Wstęp do czternastego numeru czasopisma.

Niniejsze opracowanie podkreśla istotną rolę Lucii Mereckiej Borski, najbardziej aktywnej tłumaczki polskich bajek i baśni na język angielski XX wieku. Przyjmując perspektywę studiów nad tłumaczami, artykuł odnosi się do następujących pytań: dlaczego tłumacze tłumaczą? Dlaczego przekładają dane teksty, a nie inne? Co ich do tego motywuje i jak interpretować ich wybory translatorskie? Odpowiadając na te pytania, tekst analizuje The Jolly Tailor and Other Fairy Tales, zbiór bajek wielokrotnie wznawiany w Stanach Zjednoczonych, ze szczególnym uwzględnieniem przekładu polskich nazw własnych oraz kontekstu kulturowego i instytucjonalnego, który wpłynął na działalność tłumaczeniową Mereckiej Borski.

Understanding adaptation as a two-way process in which the original medium and the medium of adaptation interact with each other, the paper analyzes the relationship between the fairy tale The Star-Child by Oscar Wilde and the puppet play The Star-Child by the Zadar Puppet Theater, directed and adapted by Milena Dundov. The two works are connected by a series of common elements that they approach and use in some places similarly, but more often differently. The key point of difference, in addition to the differences in the media, is the temporal, spatial and especially social context in which the fairy tale and the puppet show were created. The paper analyzes the similarities and, particularly, the differences between the two works, and attempts to notice the second part of the two-way influence — the adaptation’s influence on the source.

The aim of this paper is to investigate the problem of reception of Slovenian children’s literature in Poland between 1990 and 2020. The author notices the fact that Polish translations of Slovenian children’s prose are very rare on the Polish book market. The author notices a complete lack of Polish translations of Slovenian children’s literature in the years 1990—2010, which was caused probably by societal and cultural factors, which changed after 2010.

The publishing house Afera was established on the initiative of Julia Różewicz in Wrocław in 2010. The main goal of the publishing house is to introduce new Czech books to the Polish market. The Wrocław publishing house offers the Czech Fairy Tale series, within which ten positions of Czech literature for children and young people have been published. In the paper, we will consider how the Czech Fairy Tale series influences the shaping of the image of Czech literature for children and young people in Poland.

Daphne du Maurier to znana na całym świecie autorka powieści określanych mianem gothic fiction i gothic romance. W swej bogatej twórczości, która stała się inspiracją dla wielu reżyserów filmowych, w tym mistrza grozy Alfreda Hitchcocka, pisarka kreuje barwne obrazy nasycone agresją i grozą. Bohaterowie du Maurier doświadczają wszelakiego rodzaju przemocy, zarówno fizycznej i psychicznej, jak również seksualnej. Sceny agresji budują napięcie, stanowią punkt kulminacyjny, obnażają stany psychiczne bohaterów. Obrazom walki i obrony towarzyszą momenty strachu, przerażenia i paniki, które du Maurier szczegółowo opisuje na kartach swych książek. Zadaniem tłumacza jest odwzorowanie ładunku emocjonalnego zawartego w oryginale, co — jak pokazuje zgromadzony materiał badawczy — nie zawsze jest przedsięwzięciem udanym. Artykuł stanowi próbę analizy wybranych scen przemocy w powieści Rebecca du Maurier i dwóch polskich przekładach. Badaniu przyświeca chęć odpowiedzi na następujące pytania: a) za pomocą jakich środków językowych i stylistycznych kreowana jest przemoc w oryginale i przekładzie? b) na ile obrazy przemocy stworzone przez polskich tłumaczy są spójne z obrazami pióra du Maurier? c) z jakimi trudnościami zmaga się tłumacz twórczości du Maurier, a szerzej gatunku gothic literature?

Artykuł poświęcony jest analizie tłumaczenia na język angielski wydanej w Polsce w roku 2002 Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną autorstwa Doroty Masłowskiej. Badanie usytuowano w kontekście postkolonialnej teorii przekładu i przeprowadzono z perspektywy kultury przyjmującej. Dokonana analiza prowadzi do wniosków, że Benjamin Paloff, podejmując decyzje translatorskie, częściej wybierał metodę udomowienia niż egzotyzacji, co spowodowało częściowe zatarcie w przekładzie cech kultury źródłowej obecnych w oryginale.

The paper examines difficulties in translating meaningful (allusive) proper names and selected paratexts in the novel S.N.U.F.F. by Victor Pelevin. The chosen exemplification material shows the multi-dimensionality of Victor Pelevin’s prose and the resulting translation problems. Translation is transferring a text from one intertextual and cultural space to another. For this reason, it inevitably results in a loss of some intertextual references and a gain of new ones.

Przez ostatnie dwa dziesięciolecia nieustannie wzrasta zainteresowanie osobowością tłumacza i rolą, jaką odgrywa on w procesie translatorskim. Jednym ze sposobów pokonania „niewidzialności” tłumacza jest badanie peritekstów zapisanych przez niego w dziele przekładowym. W kontekście przekładów polsko-słowackich wyrazisty ślad pod tym względem zostawił po sobie literaturoznawca i tłumacz Jozef Hvišč. Jest autorem posłowi we wszystkich swoich tłumaczeniach literatury polskiej na język słowacki, a także w wydaniach licznych dzieł innych tłumaczy. Jego erudycyjne periteksty rozpatrują przetłumaczone utwory w kontekście historyczno- i krytycznoliterackim. Są demonstracją powodów, dla których książki ukazały się w przekładzie i wzbogacają kulturę przyjmującą.

The author examines the reconstruction of digressions and intertextual references comparing the poem Polish Flowers by Julian Tuwim and its Russian translation. She draws attention to numerous “gaps” — omissions visible in the translation. She notes that they are the opposite of “enroic gaps” (the term coined by Henryk Lebiedziński), which made it possible to guess the omitted content (message). Hence, she introduces the term “non-enroic gaps”. As a result, she comes to the conclusion that the digressiveness of the Polish work has been lost in the translation, for which these “gaps” are to blame.

Artykuł poświęcony jest relacji poiędzy formalną regularnością wiersza a jego semantyką w tłumaczeniu. Autor stawia tezę, że najczęściej używaną techniką zmierzającą do zachowania równowagi między dążeniem do regularmości i semantyką wiersza w przekładzie jest metaforyczne (etafora właściwa, synekdocha, metonimia) przekształcanie tekstu. Techniki te umożliwiają rekonstruowanie ryu i rytmu oryginału w przekładzie. Twierdzenie to ilustrowane jest tłumaczeniami poesji polskiej na język rosyjski i rosyjskiej/angielskiej na język polski.

The article concentrates on the phenomenon of Slovak lyrical prose, which was developing in Slovak literature in the interwar period of the 20th century. The author of the article is interested in how this prose functions in Polish translations. The considerations presented in the article focus on the aspect of translating this prose into Polish, the possibilities of translation, translation problems related to the act of translating modernism and avant-garde elements. The author is interested in the changing artistic criteria of translators over time, their translation choices and transformations in translation, the final effect of the act of translation.

Poets of second wave modernism in Croatian literature, and especially the generation of Krugovi journal poets, open up through translations from other literatures. There has been much talk about the importance of Anglo-Saxon translations penned by Antun Šoljan, Ivan Slamnig, and others, but it is also the generation that opened up to translations of Romance literatures. Translations from Romance literatures (especially Italian literature, and to a lesser extent Spanish) were viewed, due to post-war ideological and political circumstances, as somewhat subversive. However, with the appearance of the journal Krugovi (1952), translations of Italian, Spanish, and French literature experience a new boom. In this paper, I will examine the translation work of poet and editor of Krugovi, Nikola Milićević, and his translations of Spanish poets.

The article presents considerations on the role and activities of the translator in a Polish-Slovenian intercultural dialogue. In addition to translating works, translators from peripheral languages engage (to a greater or lesser extent) in various translation-related activities. This also applies to translators of Slovenian literature in Poland. Their role as cultural intermediaries, ambassadors, animators and literary agents becomes important. The article uses the theory of the French sociologist Pierre Bourdieu, which is helpful in describing the complex interaction of various social and cultural realities.