Na dnu strani? Nejezikovne prevajalske opombe v izbranih prevodih novele <i>Balada o trobenti in oblaku</i> Cirila Kosmača
Abstrakt
At the Foot of the Page? Non-linguistic Translators’ Notes in Selected Translations of The Ballad of the Trumpet and the Cloud by Ciril Kosmač
The translator’s notes in the Serbian, Russian, Polish, and German translations of the novella Balada o trobenti in oblaku (The Ballad of the Trumpet and the Cloud), written by a Slovenian writer, Ciril Kosmač, differ with regard to their formal and content features: the Serbian, Russian, and Polish translations contain footnotes; the German translation, on the other hand, has endnotes; content-wise, among the analysed texts, the Serbian translation occupies a special position, being the only one without the non-linguistic notes. The number of all the non-linguistic notes, explaining historical, mythological, geographical elements and everyday items, is relatively low — the Polish translation has eight such explicative notes, the Russian translation six and the German one has four; their absence in the Serbian translation may be a result of a higher socio-cultural proximity between Serbia and Slovenia in the 20th century. Despite their low number, the non-linguistic translator’s notes appear to be a very complex translation technique in the analysed translations ot Kosmač’s novella: on the one hand, they represent explanatory paratexts, added to facilitate the target reader’s comprehension of different text elements (even with a low narrative importance); on the other hand, however, they also enable the preservation of the source-text elements, contributing in such a way to the source-text orientation; translator’s notes are also a channel through which the translator and his wider socio-cultural background enter the target text in a more explicit way. The analysis of particular translations and their comparison has revealed also an intricate competition between translator’s notes and other translation techniques.
Keywords: translator’s note, explicitation, translation technique, non-linguistic reality, Ciril Kosmač
Bibliografia
Viri
Kosmač C., 1964: Balada o trobenti in oblaku. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Kosmač C., 1972: Ballade von der Trompete und der Wolke. W. Jähnichen in M. Jähnichen, prev. Berlin—Weimar, Aufbau-Verlag.
Kosmač C., 1974: Ballada o trąbce i obłoku. M. Krukowska, prev. Warszawa, Czytelnik.
Kosmač C., 1976: Ballada o trube i oblake. А. Romanenko, prev. V: C. Kosmač: Izbrannoe. Moskva, Progress, s. 21—149.
Kosmač C., 1981: Ballada o trubi i oblaku. М. Živančević, prev. V: C. Kosmač: Proze. Novi Sad, Matica srpska, s. 329—484.
Kosmač C., 1981: Smrt bezazlenog diva. D. Pilković-Maksimović, prev. V: C. Kosmač: Proze. Novi Sad, Matica srpska, s. 273—327.
Literatura
Bergen D., 2006: Translation strategies and the student of translation. V: J. Tommola, ur.: Kieli ja kulttuuri kääntäjän työvälineinä. Turku, Painosalama / University of Turku, s. 109—126.
Blight R. C., 2005: Footnotes for Meaningful Translations of the New Testament. „Journal of Translation”, št. 1 (1), s. 7—46.
Cesar I., 1981: Poetika pripovedne proze Cirila Kosmača. Koper, Mladinska knjiga.
Červinskij P., 2011: Negativno ocenočnye leksemy âzyka sovetskoj dejstvitel'nosti. Oboznačenie lic. Тоmsk, КIТ.
Dolinar K., Knop S., ur., 1998: Leksikon Cankarjeve založbe. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Doroszewski W., ur., 1967: Słownik języka polskiego. T. 9. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Đukanović M., 2015: Slovenščina v Srbiji: preteklost, sedanjost in prihodnost. V: H. Tivadar, ur.: Prihodnost v slovenskem jeziku, literaturi in kulturi. Ljubljana, Univerza v Ljubljani, s. 177—184.
Ecker A. et al., ur., 2011: Politische Parteien in Österreich. Wien, Zentrum polis.
Fawcett P., 1997: Translation and Language. Manchester, St. Jerome Publishing.
Glušič H., 1968: Spremna beseda. V: H. Glušič, ur.: Ciril Kosmač: Balada o trobenti in oblaku. Ljubljana, Mladinska knjiga, s. 133—143.
Glušič H., 1975: Pripovedna proza Cirila Kosmača. Ljubljana, Slovenska matica.
Grošelj R., 2014: Multilingualism in literary translation: the case of The Ballad of the Trumpet and the Cloud by Ciril Kosmač. V: T. Mikolič Južnič et al., ur.: New Horizons in Translation Research and Education 2. Joensuu, University of Eastern Finland, s. 7—26.
Henry J., 2000: De l’érudition à l’échec: la note du traducteur. „Meta”, št. 2 (45), s. 228—240.
Janež S., 1978: Vsebine slovenskih literarnih del. Maribor, Založba »Obzorja«.
Jevnikar M., ur., 1982: Primorski slovenski biografski leksikon 8. Gorica, Goriška Mohorjeva družba.
Juvan M., 2000: Intertekstualnost. Ljubljana, Državna Založba Slovenije.
Krušič M. et al., ur., 1973: Leksikon Cankarjeve založbe. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Кuznecov S.А. et al., ur., 1998: Bol'šoj tolkovyj slovar' russkogo âzyka. Sankt-Peterburg, Norint.
Lambert J., Van Gorp H., 2006: On describing translations. V: D. Delabastita et al., ur.: Functional Approaches to Culture and Translation. Selected papers by José Lambert. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, s. 37—47.
Landers C. E., 2001: Literary Translation. Clevedon, Multilingual Matters.
Máchal J., 1907: Bájesloví slovanské. Praha, Nákladem J. Otty.
Margot J. C., 1979: Traduire sans trahir. La théorie de la traduction et son application aux textes bibliques. Laussane, L’Age d’Homme.
Miao J., Salem A., 2008: The Specificity of Translator’s Notes. V: R. Xiao et al., ur.: Using Corpora in Contrastive and Translation Studies. Hangzhou, Zhejiang University, s. 1—29.
Molina L., Hurtado Albir A., 2002: Translation Techniques Revisited: A Dynamic and Functionalist Approach. „Meta”, št. 4 (47), s. 498—512.
Newmark P., 2000: Učbenik prevajanja. Ljubljana, Krtina.
Nida E. A., 1964: Toward a Science of Translating. Leiden, E. J. Brill.
Poyatos F., 2008: Textual Translation and Live Translation. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.
SSKJ — Slovar slovenskega knjižnega jezika, 1994. Ljubljana, Državna Založba Slovenije.
SSKJ2 — Slovar slovenskega knjižnega jezika, druga, dopolnjena in deloma prenovljena izdaja, 2014. Ljubljana, Cankarjeva založba.
Suchet M., 2009: Translating literary heterolingualism. V: A. Pym, A. Perekrestenko, ur.: Translation research projects 2. Tarragona, Intercultural Studies Group, s. 151—164.
Tahir Gürçağlar Ş., 2011: Paratexts. V: Y. Gambier, L. van Doorslaer, ur.: Handbook of Translation Studies 2. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, s. 113—114.
Vagapova N., 1976: Čelovek na svoej zemle. V: C. Коsmač: Izbrannoe. Moskva, Progress, s. 5—17.
Váňa Z., 1990: Svět slovanských bohů a démonů. Praha, Panorama.
Varney J., 2008: Taboo and the translator: A survey of translators’ notes in Italian translations of Anglo-American fiction, 1945—2005. V: A. Pym, A. Perekrestenko, ur.: Translation research projects 1. Tarragona, Intercultural Studies Group, s. 47—57.
Univerza v Ljubljani, Filozofska fakulteta
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
