„Wieczór… w 2217 roku” Nikołaja Fiodorowa jako protest-antyutopia
Abstrakt
Opowiadanie Nikołaja Fiodorowa Wieczór… w 2217 roku zostało opublikowane w 1906 roku. W historii literatury rosyjskiej uchodzi za tekst prekursorski, w jakim realizuje się antyutopia. Z tego punktu widzenia interesujące jest zbadanie utworu z pozycji literackiego eksperymentu, w którym autor przybliża czytelnikowi nowy świat z odległej, bo ponad 300-letniej perspektywy. Co budzi szczególne obawy pisarza, skoro projektuje on przyszłość, w jakiej według niego nie odnajdziemy już wartości znanych mu współcześnie? Przeciwko komu i czemu buntuje się autor? Dlaczego jego tekst nawiązuje do Anny Kareniny Lwa Tołstoja i służy za natchnienie dla My Jewgienija Zamiatina? Dlaczego Fiodorow wciąż inspiruje XX- i XXI-wiecznych antyutopistów rosyjskich do zabrania głosu w kwestiach społecznie doniosłych?
Słowa kluczowe
Nikołaj Fiodorow;; protest; antyutopia; rodzina przyszłości
Bibliografia
Bugayeva, Lyubov’ D. “Topos i telos peterburgskoy utopii: Nikolay Fedorov.” Mezhdunarodnyy zhurnal issledovaniy kul’tury, no. 4 (9), 2012: 71–75 [Бугаева, Любовь Д. “Топос и телос петербургской утопии: Николай Федоров.” Международный журнал исследований культуры, № 4 (9), 2012: 71–75].
Ciencia ficción rusa y soviética. Vol. 1. Ed. Womack, James. Madrid: Ediciones Nevsky, 2016.
Duda, Katarzyna. Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995.
Fedorov, Nikolay F. Filosofiya obshchego dela. Vol. 1. Vernyy: Tip. Semirechen. Oblastnogo pravleniya, 1906. Vol. 2. Moskva: Pechatnya A. Snegirevoy, 1913 [Федоров, Николай Ф. Философия общего дела. Т. 1. Верный: Тип. Семиречен. Областного правления, 1906. Т. 2. Москва: Печатня А. Снегиревой, 1913].
Fedorov, Nikolay F. Sobraniye sochineniy: v 4-kh tt. Ed. Blauberg, Irina I. Moskva: Progress-Traditsiya, Evidentis, 1995–2004 [Федоров, Николай Ф., Собрание сочинений: в 4-х тт. Сост. Блауберг, Ирина И. Москва: Прогресс-Традиция, Evidentis, 1995–2004].
Fedorov, Nikolay. “Vecher v 2217 godu.” DARKER, no. 12’16 (69), 2016 [Николай, Федоров. “Вечер в 2217 году.” DARKER, № 12’16 (69), 2016].
Fedorov, Nikolay. “Vecher v 2217 godu.” Fantastika Serebryanogo veka. Vol. 7: Bomba professora Shturmvel’ta. Ed. Fomenko, Mikhail, Sherman, Adam. 39–56. Moskva: Salamandra P.V.V., 2018. http://az.lib.ru/f/fedorow_n_d/text_1906_vecher.shtml. Accessed 6 January 2021 [Николай, Федоров. “Вечер в 2217 году.” Фантастика Серебряного века. Т. 7: Бомба профессора Штурмвельта. Сост. Фоменко, Михаил, Шерман, Адам. 39–56. Москва: Salamandra P.V.V., 2018. http://az.lib.ru/f/fedorow_n_d/text_1906_vecher.shtml. Дата обращения: 6 января 2021].
Fedorov, Nikolay. Vecher… v 2217 godu s poslesloviyem. S.[ankt]-Peterburg: Tipo-Litogr[afiya]. “Gerol’d,” 1906 [Федоров, Николай. Вечер… в 2217 году с послесловием. С.[анкт]-Петербург: Типо-Литогр.[афия] “Герольд,” 1906].
Geller, Leonid, Nike, Mishel’. Utopiya v Rossii. Transl. from French Bulatovskiy, Igor’ V. Sankt-Peterburg: Giperion, 2003 [Геллер, Леонид, Нике, Мишель. Утопия в России. Пер. с фр. Булатовский, Игорь В. Санкт-Петербург: Гиперион, 2003].
Głowiński, Michał, Kostkiewiczowa, Teresa, et al. Podręczny słownik terminów literackich. Warszawa: OPEN, 2002.
Heller, Leonid, Niqueux, Michel. Histoire de l’utopie en Russie. Paris: Presses Universitaires de France, 1995.
Księga Rodzaju. Przeł. i oprac. Piela, Marek. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2020.
Lanin, Boris A. “Anatomiya literaturnoy antiutopii.” Obshchestvennyye nauki i sovremennost’, no. 5, 1993: 154–163 [Ланин, Борис А. “Анатомия литературной антиутопии.” Общественные науки и современность, № 5, 1993: 154–163].
Łużny, Ryszard. “Myśl filozoficzna Mikołaja Fiodorowa w kręgu pisarzy rosyjskich XIX i XX wieku.” Przegląd Humanistyczny, no. 1–2, 1982: 99–116.
Madej-Cetnarowska, Monika. Myśl Nikołaja Fiodorowa w literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Nowy Sącz: Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, 2013.
Pietrzycka-Bohosiewicz, Krystyna. “‘Przerzucić most nad rzeką czasu…’ Nikołaj Fiodorow i pisarze rosyjscy.” Строитель чудотворный [Stroitel’ chudotvornyy]. Szkice o literaturze rosyjskiej dedykowane Jadwidze Szymak-Reiferowej i Władysławowi Piotrowskiemu. Ed. Waszkielewicz, Halina, Świeży, Janusz. 105–111. Kraków: Tertium, 2001.
Polden’, XIX vek. Ed. Gulyj, Aleksandr, Isaev, Vladislav. Moskva: Korporatsiya “Sombra,” 2005 [Полдень, XIX век. Сост. Гулый, Александр, Исаев, Владислав. Москва: Корпорация “Сомбра,” 2005].
Red Star Tales: A Century of Russian and Soviet Science Fiction. Ed. Howell, Yvonne. Montpelier (VT ): Russian Life Books, 2015.
Russkaya fantastika kontsa XIX – nachala XX veka. Vol. 10: Vecher v 2217 godu. Ed. Medvedev, Yuriy. Moskva: Russkaya kniga, 1998 [Русская фантастика конца XIX – начала XX века. Т. 10: Вечер в 2217 году. Сост. Медведев, Юрий. Москва: Русская книга, 1998].
Russkaya literaturnaya utopiya. Ed. Shestakov, Vyachelav. Moskva: Izdatel’stvo Moskovskogo universiteta, 1986 [Русская литературная утопия. Ред. Шестаков, Вячеслав. Москва: Издательство Московского университета,
.
Słownik rodzajów i gatunków literackich. Ed. Gazda, Grzegorz, Tynecka-Makowska, Słowinia. Kraków: Universitas, 2006.
Tolkovyy slovar’ russkogo yazyka. Vol. 1. A-Kyuriny. Ed. Ushakov, Dmitriy N. Moskva: OGIZ, 1935 [Толковый словарь русского языка. Т. 1. А-Кюрины. Ред. Ушаков, Дмитрий Н. Москва: ОГИЗ, 1935].
Yur’yeva, Lidiya M. Russkaya antiutopiya v kontekste mirovoy literatury. Moskva: IMLI RAN, 2005 [Юрьева, Лидия М. Русская антиутопия в контексте мировой литературы. Москва: ИМЛИ РАН, 2005].
Vecher v 2217 godu. Ed. Shestakov, Vyachelav. Moskva: Progress, 1990 [Вечер в 2217 году. Cост. Шестаков, Вячеслав. Москва: Прогресс, 1990].
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polska
https://orcid.org/0000-0002-5909-270X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
