Utracone, poszukiwane i odzyskane dziedzictwo kulturowe Łodzi przemysłowej na przykładzie Art_Inkubatora w Fabryce Sztuki*


Abstrakt

Over the past 25 years, Łódź has seen an evolution in attitude towards the city’s post-industrial heritage, both material and non-material. Exemplifying these processes of loss, seeking, and retrieval is Art_Inkubator, a complex of 19th-century factories in the city’s central district of Księży Młyn that once belonged to Karol Scheibler and Ludwik Grohman. The goal of the project, carried out by a municipal cultural institution known as Fabryka Sztuki, has been to revitalize and adapt former factory buildings, including them in its incubator program dedicated to the support of activities within the creative industries sector. Another cultural heritage site known as MuseumABC is also located in this area. Fabryka Sztuki’s efforts have preserved the factory buildings as part of the city’s cultural heritage and made it possible to put their historic features to good use in the development of innovative and creative activities. After decades of neglect, the characteristic red-brick buildings have been
given “new life” as centres of culture and business enterprise.


Słowa kluczowe

Art_Inkubator; Fabryka Sztuki; dziedzictwo kulturowe; Łódź przemysłowa; postindustrializm; rewitalizacja

Art_Inkubator. http://www.artinkubator.com/ [data dostępu: 15.06.2019].

ART_INKUBATOR w Fabryce Sztuki. Łódź [2014; materiały promocyjne Fabryki Sztuki, archiwum własne].

Bonisławski R.: Łódź najważniejsze obiekty krajoznawcze. Łódź [materiały promocyjne Urzędu Miasta Łodzi, archiwum własne].

Gaweł Ł.: Szlaki dziedzictwa kulturowego. Teoria i praktyka zarządzania. Kraków 2011.

Hac A.: Scheibler i Grohman – wspólny interes spadkobierców. Wyborcza.pl. 8.08.2011. http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,10078586,Scheibler_i_Grohman___wspolny_interes_spadkobiercow.html [data dostępu: 13.06.2019].

Jaśkiewicz A.: Postrzeganie Szlaku Architektury Przemysłowej Łodzi przez mieszkańców miasta. Przykład partycypacji społecznej w badaniach nad turystyką. „Turyzm” 2017, 27, z. 1, s. 7–17.

Jędrysiak T.: Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych – zagadnienia ogólne. „Turystyka Kulturowa” 2011, vol. 6, s. 8–27.

Joint ICOMOS – TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes “The Dublin Principles” adopted by the 17th ICOMOS General Assembly on 28 November 2011 in Paris.

Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji. Dz.U. 1976 nr 32 poz. 190.

Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. Dz.U. 2011 nr 172 poz. 1018.

Krakowiak A.: Muzea w Łodzi jako element przestrzeni i walor miasta: Związek muzeów z kreowanym wizerunkiem miasta. „Turyzm” 2015, 25, z. 2, s. 91–101.

Kronenberg M.: Łódź. Szlak turystyczny. Architektura Przemysłowa. Łódź 2015.

Kronenberg M.: Rozwój miejskiej przestrzeni turystycznej opartej na dziedzictwie przemysłowym. „Prace Geograficzne” 2009, z. 121, s. 191–198.

Liszewski S.: Ewolucja funkcji regionotwórczych Łodzi. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 1999, nr 1, s. 41–59.

Łódź. Centrum przemysłów kreatywnych. [Realizacja: ECC-CF – PURPOSE. Wywiady: M. Ruszkowska-Mazerant, M. Mazerant, M. Klimek. Łódź]. https://uml.lodz.pl/files/public/dla_biznesu/kreatywna/Lodz_Kreuje_Lodz_Creates_the_best_of.pdf [data dostępu: 13.06.2019].

Midura F.: Dziedzictwo kulturowe elementem ożywienia ruchu turystycznego na wsi. W: V Konferencja Naukowo – Techniczna „Błękitny San” Jabłonka, 24–25 kwietnia 2008, s. 33–42.

http://www.pogorzedynowskie.pl/data/referaty/VBS/ref_3_VBS.pdf [data dostępu: 9.06.2019].

Miejsce Art_Inkubatora w Fabryce Sztuki. http://www.artinkubator.com/Main/Artykul/miejsceartinkubator-w-fabryce-sztuki [data dostępu: 15.06.2019].

Miśkowiec M.: Przemiany terenów poprzemysłowych w miejscach dziedzictwa przemysłu włókienniczego na przykładzie Manchesteru, Lyonu i Łodzi. „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego” 2016, 30 (3), s. 199–212.

Nowakowska A., Walczak B.: Dziedzictwo przemysłowe jako kapitał terytorialny. Przykład Łodzi. „Gospodarka w Praktyce i Teorii” 2016, nr 4 (45), s. 45–56.

Pałac Izraela K. Poznańskiego wraz z biurem fabrycznym i przędzalnią wysoką. Urząd Miasta Łodzi, https://uml.lodz.pl/dla-mieszkancow/zabytki/informacje-i-ochrona/pomnik-historii/ palac-izraela-kpoznanskiego-wraz-zbiurem-fabrycznym-iprzedzalnia-wysoka/ [data dostępu: 10.08.2020].

Rekomendacja UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego. Tłum. Polski Komitet ds. UNESCO. Paryż 10.11.2011.

Rewitalizacja. Przebudowa dawnych fabryk Scheiblera. http://www.artinkubator.com/Main/Artykul/rewitalizacjaprzebudowa-dawnych-fabryk-scheiblera [data dostępu: 15.06.2019].

Wojtoń E.: Dziedzictwo przemysłowe – szansa czy balast? Problem Sosnowca na tle aglomeracji katowickiej. „Ochrona Zabytków” 2010, nr 1–4, s. 157–172.

Materiały z badań własnych

Materiały z badań własnych przeprowadzonych na terenie Art_Inkubatora 24–26.04.2015 oraz 13.06.2019. Archiwum własne.

Zapis rozmowy z dyrektorem Fabryki Sztuki Maciejem Trzebeńskim, przeprowadzonej w Łodzi 26.04.2015. Archiwum własne.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-21


Moreno-KamińskaN. (2020). Utracone, poszukiwane i odzyskane dziedzictwo kulturowe Łodzi przemysłowej na przykładzie Art_Inkubatora w Fabryce Sztuki*. Studia Etnologiczne I Antropologiczne, 20, SEIA.2020.20.02 s. 1-17. https://doi.org/10.31261/SEIA.2020.20.02

Natalie Moreno-Kamińska 
Uniwersytet Łódzki  Polska
https://orcid.org/0000-0003-2543-326X




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).