Zapiski diarystyczne Poliny Żerebcowej jako forma protestu
Abstrakt
Artykuł to próba analizy działalności twórczej oraz społeczno-politycznej Poliny Żerebcowej jako formy protestu. W powstającym dekadę diariuszu możemy zaobserwować przyspieszone dojrzewanie jego autorki (pierwsze zapiski, rysunki, wiersze tworzy niespełna dziewięcioletnia dziewczynka, ostatnie pisze dziewiętnastolatka). Wraz z przyspieszonym dojrzewaniem wymuszonym przez okoliczności wojenne w diariuszu możemy zaobserwować zmieniającą się perspektywę oglądu rzeczywistości. Diarystka wciąż skupia uwagę na problemach osobistych, przede wszystkim przybierającym na sile konflikcie z matką, u której coraz częściej dają o sobie znać symptomy stresu pourazowego, co przekłada się na wrogość wobec córki i zapisków jej autorstwa, skutkując przemocą słowną i fizyczną, a także szantażem emocjonalnym. Z czasem dziennik Żerebcowej staje się coraz wyraźniej aktem oskarżenia wobec stron konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego, zawierającym niewygodne dla wielu ludzi szczegóły potwierdzające, że z republiki, w której przed wojną w pokojowej atmosferze żyli przedstawiciele różnych narodów i wyznań, Czeczenia stała się areną barbarzyńskich aktów terroru, nienawiści, gwałtów, tortur, korupcji i patologizacji życia, zdziczenia obyczajów i norm. Diarystka potwierdza, że największymi ofiarami konfliktu są cywilni mieszkańcy Czeczenii, pozbawieni pomocy materialnej czy duchowego wsparcia, zwracając przy okazji uwagę na koszmar życia uchodźców, często okaleczonych fizycznie i psychicznie, którzy samotnie i często bezskutecznie walczą o prawo do odszkodowań i godnego życia w powojennej rzeczywistości.
Słowa kluczowe
Żerebcowa; konflikt rosyjsko-czeczeński; świadectwo; protest; dzienniki wojenne
Bibliografia
Belous, Lyudmila V. “Novaya kontseptsiya voyny: Sovremennaya proza o chechenskikh voynakh v zerkale literaturnoy kritiki.” http://www.nauteh-journal.ru/files/ba7940b5-d196-4964-ab3a-4dfb177501bd. Accessed 9 April 2021 [Белоус, Людмила В. “Новая концепция войны: Современная проза о чеченских войнах в зеркале литературной критики.” http://www.nauteh-journal.ru/files/ba7940b5-d196-4964-ab3a-4dfb177501bd. Дата обращения: 9 апреля 2021].
“Bezhat’ k ognyu s kapley vody. S Polinoy Zherebtsovoy govorit Ol’ga Balla-Gertman.” https://neihimoon.livejournal.com/204904.html. Accessed 19 April 2021 [“Бежать к огню с каплей воды. С Полиной Жеребцовой говорит Ольга Балла-Гертман.” https://neihimoon.livejournal.com/204904.html. Дата обращения: 19 апреля 2021].
Boguslavskaya, Ol’ga. “Iskusstvo kak progress etiki. O knigakh Poliny Zherebtsovoy.” http://textura.club/iskusstvo-kak-progress-ehtiki/. Accessed 27 April 2021 [Богуславская, Ольга. “Искусство как прогресс этики. О книгах Полины Жеребцовой.” http://textura.club/iskusstvo-kak-progress-ehtiki/. Дата обращения: 27 апреля 2021].
Filipović, Zlata. Dziennik Zlaty. Transl. Bloch, Anna. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1994.
Frank, Anne. Dziennik. Transl. Oczko, Alicja. Kraków: Znak Horyzont, 2000.
Kaliszewska, Iwona. “Cała ‘prawda’ o wojnach w Czeczenii.” https://www.tygodnikpowszechny.pl/cala-prawda-o-wojnach-w-czeczenii-140089. Accessed 20 April 2021.
Krycka-Michnowska, Iwona. “W obliczu wojny. Dzienniki Poliny Żerebcowej.” Kobiety w Europie Środkowo-Wschodniej w perspektywie interdyscyplinarnej. Ed. Getka, Joanna, Krycka-Michnowska, Iwona. 331–343. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2020.
Kurczab-Redlich, Krystyna. “Czeczeński dramat.” https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6732011krystyna-kurczab-redlichczeczenski-dramat/. Accessed 23 April 2021.
Łysak, Tomasz. “Okruchy dzieciństwa. O dziecięcych świadectwach Zagłady.” Teksty Drugie, no. 2–3, 2003: 138–145.
Muchina, Lena. Dziennik czasu blokady. Transl. Wołodźko-Butkiewicz, Alicja. Warszawa: Świat Książki, 2014.
Polak, Andrzej. “Dekonstrukcja Imperium (‘Asan’ Władimira Makanina).” Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, no. 28, 2018: 97–121.
“Polina Zherebtsova — lovets severnykh siyaniy.” https://md-eksperiment.org/post/20190925-polina-zherebcova-lovec-severnyh-siyanij. Accessed 10 April 2021 [“Полина Жеребцова — ловец северных сияний.” https://md-eksperiment.org/post/20190925-polina-zherebcova-lovec-severnyh-siyanij. Дата обращения: 10 апреля 2021].
Pustovaya, Valeriya. “Chelovek s ruzh’yem: smertnik, buntar’, pisatel’.” Novyy mir, no. 5, 2005, https://magazines.gorky.media/novyi_mi/2005/5/chelovek-s-ruzhem-smertnik-buntar-pisatel.html. Accessed 9 April 2021 [Пустовая, Валерия. “Человек с ружьем: смертник, бунтарь, писатель.” Новый мир, № 5, 2005, https://magazines.gorky.media/novyi_mi/2005/5/chelovek-s-ruzhemsmertnik-buntar-pisatel.html. Дата обращения: 9 апреля 2021].
Rapp, Tobias. “Russlands Anne Frank.” Der Spiegel, 27 February 2015, https://www.spiegel.de/kultur/russlands-anne-frank-a-dfe30380-0002-0001-0000-000132040417?context=issue. Accessed 23 April 2021.
Rudalev, Andrey. “Obyknovennaya voyna. Proza ochechenskoy kampanii.” Druzhba narodov, no. 5, 2006, https://magazines.gorky.media/druzhba/2006/5/obyknovennaya-vojna.html. Accessed 9 April 2021 [Рудалев, Андрей. “Обыкновенная война. Проза о чеченской кампании.” Дружба народов, № 5, 2006, https://magazines.gorky.media/druzhba/2006/5/obyknovennayavojna.html. Дата обращения: 9 апреля 2021].
Smaga, Józef. Rosja w 20 Stuleciu. Kraków: Znak, 2001.
“Spektakl teatralny ‘Dziennik czeczeński Poliny Żerebcowej’.” https://www.1944.pl/artykul/spektakl-teatralny-dziennik-czeczenski-polin,4683.html. Accessed 12 April 2021.
Zambrzycka, Marta. “Trzy opowieści o wojnie w Czeczenii. Wojna w kulturze i literaturze.” W kręgu problemów antropologii literatury. W stronę antropologii niezwykłości. Ed. Supa, Wanda. 97–107. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2013, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/6055. Accessed 21 April 2021.
Zherebtsova, Polina. “Chechnya vchera, Ukraina segodnya. Chto budet zavtra?” https://neihimoon.livejournal.com/137965.html. Accessed 22 April 2021 [Жеребцова, Полина. “Чечня вчера, Украина сегодня. Что будет завтра?” https://neihimoon.livejournal.com/137965.html. Дата обращения: 22 апреля 2021].
Żerebcowa, Polina. Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004. Transl. Knyt, Agnieszka. Warszawa: Ośrodek Karta, 2018.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
