Neologizmy Stanisława Jerzego Leca w przekładach na język rosyjski
Abstrakt
W artykule omawiane są sposoby tłumaczenia na język rosyjski „Myśli nieuczesanych” Stanisława Jerzego Leca zawierających neologizmy. Innowacje językowe stanowią podstawę gry językowej w wielu aforyzmach Leca, jednak przedmiotem opisu są tylko jednowyrazowe okazjonalizmy, głównie kontaminacje. Badanie serii przekładowych pozwala na przedstawienie różnych rozwiązań translatorskich, które mogą być rezultatem odmiennej interpretacji oryginału przez tłumaczy.
Słowa kluczowe
przekład, aforyzm, neologizm autorski, kontaminacja, gra językowa
Bibliografia
Bednarczyk, Anna. W poszukiwaniu dominanty translatorskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
Buttler, Danuta. Polski dowcip językowy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1968.
Dembska, Katarzyna. “Słowa wykolejone”, czyli o zjawisku kontaminacji we współczesnym języku rosyjskim. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, 2011.
Dunaj, Bogusław. Ed. Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wilga, 1996.
Eco, Umberto. Skazat‘ pochti to zhe samoye. Opyty o perevode. Transl. Koval‘, Andrey. Sankt-Peterburg: Symposium, 2006 [Эко, Умберто. Сказать почти то же самое. Опыты о переводе. Пер. Коваль, Андрей. Санкт-Петербург: Symposium, 2006].
Głowiński, Michał et al. Słownik terminów literackich. Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000.
Głowiński, Michał. “Aforyzmy, fraszki, liryki.” 183–196. Leopold, Wanda. Ed. Myślę, że jestem… O Stanisławie Jerzym Lecu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
Grabias, Stanisław. “Kontaminacje we współczesnym języku polskim — próba charakterystyki.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Nauki Filozoficzne i Humanistyczne 1970, no. 25: 117–145.
Jadacka, Hanna. System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
Kapela, Ewa. “Gorzkie pigułki w słodkim lukrze”, czyli o tłumaczeniu aforyzmów Stanisława Jerzego Leca”. Lubocha-Kruglik, Jolanta, Małysa, Oksana, Wilk, Gabriela. Eds. Przestrzenie Przekładu 5. Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych — Śląsk Wydawnictwo Naukowe, 2020: 61–71: 61–71.
Kielar, Barbara. Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
Kisielew, Kazimierz. “Funkcje przedrostka ‘do-‘ w derywatach czasownikowych: na podstawie ‘Historyji żałosnej a straszliwej o Franciszku Spierze‘ Stanisława Murzynowskiego.” Prace Językoznawcze 2000, no. 2: 59–62.
Kuznetsov, Sergey Aleksandrovich. Ed. Bol‘shoy tolkovyy slovar‘ russkogo yazyka <http://gramota.ru> [Кузнецов, Сергей Александрович. Ред. Большой толковый словарь русского языка, <http://gramota.ru>].
Kwiatkowski, Jerzy. “W imieniu Abla.” Leopold, Wanda. Ed. Myślę, że jestem… O Stanisławie Jerzym Lecu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974: 294–303.
Lec, Stanisław Jerzy. Myśli nieuczesane wszystkie. Warszawa: Noir sur Blanc, 2006.
Lets, Stanislav Yezhi. Neprichesannyye mysli. Aforizmy Stanislava Yezhi Letsa v neskol‘kikh perevodakh. Sostavil Shoykher, Vladimir. 2014. <http://shoyher.narod.ru/Letz/Letz_1.html> [Лец, Станислав Ежи. Непричесанные мысли. Афоризмы Станислава Ежи Леца в нескольких переводах. Составил Шойхер, Владимир. 2014. <http://shoyher.narod.ru/Letz/Letz_1.html>].
Lets, Stanislav Yezhi. Neprichesannyye mysli. Frashki. Malen’kiye mify. Transl. Mal’kov, Maksim. Sankt-Peterburg: electronic edition, 2015. <http://maxima-library.org/knigi/genre/b/473761> [Лец, Станислав Ежи. Непричeсанные мысли. Фрашки. Маленькие мифы. Пер. Мальков, Максим. Санкт-Петербург: электронное издание, 2015. <http://maxima-library.org/knigi/genre/b/473761>].
Lets, Stanislav Yezhi. Neprichesannyye mysli. Transl. Rossel‘s, Vladimir Mikhaylovich i Fridman, Yevgeniy. Yekaterinburg: U-Faktoriya. Moskva: AST, 2009 [Лец, Станислав Ежи. Непричесанные мысли. Пер. Россельс, Владимир Михайлович и Фридман, Евгений. Екатеринбург: У-Фактория. Москва: АСТ, 2009].
Lets, Stanislav Yezhi. Neprichesannyye myśli. Transl. Rossel‘s, Vladimir Mikhaylovich. Moskva: Kniga, 1991 [Лец, Станислав Ежи. Непричесанные мысли. Пер. Россельс, Владимир Михайлович. Москва: Книга, 1991].
Lets, Stanislav Yezhi. Neprichesannyye myśli. Transl. Smirnova, Yelena Vladimirovna. Moskva: Ripol klassik, 2013 [Лец, Станислав Ежи. Непричесанные мысли. Пер. Смирнова, Елена Владимировна. Москва: Рипол классик, 2013].
Łastik, Salomon. “Lewita sprawiedliwy.” Leopold, Wanda. Ed. Myślę, że jestem… O Stanisławie Jerzym Lecu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974: 149–162.
Nowicki, Andrzej. “Staszek i ‘Szpilki’.” Leopold, Wanda. Ed. Myślę, że jestem… O Stanisławie Jerzym Lecu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974: 85–90.
Shvedova, Nataliya Yul‘yevna. Ed. Russkaya grammatika. vol. 1. Moskva: Nauka, 1980 [Шведова, Наталия Юльевна. Ред. Русская грамматика. Т. 1. Москва: Наука, 1980].
Stawnicka, Jadwiga. “Gry słów i ich przekład (na materiale ‘Myśli nieuczesanych’ S. J. Leca tłumaczonych na język rosyjski).” Tichoniuk, Bazyli. Ed. Innowacje w językach wschodniosłowiańskich. vol. 2. Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2002: 225–235.
Zemskaya, Yelena Andreyevna. Sovremennyy russkiy yazyk. Slovoobrazovaniye. Moskva: Flinta, Nauka, 2011 [Земская, Елена Андреевна. Современный русский язык. Словообразование. Москва: Флинта, Наука, 2011].
Żmigrodzki, Piotr. Ed. Wielki słownik języka polskiego. <https://wsjp.pl>.
Uniwersytet Śląski. Wydział Filologiczny Polska
https://orcid.org/0000-0002-6215-9215
Doktor, adiunkt w Instytucie Językoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania naukowe: współczesny rosyjski i polski dyskurs polityczny oraz medialny, przekład tekstów artystycznych. Najważniejsze publikacje: Prasowa wizja dziewczyny (analiza konfrontatywna polskich i rosyjskich czasopism młodzieżowych) (Katowice 2015); (red.) Tradycja i współczesność w badaniach nad językami słowiańskimi (Katowice 2019); Demotywatory w rosyjskim dyskursie politycznym („Przegląd Rusycystyczny” 2019, nr. 1); Neologizmy polityczne w nagłówkach rosyjskich tekstów medialnych („Przegląd Rusycystyczny” 2018, nr. 1).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
