Parateksty jako wyraz koncepcji przekładu
Abstrakt
Paratexts as an Expression of the Concept of Translation
There is a connection between paratexts and the translators’ strategy, between the attitude towards strangeness and the concept of translation from the perspective of the hosting culture, represented by translators, critics and researchers. They always define the literary and cultural awareness of individuals and of the epoch. In relation to the main text, they create a new literary and mental reality basing on specific translational solutions at the level of language and culture.
In the translators’ afterword to Slovenian translations of Polish literature in the years 1987—2014, the concept of translation was formulated both directly and indirectly, which places the original in the center of both the process of translation and of research in translation. They are the result of the interaction between the translator and the original, and between the translator and the reader of the translation. The concluded (and continued) transaction between the translator and the reader includes a promise of taking the latter into a fascinating, unknown world and assuring him of his role as an expert. The afterword has a cognitive and mediating function.
Keywords: translation, paratext, afterword, Polish literature, Slovenian translators
Bibliografia
Berman A., 1998: L’épreuve de l’étranger. Paris, Gallimard.
Danek D., 1980: Dzieło literackie jako książka. Warszawa, PWN.
Darasz Z., 2000: Adam Mickiewicz in France Prešeren med klasicizmom in romantiko. W: B. Paternu et al., ur.: Prešernovi dnevi v Kranju (ob. 150-letnici smrti dr. Franceta Prešerna). Kranj, Mestna občina Kranj, s. 51—58.
Eco U., 1994: Lector in fabula. P. Salwa, tłum. Warszawa, PIW.
Genette G., 1987: Seuils. Paris, Seuil.
Gombrowicz W., 1998: Trans-Atlantik. N. Jež, prev. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Jarniewicz J., 2002: Tłumacz jako twórca kanonu. W: R. Lewicki, red.: Przekład, język, kultura. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jež N., 2009: Lovorov venec zmage in žalost zmagoslavija. W: K. Wierzyński: Olimpijski venec. Prevod in uvod Tine Debeljak. N. Jež, ur.; R. Švent: Gradivo za bibliografijo Tineta Debeljaka. Škofja Loka, Muzejsko društvo: Knjižnica Ivana Tavčarja, s. 73—98.
Jullien F., 2001: Du temps. Paris, Grasset et Fasquelle.
Mickiewicz A., 2000: Konrad Wallenrod. R. Štefan, prev. Ljubljana, Belart.
Papadima M., 2011: Głos tłumacza w peritekście jego przekładu: przedmowa, posłowie, przypisy i inne zwierzenia. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 17: Parateksty przekładu, s. 13—32.
Pretnar T., 1998: Prešeren in Mickiewicz. O slovenskem in poljskem romantičnem verzu. N. Jež, M. Pavičić, prev. Ljubljana, Slovenska matica.
Schleiermacher F.D.E., 1977: Hermeneutik und Kritik. M. Frank, red. Frankfurt am Main, Manfred Frank.
Stanovnik M., 2016: I. Prijatelj in A Nowaczyński: informativno-korektivna funkcija prevoda (Wildovi aforizmi prek polščine v slovenščino). „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 7, cz. 1, s. 136—150.
Šalamun-Biedrzycka K., wybór, wstęp i oprac., 1995: Srebro i mech. Antologia poezji słoweńskiej / Mah in srebro. Sejny, Pogranicze.
Šalamun-Biedrzycka K., izbor, prev., 2009: Dotik duha. Antologija poljske poezje 20. stoletja / Dotyk ducha. Antologia polskiej poezji XX wieku. Ljubljana, KUD Logos.
Štefan R., 1963: Prešeren in Mickiewicz. „Slavistična revija”, št. 1, s. 181—198.
Štefan R., 2000: Pesnik in njegovo delo. W: A. Mickiewicz: Konrad Wallenrod. R. Štefan, prev. Ljubljana, Belart, s. 65—76.
Tokarczuk O., 2005: Dnevna hiša, nočna hiša. J. Unuk, prev. Ljubljana, Društvo Apokalipsa.
Tokarz B., 2000: „Gazele” France Prešerna a sonety odeskie Adama Mickiewicza. W: B. Paternu et al., ur.: Prešernovi dnevi v Kranju (ob. 150-letnici smrti dr. Franceta Prešerna). Kranj, Mestna občina Kranj, s. 261—270.
Tokarz B., 2013: „Ostatnia wieczerza” Pawła Huellego (i Jany Unuk) jako konfrontacja z tradycją, z własną i cudzą kulturą. „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 4, cz. 1, s. 185—207.
Unuk J., 2005: Romaneskni svetovi Olge Tokarczuk. W: O. Tokarczuk: Dnevna hiša, nočna hiša. J. Unuk, prev. Ljubljana, Društvo Apokalipsa, s. 360—361.
Wierzyński K., 2009: Olimpijski venec. Prevod in uvod Tine Debeljak. N. Jež, ur.; R. Švent: Gradivo za bibliografio Tineta Debeljaka. Škofja Loka: Muzejsko društvo: Knjižnica Ivana Tavčarja.
Witkiewicz S.I., 1994: Slovo od jeseni. N. Jež, prev. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
