Watykan wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku

Damian Bednarski

Opublikowane: 2023-12-20

Tom 55 Nr 2 (2022)

Watykan wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku

Damian Bednarski

Abstrakt

Apostolskie Archiwum Watykańskie oraz Archiwum Historyczne Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej to wciąż nie w pełni przebadane zasoby, które pomagają odkryć kulisy utworzenia Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku. Odnalezione w nich dokumenty rzucają nowe światło na proces wyboru ks. Augusta Hlonda SDB na pierwszego rządcę tejże administracji, a następnie biskupa Diecezji Śląskiej (Katowickiej). Oprócz dominującej w literaturze przedmiotu narracji, że za nominacją Hlonda stoi jego znajomość z abp. Achille Ratti, nuncjuszem apostolskim w Polsce, który w drodze do Rzymu nieraz zatrzymywał się w Wiedniu, gdzie pracował duszpastersko salezjanin spod Mysłowic, wiele przesłanek wskazuje na to, że również jego kontakty z mons. G.B. Ogno-Serra przysłużyła się temu, by jego osoba była jeszcze lepiej rozpoznawalna w kręgach watykańskich. Nie bez wpływu na tę nominację pozostaje także kategoryczne odrzucenie przez rząd niemiecki jesienią 1922 roku kandydatury ks. Kubiny, oskarżonego o agitację polityczną i propolską działalność.

Słowa kluczowe:

Stolica Apostolska , Achille Ratti , Teodor Kubina , Administracja Apostolska na Górnym Śląsku

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bednarski, D. (2023). Watykan wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 55(2), 119–134. Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/ssht/article/view/15765

Bibliografia

Archiwalia
Google Scholar

Città del Vaticano, Apostolico Archivio Vaticano, Archivio Segretario di Stato, Rubricellla 671.
Google Scholar

Città del Vaticano, Apostolico Archivio Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Varsavia 232.
Google Scholar

Città del Vaticano, Apostolico Archivio Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Varsavia 217, fasc. 107.
Google Scholar

Città del Vaticano, Apostolico Archivio Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Varsavia 232, fasc. 372.
Google Scholar

Città del Vaticano, Apostolico Archivio Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Varsavia 242, fasc. 484.
Google Scholar

Città del Vaticano, Archivio Apostolico Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Varsavia 194.
Google Scholar

Città del Vaticano, Archivio Apostolico Vaticano, Archivio della Nunziatura Apostolica in Berlino (Nunziatura Pacelli) 42, Mons. Pacelli 1922-1929. Wrocław, teczka 5, cz.1.
Google Scholar

Città del Vaticano, Archivio Storico della Segreteria di Stato – Sezione per i Rapporti con gli Stati e le Organizzazioni Internazionali, Archivio degli Affari Ecclesiastici Straordinari, Germania III, anno 1919-1921, Questione Alta Slesia, Prussia occidentale ed orientale, Pos. 1738, Fasc. 911.
Google Scholar

Città del Vaticano, Archivio Storico della Segreteria di Stato – Sezione per i Rapporti con gli Stati e le Organizzazioni Internazionali, Archivio degli Affari Ecclesiastici Straordinari, Germania III, Górny Śląsk. Kwestia Górnego Śląska – Prus Zachodnich i Wschodnich, lata 1919-1921, Pos. 1737-1738, Fasc. 910.
Google Scholar

Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu, I A. 25 o. 32.
Google Scholar

Źródła
Google Scholar

Decretum ex audientia Sanctissimus Dominus Noster z 7 XI 1922, „Acta Apostolicae Sedis” 14 (1922), s. 598.
Google Scholar

List Księcia-Biskupa Adolfa Bertrama do duchowieństwa z 24 czerwca 1919 r., „Verordnungen des fürstbischöflichen General-Vikariat-Amtes zu Breslau”, N. 661, Stück X, 1919, Breslau, den 24. Juni, s. 83-85.
Google Scholar

Motu proprio L’esperienza storica (wł. Doświadczenie historyczne) zmienił nazwę archiwum z Tajne Archiwum Watykańskie na Apostolskie Archiwum Watykańskie. Zob. „Acta Apostolicae Sedis” 111 (2019), s. 1681-1683.
Google Scholar

Protokoły posiedzeń Naczelnej rady Ludowej na Górnym Śląsku. Teksty źródłowe 1921-1922, do druku przygotował E. Długajczyk, Opole 1977.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Bednarski D., Achilles Ratti i jego misja na Śląsku, w: Korfanty i inni... Rok 1918 na Górnym Śląsku, pod red. J. Myszora przy współudziale H. Olszara, Katowice 2018, s. 225-244.
Google Scholar

Czapliński M., Wycisło J., Kapica Jan, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego, red. M. Patera, Katowice 1996, s. 165-168.
Google Scholar

Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982.
Google Scholar

Falęcki T., Nuncjatura Apostolska w Monachium wobec plebiscytu górnośląskiego, w: Nie tylko o Korfantym. Jeszcze o powstaniach śląskich i plebiscycie w świetle ostatnich badań, red. Z. Kapała, Bytom 2000, s. 100-113.
Google Scholar

Falęcki T., O narodowe oblicze katolickiego życia kościelnego na Górnym Śląsku: Polska – Stolica Apostolska – Niemcy (1919–1922), Kraków 2003.
Google Scholar

Gawlina J., Ks. Prymas Hlond jako Biskup śląski, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 3-4 (1952), s. 20-29.
Google Scholar

Hauser P., Śląsk między Polską, Czechosłowacją a separatyzmem. Walka Niemiec o utrzymanie prowincji śląskiej w latach 1918-1919, Poznań 1991.
Google Scholar

I diari di Achille Ratti, [vol.] II – Nunzio apostolico in Polonia (1919- 1920), red. Gianni Venditti, Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano 2015, Collectanea Archivi Vaticani 94.
Google Scholar

Kopiec J., Myszor J., Główne problemy działalności Kościoła katolickiego na Górnym Śląsku w latach 1918-1925, w: Podział Śląska w 1922 r. Okoliczności i następstwa, red. A. Brożek, T. Kulak, Wrocław 1996, s. 107-124.
Google Scholar

Kosiński S., August Hlond 1881-1948, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, Poznań 1982, s. 319-370.
Google Scholar

Kosiński S., Kardynał August Hlond prymas Polski 1881-1948, w: 75 lat działalności salezjanów w Polsce. Księga pamiątkowa, Łódź 1974, s. 193-224.
Google Scholar

Kosiński S., Ks. August Hlond na Śląsku. W 60. rocznicę erygowania diecezji katowickiej, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 18 (1985), s. 7-25.
Google Scholar

Kosiński S., Schemat biograficzny kard. Augusta Hlonda, prymasa Polski 1881-1948, „Nasza Przeszłość” 42 (1974), s. 12-18;
Google Scholar

Kumor B., Projekty reorganizacji Kościoła polskiego w latach 1918-1925, SSHT 1975, t. 8, s. 157.
Google Scholar

Kumor B., Stanowisko biskupa Adama Stefana Sapiehy wobec reorganizacji Kościoła w Polsce i powstania metropolii krakowskiej (1920-1925), w: Księga Sapieżyńska, t. 2, red. J. Wolny, Kraków 1986, s. 27-57.
Google Scholar

Mandziuk J., Kapica Jan [Kapitza] (1866-1930), Słownik Polskich Teologów Katolickich, red. H. Wyczawski, t. 6, Warszawa 1983, s. 41-43.
Google Scholar

Maroń F., Historia diecezji katowickiej, „Nasza Przeszłość” 44 (1975), s. 9-87.
Google Scholar

Musialik W., Kołodziej B., Znad Dunaju do kraju Przemszy. Zmienne obszary posługi księdza Augusta Hlonda, w: Korfanty i inni… Rok 1918 na Górnym Śląsku, pod red. J. Myszora przy współpracy H. Olszara, Katowice 2018, s. 57-66.
Google Scholar

Myszor J., Czy na Górnym Śląsku potrzebna była nowa diecezja, w: Biskup August Hlond i jego diecezja, red. J. Myszor, Katowice 2013, s. 11-22.
Google Scholar

Myszor J., Kościół na Górnym Śląsku a Stolica Apostolska w latach 1919-1925, w: Lux Romana w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, red. A. Barciak, Katowice 2001, s. 320-334.
Google Scholar

Myszor J., Udział Naczelnej Rady Ludowej w Katowicach w planach budowy Diecezji Śląskiej (1921-1922), w: Górny Śląsk po podziale w 1922 roku. Co Polska, a co Niemcy dały mieszkańcom tej ziemi?, red. Z. Kapała, W. Lesiuka, M.W. Wanatowicz, t. 1, Bytom 1997, s. 169-190.
Google Scholar

Smolka L., Wojciech Walenty, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 466-467.
Google Scholar

Szramek E., Ks. Jan Kapica, życiorys a zarazem fragment historii Górnego Śląska, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 3 (1931), s. 1-85.
Google Scholar

Wilk S., Il cardinale August Hlond organizzatore della vita ecclesiastica in Polonia, „Ricerche Storiche Salesiane” XIX (2000), nr 1, s. 75-86.
Google Scholar

Tom 55 Nr 2 (2022)
Opublikowane: 2023-12-20

ISSN: 0137-3447

eISSN: 2956-6185

Wydawca

Księgarnia św. Jacka

Prześlij tekst