Niefikcyjność kryminału oraz jego potencjał glottodydaktyczny na przykładzie komedii kryminalnej „Morderstwo w hotelu Kattowitz" Marty Matyszczak
Abstrakt
Niniejszy szkic ma charakter funkcjonalny, a jego celem nadrzędnym jest wykazanie niefikcyjności oraz potencjału glottodydaktycznego komedii kryminalnej pt. Morderstwo w hotelu Kattowitz Marty Matyszczak. We wstępie omówiono kilka publikacji traktujących o wyznacznikach genologicznych powieści kryminalnej jako gatunku reprezentującego kulturę popularną. Przedstawiono ponadto wyniki ankiety potwierdzające zainteresowanie polskim kryminałem miejskim wśród osób uczących się języka polskiego jako obcego. Efekty badania ankietowego stały się impulsem do wyboru powieści kryminalnej na materiał dydaktyczny w nauczaniu JPJO z uwagi na jej funkcję poznawczą oraz ludyczną. W kolejnej części wskazano na te aspekty kryminału, które świadczą o jego zasadnym wykorzystaniu w nauczaniu linguakulturowym. Tekst wpisuje się w obszar badań nad recepcją literatury polskiej oraz w badania z zakresu glottodydaktyki polonistycznej.
Słowa kluczowe
glottodydaktyka polonistyczna; kryminał miejski; recepcja literatury polskiej; linguakultura
Bibliografia
Barańczak S., 1973, Poetyka polskiego kryminału, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 6 (12), s. 63–82.
Będkowski L., 2019, O kilku aspektach kryminałów Zygmunta Miłoszewskiego i ich recepcji w świetle świadectw odbioru trylogii o prokuratorze Szackim, w: Literatura popularna, red. E. Bartos, K. Niesporek, t. 3, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 271–295.
Cudak R., Tambor J., Hajduk-Gawron W., red., 2022, Czytaj po polsku. Katarzyna Bonda „Tylko martwi nie kłamią”. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla średnio zaawansowanych (poziom B1/B2), t. 14, oprac. T. Gęsina, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Huizinga J., 1998, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Czytelnik, Warszawa.
Janowska I., 2011, Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego, Universitas, Kraków.
King S., 2018, Kryminały jako literatura światowa, przeł. A. Tomczyk, „Forum Poetyki”, nr 13, s. 48–60.
Kobus M., 2012, Popularna literatura kobieca na kursach języka polskiego jako obcego, w: Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 85–98.
Kraska M., 2011, Zbrodnia doskonała. Rzecz o popularności kryminału, w: Mody w kulturze i literaturze popularnej, red. S. Buryła, L. Gąsowska, D. Ossowska, Universitas, Kraków, s. 369–388.
Lasić S., 1976, Poetyka powieści kryminalnej, przeł. M. Petryńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Matyszczak M., 2019, Morderstwo w hotelu Kattowitz, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Nagy L.K., 2012, Elementy kultury popularnej w nauczaniu przedmiotu Najnowsza literatura polska na Węgrzech, w: Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 77–84.
Rak M., 2015, Co to jest kulturem, „LingVaria”, nr 2 (20), s. 305–316.
Rak M., 2021, Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 33, s. 25–37.
Ryszkiewicz M., 2021, Retoryka polskiej powieści kryminalnej po roku 1989. Preliminaria, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Siewierski J., 1979, Powieść kryminalna. Wszystko o…, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
Tambor J., 2018, Pierwsze, drugie i… co dalej? Kolejność dań na polskim stole, w: Spotkania Polonistyk Trzech Krajów – Chiny, Korea, Japonia, red. Y. Kim, HUFS Press, Seul, s. 203–2012.
Tsai N., 2012, Komiks Tytus, Romek i A’Tomek jako tekst popkultury i jako tekst glottodydaktyczny, w: Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 105–114.
Tuszyńska J., 2014, Mordercze miasta (?) Nowy polski kryminał – zwrot przestrzenny czy gra miejska?, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Poetica II”, s. 101–109.
Zarzycka G., 2004, Lingwakultura − czym jest, jak ją badać i „otwierać”, w: Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym, red. A. Dąbrowska, Wrocław, s. 435–444.
Zarzycka G., 2019, Kulturemy polskie – punkty widzenia, techniki ich wydobywania i negocjowania. Stosowanie perspektywy etnolingwistycznej w glottodydaktyce, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 26, s. 425–441.
Zieniewicz A., 2020, Nauczanie kultury i pragnienie opowieści, w: Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, red. J. Zych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 15–28.
Zych J., 2012, O Wiedźminie, Samotnych w sieci i Eberhardzie Mocku, czyli o pożytkach z literatury popularnej na lekcjach jpjo, w: Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. P. Garncarek, P. Kajak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 125–132.
Żabski T., red., 1997, Słownik literatury popularnej, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław.
Żylińska M., 2007, Postkomunikatywna dydaktyka języków obcych w dobie technologii informacyjnych. Teoria i praktyka, Fraszka Edukacyjna, Warszawa.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-6978-127X
WIOLETTA HAJDUK-GAWRON – dr, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Jej zainteresowania naukowe dotyczą recepcji literatury polskiej w świecie, glottodydaktyki polonistycznej, teorii adaptacji oraz doświadczenia migracji w procesie edukacyjnym. Autorka m.in. artykułów: Lektura obowiązkowa i co ponadto? O obecności i nieobecności literatury polskiej poza Polską („Literatura polska w świecie. Zagadnienia recepcji i odbioru” 2006), Arcydzieła literatury polskiej w praktyce glottodydaktycznej. Zaadaptować czytelnika i tekst („Adaptacje I. Język – Literatura – Sztuka” 2013), Treści proekologiczne w glottodydaktyce polonistycznej na podstawie podręczników i badań ankietowych w perspektywie metodyki zadaniowej („Postscriptum Polonistyczne” 2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
