Ideologia liberalnego kapitalizmu, credo socjalizmu i personalistyczna koncepcja życia społecznego Stefana Wyszyńskiego
Abstrakt
Prezentowany artykuł ukazuje personalistyczną koncepcję życia społecznego w ujęciu Stefana Wyszyńskiego w kontekście ideologii liberalnego kapitalizmu, jak również ideologicznych koncepcji nawiązujących do idei socjalistycznych. Wiodącą tezą niniejszych analiz jest ukazanie powyższych systemów nie tyle w kategoriach antynomicznych, czy analogicznych. Ideologia liberalna i związany z nią kapitalizm powstały w połowie XIX wieku i od tego czasu nieustannie ewoluowały, często zmieniając swoje główne parametry i specyfikę. Z drugiej strony, ideologia socjalistyczna ukształtowała się jako koncepcja przeciwna kapitalistycznej rzeczywistości XIX wieku. Jednak nigdy tak naprawdę nie istniała ona w jednolitej formie. Analizowana ideologia, określana jako doktryna socjalistyczna, była w istocie hybrydą idei liberalno-kapitalistycznych i – poniekąd – neofeudalnej biurokracji. Bardziej szczegółowa analiza powyższych koncepcji i ich krytyczna reinterpretacja w kontekście myśli personalistycznej Wyszyńskiego pozwala uświadomić niebezpieczeństwa związane z motywowanym ideologicznie propagowaniem skrajnych, często zafałszowanych koncepcji osoby ludzkiej i ich zastosowaniem w konkretnych realiach współczesnego świata.
Słowa kluczowe
ideologia; liberalizm; socjalizm; personalizm; Stefan Wyszyński; błąd antropologiczny; „dobro wspólne”
Bibliografia
Bartyzel J., W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, Lublin 2004.
Behrends S., Neue Politische Ökonomie. Systematische Darstellung und kritische Beurteilung ihrer Entwicklungslinien, München 2001.
Berkowitz P., Virtue and the Making of Modern Liberalism, Princeton 2000.
Bloch M., Marxism and Anthropology, New York 2010.
Cooney D.W., Distributism Basics: A Brief Introduction, https://ethikapolitika.org/2014/08/08/distributism/ [dostęp: 12 IX 2019].
Council of Georgist Organizations, An Introduction to Georgists Philosophy and Activity, http://www.cgocouncil.org/cwho.html [dostęp: 12 IX 2019].
Dimand R., The Origins of the Keynesian Revolution, Aldershot 1988.
Emmett R.B., The Elgar Companion to the Chicago School of Economics, Cheltenham 2010.
Ficek R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Toruń 2020.
Ficek R., Collectivism, Individualism, and Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Man, Roczniki Nauk Społecznych 12:2020 (1), s. 5-32.
Ficek R., Love, Mercy and Social Justice in the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalist Concept of Social Life, Collectanea Theologica 91:2021 (1), s. 101-132.
Galbraith J.K., Das Scheitern des Monetarismus. Von den Theorien Milton Friedmans zur Weltfinanzkrise, Blätter für deutsche und internationale Politik 9:2008, s. 69-80.
Gałkowski W., Być czy mieć?, Ethos 3:1990 (11-12), s. 328.
Gordon R.J., What Is New-Keynesian Economics?, Journal of Economic Literature 28:1990(3), s. 1115-1171.
Hagemann H., Nishizawa T., Ikeda Y., Austrian Economics in Transition: From Carl Menger to Friedrich Hayek, London–New York 2010.
Holcombe R.G., The Median Voter Model in Public Choice Theory, Public Choice 61:1989, s. 115-125.
James P., Steger M.B., Introduction, w: P. James, M.B. Steger (eds.), Globalization and Culture, Vol. 4, Ideologies of Globalism, Los Angeles–London 2010, s. IX-XXXI.
Jarocki S., Kultura gospodarcza, Ateneum Kapłańskie 62:1970 (75), s. 240-247.
Kapp K.W., The Foundations of Institutional Economics, London–New York 2011.
Mannheim K., Ideologie und Utopie, Mannheim 2015.
Paxton R., The Anatomy of Fascism, London 2005.
Perkins H., Confession of an Economic Hit Man, San Francisco 2004.
Pietrzyk-Reeves D., Błąd antropologiczny komunizmu i odwrót od polityki, w: Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. M. Kuniński, Kraków 2016, s. 102-115.
Pipes R., Property and Freedom, New York 2000.
Redles D., Hitler’s Millennial Reich: Apocalyptic Belief and the Search for Salvation, New York 2005.
Sen A.K., Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Oxford 1981.
Small G., Connecting Economics to Theology, Solidarity: The Journal of Catholic Social Thought and Secular Ethics 1:2011 (1), s. 1-2.
Sobór Watykanski II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świeie współczesnym Gaudium et spes (1965).
van der Leeuw S.E., Climate and Society: Lessons from the Past 10,000 Years, AMBIO: A Journal of the Human Environment 37:2008, s. 476-482.
Wilberg P., Deep Socialism: A New Manifesto of Marxist Ethics and Economics, London 2003.
Wyszyński S., Nauczanie społeczne 1946-1981, Warszawa 1990.
Wyszyński S., Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa1998.
Wyszyński S., Do „Solidarności“, Warszawa 1996.
Wyszyński S., Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne, Poznań 1993.
Wyszyński S., Kazania i przemówienia autoryzowane 1956-1981, vol. 1-67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. II.
Wyszyński S., W obronie życia nienarodzonych, w: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975, s. 147-152.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
