„Pamięć nie wybacza”. O Białej Rice Magdaleny Parys
Abstrakt
Biała Rika (White Rika, 2016) presents the trauma of a third generation. Magdalena Parys, referring to autobiographical motifs, recalls past events – the difficult childhood of the main character, specific family relations, and the tragic experiences of a so‑called grandmother. The author of the article discusses the types of trauma connected with the experience of war, unsuccessful relationships within a family and the period of growing up. She concentrates on female characters, as the women in Biała Rika represent a wide variety of women with different features and values. The aim of the article is to interpret Biała Rika in the context of post‑trauma with past torments and the work of memory always in the background of one’s consciousness.
Słowa kluczowe
post-trauma; past; Second World War; Magdalena Parys
Bibliografia
Bartmiński J., 2001, Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce?, „Obyczaje”, nr 4.
Buryła S., 2013, Tematy (nie)opisane, Kraków.
Buryła S., 2016, Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu, Kraków.
Czapliński P., 2016, Wypowiadanie wojny. Literatura najnowsza wobec okresu 1939–1945, w: Buryła S, Rodak P., red., Wojna. Doświadczenie i zapis. Nowe źródła, problemy, metody badawcze, Kraków.
Freud Z., 2007, Objaśnianie marzeń sennych, przeł. Reszke R., Warszawa.
Freud Z., 2010, O marzeniu sennym, przeł. Rank B., Warszawa.
Fromm E., 2016, Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów, przeł. Płaza K., Kraków.
Głowacka M., 2012, Stereotypy polsko-niemieckie w językowym obrazie świata oraz w wybranej polskiej prozie emigracyjnej, „Ogrody Nauk i Sztuk”, nr 2.
Jamrozek-Sowa A., 2002, Wojna raz jeszcze. Obrazy II wojny światowej w prozie lat dziewięćdziesiątych, w: Cieślak T., Pietrych K., red., Literatura polska 1990–2000, Kraków.
Karolak S., 2015, Pisarka polska wobec II wojny światowej i Zagłady, w: Kraskowska E., Kaniewska B., red., Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy, Poznań.
Kąkiel M., 2016, Fakty i fikcja, „Nowe Książki”, nr 10.
Lejeune P., Pakt autobiograficzny, przeł. Labuda A.W., „Teksty Drugie”, nr 5.
Neumann B., 2009, Literatura, pamięć, tożsamość, w: Saryusz-Wolska M., red., Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków.
Nogaś M., 2016, Sklejanie świata, „W drodze”, nr 7.
Orski M., 2016, Nie będzie polsko-niemieckiej wspólnoty, „Odra”, nr 9.
Parys M., 2016, Biała Rika, Kraków.
Szostak N., 2016, Drzewo, które nie daje się narysować, „Książki. Magazyn do Czytania”, nr 2.
Tichomirowa W., 2010, Portretowanie Niemców we współczesnej literaturze polskiej, w: Cudak R., red., Literatura polska w świecie, t. 2, Obecność, Katowice.
Ubertowska A., 2011, Archeologie pamięci. Współczesne kobiece narracje o wojnie, w: Majchrowski Z., Owczarski W., red., Wojna i postpamięć, Gdańsk.
Ubertowska A., 2008, „Pisałam sercem i krwią”. Poetyka kobiecych autobiografii holokaustowych, „Ruch Literacki”, z. 6.
Wrzesiński W., 1995, Niemiec w stereotypach polskich XIX i XX wieku, w: Walas T., red., Narody i stereotypy, Kraków.
Zaremba M., 2012, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków.
Żukowska-Gardzińska D., 2011, Tożsamość w literackim supermarkecie kultury, „Kultura Media Teologia”, nr 1.
Netografia
Gajdowski P., 2016, Babcia Niemka, „Newsweek”, nr 25, http://www.newsweek.pl/plus/kultura/-biala-rika-recenzja-ksiazki-magdaleny-parys,artykuly,387212,1,z.html [dostęp: 4.02.2017].
Magdalena Parys: Wszędzie gdzie jest o przekraczaniu granic, jest też o mnie. Magdalena Parys w rozmowie z Katarzyną Surmiak-Domańską, 2014, „Wysokie Obcasy” http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,16918762,Magdalena_Parys__Wszedzie_gdzie_jest_o_przekracza-niu.html?disableRedirects=true [dostęp: 3.02.2017].
Nowacki D., 2016, „Biała Rika” Magdaleny Parys. Polsko-niemieckie rozgryzanie „jadżembiny”, „Gazeta Wyborcza”, http://wyborcza.pl/1,75410,20313914,biala-rika-magdaleny-parypolsko-niemieckie-rozgryzanie.html?disableRedirects=true [dostęp: 3.02.2017].
Robert M., 2016, To skomplikowane, „Polityka”, http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1667840,1,recenzja-ksiazki-magdalena-parys-biala-rika.read [dostęp: 4.02.2017].
„Tematów na książki mam na kilka żyć”. Wywiad z Magdaleną Parys. Magdalena Parys w rozmowie z Joanną Janowicz. http://lubimyczytac.pl/aktualnosci/rozmowy/7239/tematow-na-ksiazki-mam-na-kilka-zyc-wywiad-z-magdalena-parys/2 [dostęp: 04.02.2017].
Wielki łamacz serc. Najważniejszy człowiek w życiu Magdaleny Parys. Magdalena Parys w rozmowie z Michałem Nogasiem, 2017, „Gazeta Wyborcza”, http://wyborcza.pl/AkcjeSpecjalne/7,155762,21270544,wielki-lamacz-serc-najwazniejszy-czlowiek-w-zyciu-magdaleny.html [dostęp: 10.05.2017].
mgr, Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Uniwersytet Śląski w Katowicach. Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-6071-5724
Doktorantka w Zakładzie Literatury Współczesnej. Magister filologii polskiej (dwóch specjalności: nauczycielskiej oraz nauczania polonistycznego wśród cudzoziemców) na Uniwersytecie Śląskim. Szkice i recenzje publikowała w tomach zbiorowych na łamach takich pism, jak: „Tematy i Konteksty”, „Czytanie Literatury”, „artPAPIER”. Zajmuje się literaturą polską wydawaną po 1989 roku.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
