(Nie)uchwytna opowieść o sobie samej. Na marginesie „Rozmów w tańcu” Agnieszki Osieckiej
Abstrakt
Jedną z ciekawszych form opowieści o samym/samej sobie wydają się autobiografie i wywiady-rzeki, w których pisarze i pisarki starają się jednocześnie podrzucać i mylić tropy, wikłając się w – mniej lub bardziej „nadzorowane” – intymne wyznania. Intrygującym przykładem takiej strategii jest Agnieszka Osiecka, która w autobiograficznym wywiadzie z samą sobą zatytułowanym Rozmowy w tańcu próbuje o(d)słaniać własne „ja” i (z)mierzyć się nie tylko z demonami przeszłości, ale także ze swoimi rozterkami, słabościami, zawodami i upadkami. Powracając do wspomnień na temat swojego dzieciństwa, rodziców, trudnych lat dojrzewania i nie mniej trudnej dorosłości, szkicuje portret kobiety starającej się odnaleźć własne miejsce w destrukcyjnym świecie, poszukującej miłości, próbującej pogodzić rolę matki i poetki. Z tych opowieści wyłania się także pejzaż dojmującej rzeczywistości, jaka ją otaczała oraz anegdotki na temat ludzi, którzy pojawiali się w jej życiu. Mówiąc o innych, Osiecka starała się odciągać uwagę od siebie samej. Rozmowy w tańcu pokazują, że dla nie sposób stworzyć jednego, spójnego wizerunku Osieckiej, ponieważ poetka zadbała o to, by być w opowieściach i wspomnieniach innych nieuchwytną.
Słowa kluczowe
Agnieszka Osiecka; autobiografizm; wywiad; rozmowa
Bibliografia
Biały B., 2020, Osiecka. Tego o mnie nie wiecie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Czermińska M., 1994, Wygnanie i powrót. Autor jako problem w badaniach literackich, w: Kryzys czy przełom. Studia z teorii i historii literatury, red. M. Lubelska, A. Łebkowska, Universitas, Kraków, s. 165–173.
Felberg-Sendecka K., 2016, Koleżanka. Fragmenty rozmowy Karoliny Felberg-Sendeckiej z Magdą Czapińską, w: A. Osiecka, Neponset, oprac. i posłowie K. Felberg-Sendecka, Prószyński Media, Warszawa, s. 127–142.
Gombrowicz W., 1982, Dzieła zebrane, T. VI, Dziennik (1953–1956), Instytut Literacki, Paryż.
Grochowski G., 2003, Fikcje osobiste i prawda artystyczna, „Teksty Drugie”, nr 2–3, s. 6–10.
Gutkowska B., 2005, Odczytywanie śladów. W kręgu dwudziestowiecznego autobiografizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Michałowski P., 2000, Prywatne kolekcje w depozycie fikcji: „Kwiaty polskie” Juliana Tuwima, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 179–195.
Nowacki D., 2000, „Ja” nieuniknione. O podmiocie pisarstwa Jerzego Andrzejewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Nycz R., 2002, Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia, w: R. Nycz, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 87–115.
Osiecka A., 2014, Na początku był negatyw, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Osiecka A., 2021, Rozmowy w tańcu, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Ostałowska L., Smoleński P., 1997, To nie mój pies, ale moje łóżko, „Gazeta Wyborcza. Magazyn”, nr 18, s. 9.
Ryciak U., 2021, Potargana w miłości. O Agnieszce Osieckiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Szymańska J., 2003, Legenda w anegdocie zamknięta, w: Agnieszka Osiecka o kobietach, mężczyznach i świecie, red. P. Derlatka, A. Lambryczak, M. Traczyk, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań, s. 20–31.
Turowska Z., 2008, Agnieszki. Pejzaże z Agnieszką Osiecką, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Wojciechowska M., 2003, Melancholia w piosenkach Agnieszki Osieckiej, w: Agnieszka
Osiecka o kobietach, mężczyznach i świecie, red. P. Derlatka, A. Lambryczak, M. Traczyk, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań, s. 107–113.
Zaleski M., 1996, Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, słowo/obraz terytoria, Warszawa.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0874-0295
AGNIESZKA NĘCKA-CZAPSKA – dr hab., Instytut Literaturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska. Krytyk literacki, literaturoznawca, autorka artykułów i książek poświęconych przede wszystkim prozie XX i XXI wieku: Granice przyzwoitości. Doświadczanie intymności w polskiej prozie najnowszej (Katowice 2006), Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku (Katowice 2010), Cielesne o(d)słony. Dyskursy erotyczne w polskiej prozie po 1989 roku (Katowice 2011), Co ważne i ważniejsze. Notatki o prozie polskiej XXI wieku (Mikołów 2012), Emigracje intymne. O współczesnych
polskich narracjach autobiograficznych (Katowice 2013), Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku (Katowice 2015). Redaktorka działu krytyki w „Postscriptum Polonistycznym”. Współredaktorka serii „Literatura i …” oraz „Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych”
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
