Ecce femina – podróż do źródła kobiecości. Wokół krwi menstruacyjnej we współczesnej literaturze polskiej na podstawie wybranych przykładów – Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk
Abstrakt
The article analyses myths concerning menstruation in Izabela Filipiak’s and Olga Tokarczuk’s creative works. The writers refer to female physiology in order to abolish the taboo on the female body and its excretions and to create mythology free from the male universe. Menstruation is considered a taboo subject even at the beginning of the 21st century and this physiological aspect of feminity is connected with an attempt to respect the differences between the sexes. One can observe not so much an attempt to destroy the rules of patriarchal culture, but a need to recreate the Western imagination, which is able to renew social and symbolic order and create new female mythology, which enables women to identify with their own needs, feelings, physical, sexual and erotic experiences.
Słowa kluczowe
menstruation; carnality; blood; contemporary Polish prose
Bibliografia
Alochno-Janas A., 2015, Niewinność pierwszych grzechów. Inicjacja małej dziewczynki w opowiadaniach Ingi Iwasiów i Krystyny Kofty, w: Dalasiński T., Szwagrzyk A., Tański P., red., Seksualność w najnowszej literaturze polskiej, Toruń.
Beauvoir S. de, 1949, Le Deuxième sexe, t. I–II, Paris [pol. przeł. 2014, Druga płeć, przeł. Mycielska G., Leśniewska M., wstęp do pol. wyd. Środa M., Warszawa].
Braidotti R., 1996, Per un femminismo nomade, w: Moltedo A., red., Femminismo, Viterbo.
Butler J., 1990, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York.
Cavarero A., Restaino F., 2002, Le filosofie femministe. Due secoli di battaglie teoriche e pratiche, Milano.
Creed B., 1993, The Monstrous¬ Feminine: Film, Feminism, Psychoanalysis, London–New York.
Douglas M., 2003, Purezza e pericolo. Un’analisi dei concetti di contaminazione e tabù, przeł. Vatta A., Bologna.
Dunin K., 1995, Polska policja menstruacyjna, „Ex Libris”, nr 80.
Filipiak I., 2006, Absolutna amnezja, Warszawa.
Glensk U., 2002, Kultura wolnego ciała, w: tejże, Proza wyzwolonej generacji 1989–1999, Kraków.
Grignon O., 2002, Le corps des larmes. La psychanalyse et la douleur d’exister, Paris.
Grosz E., 1994, Volatile Bodies. Toward a Corporeal Feminism, Bloomington–Indianapolis.
Guiducci A., 1974, La mela e il serpente. Autoanalisi di una donna, Milano.
Haraway D., 1991, Simians, Cyborgs, and Women: The Reinvention of Nature, New York.
Hyży E., 2003, Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku, Kraków.
Irigaray L., 1991, Parlare non è mai neutro, przeł. Cuoghi G., Lazzerini G., Roma.
Iwasiów I., 1998, Płeć jako niewyrażalne, niewypowiadalne, niedefiniowalne, w: Bolecki W., Kuźma E., red., Literatura wobec niewyrażalnego. Praca zbiorowa, Warszawa.
Jagusiak A., 2015, Ciało w posthumanistycznej teorii podmiotowości dwuwymiarowej autorstwa Elizabeth Grosz, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” (Filozofia), z. XII.
Janion M., 1996, Ifigenia w Polsce, w: tejże, Kobiety i duch inności, Warszawa.
Kristeva J., 1982, Powers of Horror. An Essay of Abjection, New York.
Lombardi Satriani L.M., 2005, De sanguine, Roma.
Malaguti R., 2005, Le mie cose. Mestruazioni: storia, tecnica, linguaggio, arte e musica, Milano.
Marazzi A., 2001, Giapponeserie. Un antropologo tra uomini e spiriti lontani, Padova.
Monticelli R., 1997, Introduzione [Wstęp], w: Baccolini R., Fabi M.G., Fortunati V., Monticelli R., red., Critiche femministe e teorie letterarie, Bologna.
Mulvey L., 1989, Visual and Other Pleasures, Bloomington.
Packalén M.A., 2004, „Komża i majtki”, czyli prowokacja tradycji w polskiej literaturze współczesnej, „Teksty Drugie”, nr 6.
Roux J.-P., 1994, Krew. Mity, symbole, rzeczywistość, przeł. Perek M., Kraków.
Skucha M., 2016, Niesytość pragnienia. W kręgu młodopolskiej liryki kobiet, Kraków.
Sosnowski J., 1995, Każdy był małą dziewczynką, „Ex Libris”, nr 80.
Świerkosz M., 2008, Feminizm korporalny w badaniach literackich. Próba wyjścia poza metaforykę cielesności, „Teksty Drugie”, nr 1–2.
Titkow A., Budrowska B., Duch D., 2004, O konflikcie płci, w: Domański H., Ostrowska A., Rychard A., red., Niepokoje polskie, Warszawa.
Tokarczuk O., 2005, E.E., Kraków.
Tokarczuk O., 2005a, Prawiek i inne czasy, Kraków.
Varga K., 1995, Tendencyjny feminizm magiczny, „Gazeta o Książkach”, nr 8.
Vernant J.-P., 2013, La morte negli occhi. Figure dell’altro nell’antica Grecia, przeł. Saletti C., Bologna.
Warkocki B., 2002, Poszukiwanie języka. O twórczości Izabeli Filipiak, „Teksty Drugie”, nr 6.
Warkocki B., 2007, Poza zasadą tożsamości, czyli konstruowanie odmieńca w prozie Iza-beli Filipiak, w: tegoż, Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności, Warszawa.
Witosz B., 2009, Artystyczne manifestacje przekraczania tabu w literaturze polskiej końca XX wieku, „Język a Kultura”, t. 21.
Netografia
Drąg S., 2012, Mit, ciało, menstruacja. O kobiecie w micie kobiecości u Simone de Beauvoir, „Krytyka”, http://krytyka.org/mit-cialo-menstruacja-o-kobiecie-w-micie-kobiecosci-u-simone-de-beauvoir/ [dostęp: 25.06.2017].
Filipiak I., 1999, Literatura monstrualna, „Ośka” nr 1, http://www.oska.org.pl/biuletyn/3/39.pdf.
Mrozik A., 2009, Solistki – jednym głosem, „Res Publice Nowej”, nr 214, http://genderstudies.pl/wp-content/uploads/2010/06/a-mrozik_solistki_jednym_glosem.pdf.
prof., Dipartimento di Studi Letterari, Linguistici e Comparati, Ję-zyk i Literatura Polska, Università degli Studi di Napoli „L’Orientale”, Neapol, Włochy. Włochy
https://orcid.org/0000-0001-9116-8308
Od 2006 do 2011 roku był profesorem kontraktowym na Wydziale Języków i Literatury Obcej przy Uniwersytecie Salento w Lecce (Włochy), gdzie prowadził zajęcia z literatury, tłumaczeń i języka polskiego. Od 2011 roku wykłada język i literaturę polską na Uniwersytecie „L’Orientale” w Neapolu. W swojej pracy naukowej koncentruje się głównie na trzech obszarach badawczych: włosko‑polskich związkach literackich, tłumaczeniach poetyckich oraz krytyce tekstów. Wyniki swoich badań publikuje w czasopismach i periodykach włoskich i zagranicznych. Jednym z najnowszych jego opracowań jest projekt badawczy – analiza przekładu Boskiej Komedii Dantego w wykonaniu Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
