzy nie należą do żadnego ruchu religijnego i jednocześnie charakteryzują się niską religijnością. Metody. W omawianym projekcie badawczym zastosowano: (1) Trzywymiarową Skalę Mądrości (3D-WS) autorstwa M. A rdelt w polskiej adaptacji S. Steuden, P. Brudka oraz P. I zdebskiego; (2) Skalę Religijnego Systemu Znaczeń (SRSZ ) D. Kroka; Arkusz osobowy. Wyniki. Analizowane grupy różniły się między sobą w zakresie wszystkich trzech wymiarów mądrości oraz jej wskaźnika globalnego. Istotne statystycznie różnice odnotowano między członkami wspólnoty „Mamre” i osobami religijnymi niezwiązanymi z żadnym ruchem religijnym a osobami o niskim poziomie religijności i niezwiązanymi z jakąkolwiek wspólnotą religijną. Wnioski. Otrzymane wyniki mogą stanowić wartościową pomoc dla duszpasterzy i liderów Wspólnoty Przymierza Rodzin „Mamre” w zakresie określenia charakteru i kierunków oddziaływań formacyjnych względem osób deklarujących chęć wstąpienia do wspólnoty.

Patriotyzm jest fenomenem, który przeżywa w Polsce w ciągu kilku ostatnich lat swoisty renesans. Ten „znak czasów” został zauważony przez polskich biskupów katolickich, którzy w 2017 r. opublikowali dokument pt. Chrześcijański kształt patriotyzmu. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie najważniejszych myśli płynących z tego dokumentu, w którym podkreśla się przede wszystkim istotną różnicę pomiędzy godnym propagowania patriotyzmem a stanowiącym formę egoizmu nacjonalizmem. Wydaje się, iż te refleksje społeczne Konferencji Episkopatu Polski powinny dotrzeć do szerszego grona odbiorców (także niemieckojęzycznych), czemu ma służyć ten artykuł.

Brak oficjalnych statystyk nie oznacza, że niemożliwe jest ustalenie danych na temat legitymizacji nieślubnych dzieci dla XIX-wiecznego Śląska. Uznanie dziecka zapisywane bowiem było w kościelnych księgach metrykalnych. Na studium przypadku została wybrana jedna z katolickich parafii archiprezbiteriatu opolskiego parafia w Groszowicach. Należały doń Grotowice – wieś założona w tzw. okresie kolonizacji fryderycjańskiej, a większość jej mieszkańców stanowili protestanci (członkowie parafii ewangelickiej w Opolu).

Niniejszy tekst koncentruje się przede wszystkim na problemie ustanowieniu stosunku prawnego między dzieckiem nieślubnym a jego biologicznym ojcem. Jako ramy czasowe wybrano lata 1819–1870. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano Phytona (metoda agregacyjna, elementy rekonstrukcji rodziny). Z wyjątkiem Grotowic suma nieślubnych narodzin dpowiadała procentowemu rozkładowi liczby mieszkańców poszczególnych wsi w całej populacji parafii. Z 221 tylko 30 zostało zalegalizowanych albo przez legitymizację lub adopcję. Wszystkie adoptowane dzieci urodziły się w protestanckich Grotowicach. Udało się także ustalić rodziny złożone wyłącznie z samotnych rodzin matek, gdzie model samotnego rodzicielstwa był obecny przez co najmniej trzy pokolenia. Zaskakująco nisko wypadła liczba prawnie zmienionego statusu dziecka.