Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury)

Małgorzata Sugiera

doi:10.31261/PS_P.2023.32.09

Opublikowane: 2023-11-22

Tom 32 Nr 2 (2023)

Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury)

Małgorzata Sugiera

Dział: GEOlogos. W poszukiwaniu nowych sojuszy

https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.09

Abstrakt

W odpowiedzi na wezwanie Steve’a Mentza z Break Up Anthropocene (2019), by mnożyć wersje i ujęcia najnowszej epoki w dziejach Ziemi, artykuł proponuje szkic możliwej opowieści o kolonizacji jako terraformowaniu, nazywając jego współczesne efekty klątwą Argonautów. Materiału do opisania tak rozumianego procesu kolonizacji dostarczają dwie powieści: Pięć tygodni w balonie (1862) Juliusza Verne’a i Wojna światów (1898) G.H. Wellsa oraz tekst dla teatru Verkommenes Ufer Medeamaterial Landschaft mit Argonauten (1982) Heinera Müllera. Artykuł korzysta z inspiracji esejami Amitava Ghosha The Nutmeg’s Curse (2021), ale opartej na historycznych faktach klątwie gałki muszkatołowej przeciwstawia jawnie fikcyjną klątwę Argonautów. Jak bowiem pokazuje proponowana lektura tryptyku Müllera, w epoce antropocenów literackie fikcje często dostarczają materiału na inne opowieści niż fakcje historyków głównego nurtu, gdyż wydobywają na jaw to, co nadal zasłaniają relacje oparte na uznanych faktach. Dzieje się tak również dlatego, że wychodząc poza ludzkie miary, pokazują katastrofy, których nie pozwala zobaczyć paradygmat reprezentacji.

Słowa kluczowe:

epoka antropocenów , kolonizacja jako terraformowanie , klątwa Argonautów

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sugiera, M. (2023). Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury). Postscriptum Polonistyczne, 32(2), 1–16. https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.32.09

Cited by / Share

Bibliografia

Anthropocene Working Group, 2019, Working Group on the ‘Anthropocene’, http://quaternary.stratigraphy.org/working-groups/anthropocene/ [dostęp: 15.12.2022].
Google Scholar

Ghosh A., 2016, The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable, Penguin Books, London.
Google Scholar

Ghosh A., 2021, The Nutmeg’s Curse: Parables for a Planet in Crisis, University of Chicago Press, Chicago.
Google Scholar

Mac Adam A., 2008, Introduction, in: G.H. Wells, The War of the Worlds, Barnes & Noble Classics, New York, s. 17–33.
Google Scholar

Mentz S., 2015, Shipwreck Modernity: Ecologies of Globalization, 1550–1719, University of Minnesota Press, Minneapolis.
Google Scholar

Mentz S., 2019, Break Up the Anthropocene, University of Minnesota Press, Minneapolis, https://doi.org/10.5749/j.ctvhhhg4h.9.
Google Scholar

Moore J.W., 2016, The Rise of Cheap Nature?, in: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalisme, ed. J.W. Moore, PM Press, Oakland, s. 78–115.
Google Scholar

Müller H., 1985, Gnijący brzeg. Materiały do Medei. Krajobraz z Argonautami, przeł. J.S. Buras, „Literatura na Świecie”, nr 4 (165), s. 183–191.
Google Scholar

Müller H., 2006, Verkommenes Ufer Medeamaterial Landschaft mit Argonauten, Henschel SCHAUSPIEL Theaterverlag, Berlin.
Google Scholar

Nixon R., 2011, Slow Violence and the Environmentalism of the Poor, Harvard University Press, Cambridge, MA.
Google Scholar

Pak Ch., 2016, Terraforming: Ecopolitical Transformations and Environmentalism in Science Fiction, Liverpool University Press, Liverpool, https://doi.org/10.5949/liverpool/9781781382844.001.0001.
Google Scholar

Sugiera M., 2023, Syndemiocen, czyli antropocen w perspektywie pandemii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, t. 11, nr 365, s. 234–248.
Google Scholar

Taleb N.N., 2014, Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem, przeł. O. Siara, Zysk i S-ka, Poznań.
Google Scholar

Verne J., 1974, Cinq semaines en ballon, Livre de Poche, Paris, http://www.feedbooks.com [dostęp: 15.12.2022].
Google Scholar

Wells, G.H., 2017, Wojna światów, przeł. S. Barszczewski, Wydawnictwo Ktoczyta.pl, Warszawa.
Google Scholar

Małgorzata Sugiera

malgorzata.sugiera@uj.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-4953-2422

Afiliacja:

Uniwersytet Jagielloński Polska

Biogram

MAŁGORZATA SUGIERA –prof., Katedra Performatyki, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska. Kierownik Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stypendystka m.in. Alexander von Humboldt Stiftung, Andrew Mellon Foundation oraz IRC „Interweaving Performance Cultures” na Freie Universität w Berlinie. Jej zainteresowania naukowe obejmują teorie i praktyki performatywne, studia dekolonialne i ekologiczne fabulacje spekulatywne. Opublikowała 12 monografii autorskich, m.in. Sztuczne natury. Performanse technonauki i sztuki (z Mateuszem Borowskim, Kraków 2016). Ostatnio ukazały się pod jej redakcją publikacje zbiorowe: Hakowanie antropocenu. Nowe koncepcje wspólnot więcej-niż-ludzkich w ekologicznych fabulacjach spekulatywnych (Kraków 2023) i Crisis and Communitas: Performative Concepts of Commonality in Arts and Politics (z Dorotą Sajewską, London–New York 2023).

Tom 32 Nr 2 (2023)
Opublikowane: 2023-03-29

ISSN: 1898-1593

eISSN: 2353-9844

10.31261/PS_P

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst

Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury)

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Małgorzata Sugiera

Informacje