Czy interpretacyjna „zemsta” trwa? Rosja w polskiej prozie podróżniczo-reportażowej ostatnich lat
Abstrakt
The essay aims at showing which ways an interpretation of literature can turn towards. A proposed way is based on how to functionalise post-colonial criticism tools for the purpose of today’s polish literary studies. The author discusses concept of post-colonial researches connected with polish literature about Russia and Russians. The article presents ways of an interpretation of Russia in polish travel literature after 1989. The author writes about three books, witch are a representation of different perspectives of thinking and writing about Russia. The first way is concerned with polish recolonization of the former USSR. Second is connected with a position of a wanderer, who travel from place to place with no permanent home in Russia. The last way shows thinking about Russian Federation in very innovative way, it is perspective of a settler. All those concepts of seeing and describing Russia is infected by an interpretation “revenge”.
Słowa kluczowe
Rosja; polska proza; reportaż podróżniczy; studia postkolonialne; Wacław Radziwinowicz; Michał Książek
Bibliografia
Bakuła, Bogusław. “Studia postkolonialne w Europie Środkowej oraz Wschodniej 1989–2009. Kwerenda wybranych problemów badawczych.” Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy — konteksty i perspektywy badawcze. Vol. 1. Ed. Nycz, Ryszard. 137–166. Kraków: Universitas, 2011.
Bolecki, Włodzimierz. “Myśli różne o postkolonializmie. Wstęp do tekstów nie napisanych.” Teksty Drugie, no. 4, 2007: 6–14.
Borkowska, Grażyna. “Polskie doświadczenie kolonialne.” Teksty Drugie, no. 4, 2007: 15–24.
Cavanagh, Clare. “Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii.” Transl. Kunz, Tomasz. Teksty Drugie, no. 2–3, 2003: 60–71.
Chmielewska, Katarzyna. “Tak i nie. Meandry polskiego dyskursu postkolonialnego i postzależnościowego.” (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś. Vol. 3. Ed. Gosk, Hanna, Kraskowska, Ewa. 559–574. Kraków: Universitas, 2013.
Domańska, Ewa. “Badania postkolonialne.” Gandhi, Leela. Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne. Transl. Serwański, Jacek. 157–164. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
Domańska, Ewa. “O poznawczym uprzywilejowaniu ofiary.” (Nie)obecność: pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Ed. Gosk, Hanna, Karwowska, Bożena. 19–36. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2008.
Filipiak, Izabela. Absolutna amnezja. Poznań: Wydawnictwo Obserwator, 1995.
Fiut, Aleksander. “Polonizacja? Kolonizacja?.” Teksty Drugie, no. 6, 2003: 150¬–156.
Gosk, Hanna. “Polskie opowieści w dyskurs postkolonialny ujęte.” (Nie)obecność: pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Ed. Gosk, Hanna, Karwowska, Bożena. 75–88. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2008.
Gosk, Hanna. Opowieści “Skolonizowanego/kolonizatora:” w kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków: Universitas, 2009.
Gosk, Hanna. Wychodzenie z “cienia imperium:” wątki postzależnościowe w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Kraków: Universitas, 2015.
Hugo-Bader, Jacek. Biała gorączka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2009.
Janion, Maria. Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
Jastrzębska, Joanna. “Polski ‘Orient’? Reporterskie (re)wizje Rosji po rozpadzie imperium.” Mapy świata, mapy ciała: geografia i cielesność w literaturze. Ed. Jastrzębska, Aleksandra. 235–252. Kraków: Wydawnictwo Libron — Filip Lohner, 2014.
Kołodziejczyk, Dorota. “Postkolonialny transfer na Europę Środkowo-Wschodnią.” Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy — konteksty i perspektywy badawcze. Vol. 1. Ed. Nycz, Ryszard. 117–136. Kraków: Universitas, 2011.
Książek, Michał. Jakuck: słownik miejsca. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2013.
Kurczab-Redlich, Krystyna. Pandrioszka. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2011.
Radziwinowicz, Wacław. Crème de la Kreml: 172 opowieści o Rosji. Warszawa: Agora, 2016.
Rybicki, Jakub. Po Bajkale: rowerem przez Syberię. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2015.
Skórczewski, Dariusz. “Polska skolonizowana, Polska zorientalizowana. Teoria postkolonialna wobec ‘innej Europy’.” Porównania, no. 6, 2009: 95–105.
Sowa, Jan. Fantomowe ciało króla: peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas, 2011.
Thompson, Ewa. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm. Transl. Sierszulska, Anna. Kraków: Universitas, 2000.
Waldstein, Maxim. “Observing Imperium: A Postcolonial Reading of Ryszard Kapuscinski’s Account of Soviet and Post-Soviet Russia.” Social Identities, vol. 8, no. 3, 2002: 481–499.
Wilk, Mariusz. Wilczy notes. Warszawa: Noir sur Blanc, 2012.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
