Adam i Ewa we wschodnio-syryjskiej egzegezie Iszodada z Merw (Rdz 2,21-24). Stan badań, komentarz i przekład
Abstrakt
W swoim komentarzu do Rdz Iszodad z Merw, zgodnie z praktyką powszechnie stosowaną w VIII i IX wieku, adaptuje i kompiluje różne teksty egzegetyczne. Dzieło tego biskupa i teologa, uznawane wśród nestorian za jedno z wybitniejszych, zawiera fragmenty z opracowań wcześniejszych egzegetów syryjskich i greckich, zwłaszcza Teodora z Mopsuestii, Efrema Syryjczyka, Henany z A diabene (+610), Dadiszo Qatraya (VII w.) oraz Bazylego z Cezarei i Jana Chryzostoma. Iszodad wykorzystuje także ówczesną egzegezę żydowską. Pozytywna ocena antropologiczno-społecznej pozycji kobiety jest względna: Ewa nie jest niewolnikiem Adama, ale też nie posiada takiego autorytetu jak on. Jest ona i pozostaje jedynie połową mężczyzny. Oboje tworzą całość, i aby stanowić taką całość, jedno potrzebuje drugiego.
Słowa kluczowe
Iszodad z Merw; egzegeza nestoriańska; język syryjski; Kościół nestoriański
Bibliografia
Albert M., Langue et littérature syriaques, w: Christianismes Orientaux. Introduction à l’étude des langues et des littératures. Initiations au christianisme ancien, ed. M. Albert, R. Beylot, R.-G. Coquin, B. Outtier, C. Renoux, intr. A. Guillaumont, s. 322-326.
Baumstark A., Geschichte der syrischen Literatur mit Ausschluss der christlich-palästinensischen Texte, Bonn 1922.
Brock S., The Bible in the Syriac Tradition, Kottayam 1988.
Bruns P., Die syrische Literatur, w: Lexikon der antiken christlichen Literatur, ed. S. Döpp, W. Geerlings, Herder 1999², s. 571-572.
Butts A.M., Embellished with Gold: The Ethiopic Reception of Syriac Biblical Exegesis, Oriens Christianus 97 (2013-2014), s. 137-159.
Butts A.M., Theodoros bar Koni, w: Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage, ed. S.P. Brock, A.M. Butts, G.A. Kiraz, L. Van Rompay, The Syriac Institute,
Georgias Press 2011, s. 405-406.
Clarke E.G., The Selected Questions of Ishōʿ bar Nūn on the Pentateuch, Studia Post-Biblica 5, Leiden 1962.
Jansma T., Investigations into the Early Syrian Fathers on Genesis: An Approach to the Exegesis of the Nestorian Church and to the Comparison of Nestorian and Jewish Exegesis, Oudtestamentische Studien 12 (1958), Leiden, s. 69-181.
Levene A., The Early Syrian Fathers on Genesis. From a syriac Ms. on the Pentateuch in the Mingana Collection, London 1951.
Modzelewska B., Iszodad z Merw, Encyklopedia katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 542-543.
Salvesen A.G., Syro-Hexapla, Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage, ed. S.P. Brock, A.M. Butts, G.A. Kiraz, L. Van Rompay, The Syriac Institute, Georgias
Press 2011, s. 394-395.
Starowieyski M., Iszodad z Merw, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa Wschodu, Warszawa 1999, s. 96.
Thesaurus Syriacus, ed. R. Payne Smith, t. 1 [=Th.Syr. 1], Oxonii 1879.
Thesaurus Syriacus, ed. R. Payne Smith, t. 2 [=Th.Syr. 2], Oxonii 1901.
Van Rompay L., A hitherto Unknown Nestorian Commentary on Genesis and Exodus 1-9,32 in the Syriac Manuscript (olim) Dijarbekr 22, Orientalia Lovaniensia Periodica 5, 1974, s. 53-78.
Van Rompay L., Le commentaire sur Gen.-Ex. 9, 32 du manuscrit (olim) Diyarbakir 22 et l’exégèse syrienne orientale du huitième au dixième siècle, w: Symposium Syriacum, 1976: célebré du 13 au 17 septembre 1976 au Centre Culturel „Les Fontaines” de Chantilly (France), ed. F. Graffin, A. Guillaumont, Orientalia Christiana Analecta 205, Roma 1978, s. 113-123.
Van Rompay L., Ishoʽdad of Merv (floruit circa 850) [Church of the East], w: Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage, ed. S.P. Brock, A.M. Butts, G.A. Kiraz,
L. Van Rompay, The Syriac Institute, Georgias Press 2011, s. 216-217.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
