Rola posłowia w przekładzie <i>Herztier</i> Herty Müller na język czeski
Abstrakt
The Role of Afterword in the Czech Translation of Herta Müller’s Herztier
This article deals with the relevance of paratexts in translation based on the example of the afterword in the Czech translation of Herta Müller’s novel Herztier [The Land of Green Plums], titled Srdce bestie and written by Radka Denemarková, a writer and translator famous not only in her homeland.
Firstly, the elucidation analyses the essentials of paratext as such, pointing out that translation is a specific type of paratext itself, not to mention the translator’s afterword which, in turn, constitutes — from the point of view of translation — another paratext. Furthermore, the attention of the reader is directed to the different functions of the afterword, especially as a commentary on the translator’s choices and, consequently, as an insight into the worldview inscribed into the original language. Thereby, a particular interest is paid to the translator who, in view of her literary predispositions that are clearly visible not only in the afterword, could be described as the “second author”. Finally, one of the most important issues is the very specific language used by the writer Herta Müller as she describes trivial things in an extraordinary way, using words in completely unexpected meanings and contexts.
Keywords: paratexts, afterword, translation, Herta Müller, Radka Denemarková
Bibliografia
Literatura podmiotu
Müller H., 2007: Herztier. Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch.
Müller H., 2009: Sercątko. A. Buras, tłum. Wołowiec, Czarne.
Müller H., 2013: La bestia del corazón. B. Blanch Tyroller, tłum. Madrid, Siruela.
Müllerová H., 2011: Srdce bestie. R. Denemarková, tłum. Praha, Mladá fronta.
Literatura przedmiotu
Albin C., 2007: Sprachliche Kreativität und Aphasie: Eine Benennstudie zur Ad-hoc-Komposita-Bildung. Leipzig, Tagesklinik für kognitive Neurologie.
Balcerzan E., 1998: Literatura z literatury — strategie tłumaczy. Katowice, Wydawnictwo Śląsk.
Gawlak M., 2015: O przekładzie tytułu (na przykładzie prozy słoweńskiej). „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 6, cz. 1, s. 56—69.
Genette G., 1997: Paratexts: Thresholds of interpretation. J.E. Lewin, tłum. Cambridge, Cambridge University Press.
Havránek B., Jedlička A., 2002: Stručná mluvnice česká. Praha, Nakladatelství Fortuna.
Hejwowski K., 2006: Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Laihonen P., 2007: Die Banater Schwaben und Ideologien über die Mehrsprachigkeit. München, Ungarisches Institut München, Ungarn-Jahrbuch.
Langacker R., 2008: Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford, New York, Oxford University Press.
Legeżyńska A., 1997: Tłumacz jako drugi autor — dziś. W: A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska, red.: Przekład literacki. Teoria, historia, współczesność. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 40—50.
Okulska I., 2015: Tłumacz wobec Innego: tropy i sygnatury. Rozprawa doktorska. Poznań, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Pellatt V., 2013: Text, Extratext, Metatext and Paratext in Translation. Newcastle upon Tyne, Cambridge Scholars Publishing.
Rovira Esteva S., Orero P., Gil Bardají A., 2012: Translation Peripheries: Paratextual Elements in Translation. Bern, Peter Lang.
Skibińska E., 2011: Konwicki z okładki. O wydawniczych paratekstach francuskich przekładów powieści Tadeusza Konwickiego. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 17, s. 179—192.
Skibińska E., 2011: Parateksty przekładu. Kraków, Księgarnia Akademicka.
Tokarz B., 2010: Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wagner C., 2002: Sprache und Identität: Literaturwissenschaftliche und fachdidaktische Aspekte der Prosa von Herta Müller. Oldenburg, Igel Verlag Wissenschaft.
Źródła internetowe
Beyer S.: Ich habe die Sprache gegessen. Wywiad z Hertą Müller. „Der Spiegel”, 27.08.2012. Dostępne w Internecie: http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-87908042.html.
Duden: http://www.duden.de.
International Dublin Literary Award: http://www.dublinliteraryaward.ie/nominees/the-land-of-green-plums/.
Michaelis R.: In der Angst zu Haus. „Die Zeit”. Dostępne w Internecie: http://www.zeit.de/1994/41/in-der-angst-zu-haus/komplettansicht?print.
Portal o zwierzętach Ifauna: http://www.ifauna.cz/okrasne-ptactvo/clanky/r/detail/4184/tuhyk-obecny-lanius-collurio/.
Slovníka spisovného jazyka českého: http://ssjc.ujc.cas.cz/.
Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
